kunteper
Member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 10 büyükelçi için “istenmeyen adam ilan edilmeleri için talimatı verdim” diye konuşması gündeme oturdu.
Bahisle ilgili olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eskişehir’de yaptığı açıklamada, “Öbür tarafta yatıyorlar kalkıyorlar, Kavala, Kavala. Kavala dediğin Soros’un Türkiye şubesi. Dışişleri Bakanlığı’na geliyorlar onun için. Bu ne terbiyesizliktir ya, burası Türkiye, Türkiye. Burası bir kabile devleti değil. Gerekli talimatı ben de Dışişleri Bakanımıza verdim, ne yapması gerektiğini söylemiş oldum. Bu 10 tane büyükelçinin bir an evvel istenmeyen adam ilan edilmelerini çabucak halledeceksiniz dedim” sözlerini kullanmıştı.
TÜRKİYE DAHA EVVEL KİMLERİ İSTENMEYEN KİŞİ İLAN ETTİ
Türkiye son 50 yılda üç diplomatı ve bir müsteşarı resmen “istenmeyen kişi” ilan etti. Bunlar Libya Büyükelçisi Abdülmalik (1986) ve Suriye Büyükelçiliği müsteşarı Baladi (1986) ve daha sonradan dışişleri bakanı olacak İran Büyükelçisi Mottaki (1989) ile Mısır Büyükelçisi Salaheldin (2013) idi.
Resmen “istenmeyen kişi” ilan edilmese bile son senelerda İsviçre ve Hollanda ile yaşanan krizlerde de Türkiye kelam konusu ülkelerle bu diplomatik yolu izlemeyi tercin etti.
1993’de Bern Büyükelçisi Kaya Toperi, PKK’lı göstericilerin büyükelçiliğe yönelik saldırısı sırasında müdafaa polisleriyle bir arada silahını ateşlemesiyle iki ülke içinde diplomatik kriz baş gösterdi.
Bir göstericinin öldüğü olayların akabinde İsviçre, dokunulmazlığı bulunmasına rağmen Büyükelçi Toperi’yi sorgulamak isterken ortaya çıkan krizin akabinde misilleme olarak Türkiye de benzeri bir uygulamayı İsviçre’nin Ankara’daki büyükelçisi için isteyince iki ülke diplomatik alakaları büyükelçilerin geri çekilmesiyle uzun bir devir gerginlik yaşadı.
BÜYÜKELÇİ TERÖRİST ÇIKTI
Libya Büyükelçisi Muhammed Abdülmalik’in 1986’da istenmeyen kişi ilan edilmesi Ankara’daki bombalı atak sebep oldu.
ABD’nin o devir Türkiye’ye verdiği istihbarata göre Abdülmalik teröristlerle direkt bağlıydı. ABD idaresi Libya Halk Ofisi Halk Komitesi Sekreteri Muhammed Abdülmalik’in Ankara’daki bombalama teşebbüsü olayıyla direkt bağlantısı olduğuna ikna olmuştu.
Türk emniyeti de “müttefik bir ülke” tarafınca verilen bilgiler doğrultusunda Libyalı aksiyoncuları İstanbul’dan başlayarak Ankara’da harekete geçecekleri ana kadar izlemişti. Subay Kulübü’nün önünde bombanın patlatılacağı anda da teröristler yakalanmıştı.
Yakalamanın akabinde diplomatik dokunulmazlığı olan Abdülmalik, “persona non grata” ilan edilerek hudut dışı edilmişti.
DGM’DE İDAMLA YARGILANAN BÜYÜKELÇİ
Türkiye’nin bir öteki istemediği kişi de Ürdün Büyükelçiliği Birinci Katibi Zait Sati’nin öldürülmesiyle ilgili yargılanan Suriye Büyükelçiliği (2. Katibi) Müsteşarı Muhammed Derviş Baladi idi. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Savcısı Nusret Demiral tarafınca hazırlanan ek iddianameyle diplomatik dokunulmazlığa rağmen açılan davada sanıkların öldürme için icazeti direkt Suriye’den aldıkları öne sürülüyordu.
Davanın açılmasının akabinde idam istemiyle yargılanacak olan Baladi Türkiye’yi terk etti. Bu hadisede da uygulanan “sessiz diplomasi” kararında diplomat Türkiye’yi terk ederek kurtulmuş, hareketi ise Suriye İstihbarat Teşkilatından aldıkları buyruk daha sonrasında yaptıkları sav edilmişti.
MANUCHER MOTTAKİ’NİN GERİ ÇAĞRILMASI
Aslında periyodun İran Büyükelçisi Manucher Mottaki istenmeyen kişi ilan edilmemişti. Özal’ın bulduğu formülle “persona non grata” düzebir daha gelen bu kriz farklı bir biçimde aşıldı.
Mottaki, 21 Eylül 1985’de düzenlediği basın toplantısında yaptığı “İran’ın Irak’taki ayrılıkçı Kürtleri desteklemesinin Türkiye’ye ziyan vermez” açıklamasıyla iki ülke içinde birinci tansiyon fitilini ateşledi. Mottaki Konya’da düzenlenen “Filistin Halkıyla Dayanışma” mitingine katıldı, üniversitelerde türban yasağının başladığı tarihte İran radyo ve televizyonlarına Türkiye’yi gaye alan açıklamalar yaptı. Mitinglere, panellere katılıp konuşan Mottaki, Salman Rüşdi için verilen “ölüm fetvası” Türkiye’de eleştirilince büyükelçi bu hali da eleştirdi. En sonunda Dışişleri Bakanlığı, İranlı büyükelçinin “istenmeyen adam” olarak ilan edilmesi için hazırlık yaparken, Başbakan Özal’ın bulduğu orta formülle, Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi geri çağrıldı, İran da Ankara’daki elçisi Mottaki’yi geri çağırdı ve yerine yeni bir ismi atayarak krizi aştı.
TÜRK BÜYÜKELÇİYE KARŞILIK İSTENMEYEN ADAM İLAN EDİLDİ
Bugüne gelmedilk evvel son olay ise Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi Hüseyin Avni Botsalı’yı ‘istenmeyen adam’ ilan etmesi üzerine, Türkiye’den de birebir reaksiyon gelerek, Mısır’ın Ankara Büyükelçisi Abderahman Salaheldin Türkiye tarafınca “persona non grata” (İstenmeyen adam) ilan edilmesiyle yaşanmıştı.
Darbe Mısır’da bulunan Salaheldin, bu karar üzerine eşyalarını toplamak üzere Mısır Havayolları’na ilişkin bir uçakla saat 16.20’de İstanbul’a geldi. Eşi ve birlikteindekilerle sonrasındasında uçakla Ankara’ya gelen Selaheldin, Esenboğa Havaalanı’nda basın mensuplarının sorularını karşılıksız bıraktı.
Bahisle ilgili olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eskişehir’de yaptığı açıklamada, “Öbür tarafta yatıyorlar kalkıyorlar, Kavala, Kavala. Kavala dediğin Soros’un Türkiye şubesi. Dışişleri Bakanlığı’na geliyorlar onun için. Bu ne terbiyesizliktir ya, burası Türkiye, Türkiye. Burası bir kabile devleti değil. Gerekli talimatı ben de Dışişleri Bakanımıza verdim, ne yapması gerektiğini söylemiş oldum. Bu 10 tane büyükelçinin bir an evvel istenmeyen adam ilan edilmelerini çabucak halledeceksiniz dedim” sözlerini kullanmıştı.
TÜRKİYE DAHA EVVEL KİMLERİ İSTENMEYEN KİŞİ İLAN ETTİ
Türkiye son 50 yılda üç diplomatı ve bir müsteşarı resmen “istenmeyen kişi” ilan etti. Bunlar Libya Büyükelçisi Abdülmalik (1986) ve Suriye Büyükelçiliği müsteşarı Baladi (1986) ve daha sonradan dışişleri bakanı olacak İran Büyükelçisi Mottaki (1989) ile Mısır Büyükelçisi Salaheldin (2013) idi.
Resmen “istenmeyen kişi” ilan edilmese bile son senelerda İsviçre ve Hollanda ile yaşanan krizlerde de Türkiye kelam konusu ülkelerle bu diplomatik yolu izlemeyi tercin etti.
1993’de Bern Büyükelçisi Kaya Toperi, PKK’lı göstericilerin büyükelçiliğe yönelik saldırısı sırasında müdafaa polisleriyle bir arada silahını ateşlemesiyle iki ülke içinde diplomatik kriz baş gösterdi.
Bir göstericinin öldüğü olayların akabinde İsviçre, dokunulmazlığı bulunmasına rağmen Büyükelçi Toperi’yi sorgulamak isterken ortaya çıkan krizin akabinde misilleme olarak Türkiye de benzeri bir uygulamayı İsviçre’nin Ankara’daki büyükelçisi için isteyince iki ülke diplomatik alakaları büyükelçilerin geri çekilmesiyle uzun bir devir gerginlik yaşadı.
BÜYÜKELÇİ TERÖRİST ÇIKTI
Libya Büyükelçisi Muhammed Abdülmalik’in 1986’da istenmeyen kişi ilan edilmesi Ankara’daki bombalı atak sebep oldu.
ABD’nin o devir Türkiye’ye verdiği istihbarata göre Abdülmalik teröristlerle direkt bağlıydı. ABD idaresi Libya Halk Ofisi Halk Komitesi Sekreteri Muhammed Abdülmalik’in Ankara’daki bombalama teşebbüsü olayıyla direkt bağlantısı olduğuna ikna olmuştu.
Türk emniyeti de “müttefik bir ülke” tarafınca verilen bilgiler doğrultusunda Libyalı aksiyoncuları İstanbul’dan başlayarak Ankara’da harekete geçecekleri ana kadar izlemişti. Subay Kulübü’nün önünde bombanın patlatılacağı anda da teröristler yakalanmıştı.
Yakalamanın akabinde diplomatik dokunulmazlığı olan Abdülmalik, “persona non grata” ilan edilerek hudut dışı edilmişti.
DGM’DE İDAMLA YARGILANAN BÜYÜKELÇİ
Türkiye’nin bir öteki istemediği kişi de Ürdün Büyükelçiliği Birinci Katibi Zait Sati’nin öldürülmesiyle ilgili yargılanan Suriye Büyükelçiliği (2. Katibi) Müsteşarı Muhammed Derviş Baladi idi. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Savcısı Nusret Demiral tarafınca hazırlanan ek iddianameyle diplomatik dokunulmazlığa rağmen açılan davada sanıkların öldürme için icazeti direkt Suriye’den aldıkları öne sürülüyordu.
Davanın açılmasının akabinde idam istemiyle yargılanacak olan Baladi Türkiye’yi terk etti. Bu hadisede da uygulanan “sessiz diplomasi” kararında diplomat Türkiye’yi terk ederek kurtulmuş, hareketi ise Suriye İstihbarat Teşkilatından aldıkları buyruk daha sonrasında yaptıkları sav edilmişti.
MANUCHER MOTTAKİ’NİN GERİ ÇAĞRILMASI
Aslında periyodun İran Büyükelçisi Manucher Mottaki istenmeyen kişi ilan edilmemişti. Özal’ın bulduğu formülle “persona non grata” düzebir daha gelen bu kriz farklı bir biçimde aşıldı.
Mottaki, 21 Eylül 1985’de düzenlediği basın toplantısında yaptığı “İran’ın Irak’taki ayrılıkçı Kürtleri desteklemesinin Türkiye’ye ziyan vermez” açıklamasıyla iki ülke içinde birinci tansiyon fitilini ateşledi. Mottaki Konya’da düzenlenen “Filistin Halkıyla Dayanışma” mitingine katıldı, üniversitelerde türban yasağının başladığı tarihte İran radyo ve televizyonlarına Türkiye’yi gaye alan açıklamalar yaptı. Mitinglere, panellere katılıp konuşan Mottaki, Salman Rüşdi için verilen “ölüm fetvası” Türkiye’de eleştirilince büyükelçi bu hali da eleştirdi. En sonunda Dışişleri Bakanlığı, İranlı büyükelçinin “istenmeyen adam” olarak ilan edilmesi için hazırlık yaparken, Başbakan Özal’ın bulduğu orta formülle, Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi geri çağrıldı, İran da Ankara’daki elçisi Mottaki’yi geri çağırdı ve yerine yeni bir ismi atayarak krizi aştı.
TÜRK BÜYÜKELÇİYE KARŞILIK İSTENMEYEN ADAM İLAN EDİLDİ
Bugüne gelmedilk evvel son olay ise Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi Hüseyin Avni Botsalı’yı ‘istenmeyen adam’ ilan etmesi üzerine, Türkiye’den de birebir reaksiyon gelerek, Mısır’ın Ankara Büyükelçisi Abderahman Salaheldin Türkiye tarafınca “persona non grata” (İstenmeyen adam) ilan edilmesiyle yaşanmıştı.
Darbe Mısır’da bulunan Salaheldin, bu karar üzerine eşyalarını toplamak üzere Mısır Havayolları’na ilişkin bir uçakla saat 16.20’de İstanbul’a geldi. Eşi ve birlikteindekilerle sonrasındasında uçakla Ankara’ya gelen Selaheldin, Esenboğa Havaalanı’nda basın mensuplarının sorularını karşılıksız bıraktı.