kunteper
Member
Tutuklu eski HDP Küme Başkanvekili ve Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken, iktidarın çözülme sürecinde olduğunu belirterek, “Kürt problemini çözmeyen çözülür, gerçeğidir. Aktüelde AK Parti ve irili ufaklı ortaklarının yaşadığı akıbet de bundan ibarettir. Demokratik kıymetleri ve halkın iradesini çökertmeyi hedefleyenler, çöker” tabirlerini kullandı.
Mezopotamya Ajansı’ndan Berivan Altan’ın sorularını yanıtlayan Baluken, muhalefet partilerinin siyasetleri için, “Muhalefet kendisini Erdoğan ve Bahçeli’nin belirlediği dar hudutlara hapsetmiş görüntüsündedir. Oyun kurma yeterliliği ve yeteneğinden yoksun üzere görünmekteler” dedi.
Sincan F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Baluken’in röportajı şöyleki:
‘KÖKLÜ DEĞİŞİM şayet olmazsa MEVCUT TABLO DAHA DA AĞIRLAŞACAK’
Tahlil sürecinin sonlandırılması ve çatışmaların bir daha başlamasının akabinde milletvekili olduğunuz devirde tutuklandınız ve yaklaşık beş buçuk yıldır cezaevinde tutuluyorsunuz. O günden bugüne neler değişti, değişim dinamiği ne tarafa evirildi?
Sorunuza olumlu manada yanıt vermeyi her şeyden çok isterdim. Maalesef, önümüze gelen gerçek, bu istencin tam aksi istikametinde şekillendi. İktidar imkanlarını ellerinde tutanlar ve bunlar tarafınca beslenen irili ufaklı birtakım yapılanmalar haricinde, işlerin güzele gittiğini söyleyeni bulmak artık mümkün görünmüyor. Mevcut devletin ve idare anlayışının büyük çöküşüyle toplumsal ve siyasal alanda ortaya çıkan sefalet üzerinden, beş yıllık sürecin yıkıcı sonuçlarını özetleyebiliriz. İşin berbatı, kısa yahut orta vadede esaslı bir değişim dinamiği ortaya çıkarılamazsa, mevcut tablonun daha da ağırlaşacağı gerçeği önümüzde duruyor.
bahsetmiş olduğuniz mevcut tablonun yükünden kim sorumlu?
Bu tablonun asıl sorumluğu, doğal ki, siyasi iktidarda ve devletin idare kademesindedir. Burası net ve emsalsizdır. Lakin siyasi partiler başta olmak üzere tüm toplumsal muhalefet bileşenlerinin de toplumu koruyamama ve bu kıyıcı zulüm cenderesini kıramama sorumluğunu anımsatmamız gerekiyor. İktidarın yarattığı tahribatı, yıkımı, talanı uzun uzadıya ayrıntılandırmaya gerek yok. Herkes biliyor aslına bakarsanız.
Daha evvel bir röportajlarınızda iktidarın mevcut durumunu, “çılgınlık nöbeti geçiren bir Amok koşucusu”na benzetmiş, bu koşunun her şeyi tuzla buz etmesine seyirci kalınmaması ikazında bulunmuştunuz. Muhalefet sürece seyirci mi kalıyor?
Siyasal ve toplumsal muhalefetin içine düştüğü dağınıklığı, acziyeti, çaresizliği, çözümsüzlüğü haklı gösterecek hiç bir münasebetten bahsedilemez. Bir ülke ve bir toplum sicili ve pratiği ortada olan bir iktidarın insafına terk edilmemeli, bu seviyede sahipsiz bırakılmamalıdır. Toplumun neredeyse ezici bir çoğunluğunu, bu süreçte bu seviyede bir ümitsizlik, karamsarlık ve karamsarlık havasında tutmaya hiç kimsenin hakkı olmamalıydı. Maalesef muhalefetsizliğin konformizmini yaşayan siyasi iktidar, her şeyi tuz buz edip yıktıktan daha sonra takatten düştü, gücünü kaybetti. Bu saatten daha sonra iflah olması, belini doğrultması da mümkün görünmüyor. Hal bu biçimdeyken bile topluma inanç veren, barışçıl ve demokratik bir gelecek müjdeleyen, körelmiş umutları yenileyen, bütüncül bir seçeneğini şekillendiğini söyleyemeyiz. Bu kısır döngüyü kırmaya yönelik HDP’nin ortaya koyduğu uğraş ve çalışmalar istenen seviyede bir öncülük ve örgütlenmeye erişemedi. Ancak bu kısır döngüyü kırmaya muktedir tek güç de HDP ve onun fikriyatıdır.
‘KÜRT PROBLEMİNİ ÇÖZMEYEN ÇÖZÜLÜR’
HDP’ye nasıl bir sorumluluk düşüyor?
HDP hala bu döngüyü kırmak, kararlı ve net tavırlarla topluma alternatif bir yolun, tahlile dair gerçek bir adresin sunulması sorumluluğuyla karşı karşıyadır. Bunun için seçim endeksli birtakım arayışlar ya da siyasetlerin yerine, siyasi amacı aşikâr kuvvetli programlarla karşılık olması gerekliliği açık ve nettir. Tüm topluma hatta iktidarı ve muhalefeti ile mevcut siyasi aktörlerin tümüne, mahallî ve kozmik ölçekte geçerliliği kanıtlanmış birkaç hususu hatırlatmakta yarar var.
Birincisini Kırgız müellif Aytmatov’un söylemi üzerinden söz edelim. Aytmatov, iktidarını kan ve ateş üzerine kurmaya yeltenenlerin tarih boyunca, tabiatın bu iki büyük gücüne kurban olmaktan kurtulamadığını söylerken haksız mıydı? İkincisi için, insanlık tarihinin uzun serüvenine bir göz atalım. Tarihi büyük acılar ve travmatik yaşantılarla dolu, insanlık, en makus barışın bile en âlâ savaştan daha güzel olduğuna açık ve net bir biçimde şahit olmuştur. Aktüelde yaşanan çatışma ve savaş süreçlerinin ortaya çıkardığı görüntüler bile tek başına bu kadim tecrübenin doğruluğunu onaylar niteliktedir. Savaş makinalarının harıl harıl çalıştığı yerlerde ne toplumsal uzlaşıya dayanan barışı yakalamak mümkündür ne de insan ve doğayı içeren yaşamsal bedelleri korumak. Savaşın karadeliğinin yutup ortadan kaldıramadığı hiç bir yaşamsal yahut insani pahadan bahsedilemez.
Mevzuyu daha fazla dallanıp budaklandırmadan, bu bilgiler ışığında üçüncü hususu da özetlemek gerekirse vurgulayayım. Mahallî bazda tekraren doğrulanmış bir tez olarak ülke ve bölge nezdinde Kürt problemini çözmeyen çözülür, gerçeğidir. Yenide AK Parti ve irili ufaklı ortaklarının yaşadığı akıbet de bundan ibarettir. Demokratik kıymetleri ve halkın iradesini çökertmeyi hedefleyenler, çöker. Günübirlik siyasetin içine saplandığı sığlıktan tarihi yaşanmışlıkların derinliklerine başvurarak kurtulmaya çalışmak öncelenmelidir. Israrlı anlatımlara karşın görmek istemeyen ve anlamaktan çekinenlere karşı siyasi ve insani tutumlar geliştirmek kıymetli bir gerekliliktir.
‘BİR SAVAŞ AYGITI İLE TOPLUM BİREBİR ANDA DOYAMAZ’
Bugün ülkede iktisatta yaşanan krizlere dair itirazlar yükseliyor. İktisatta girilen çıkmazın temel niçinini neye bağlıyorsunuz?
Toplumsal, siyasal, hukukî, ekonomik ve çabucak her alanda yaşanan krizlerin geldiği seviyeden ve bunların birey ya da toplum hayatını etkileme seviyesinden haberdarız. Hatta bu krizin dört duvar içindeki direkt şahitleri, mağdurları, sanıkları pozisyonundayız. Politik tutsaklar olarak derdest edilip zindan duvarları ortasına kapatılmadan evvel siyasi ve insani kimliklerimizle yaptığımız bütün ihtarlar, bugünlerde ortaya çıkan ağır tablolara yönelik ön alma teşebbüsleriydi. Birebir eforları, zindandayken dışarıya iletimiz iletiler üzerinden bir dahalemeye çalıştık. Maalesef dikkate alınmadı ve felaket göz bakılırsa bakılırsa gelen büyük bir pervasızlığın kararı olarak kayda geçti. Yargının içine düştüğü durum, basına yönelik taarruzların vardığı seviyesi, temel hak ve özgürlüklere dair hukuksuzluklar birliktein ekonomik sefalet, açlık, yoksulluk ve işsizliği getirdi. Ekonomik felaketler, yolsuzluk, hırsızlık ve usulsüzlük üzerinden yaşanan yozlaşmalar ve gibisi her mevzuda bütün dünyaya ders olan trajik bir safhaya ulaşıldı.
Demokrasi, özgürlük, adalet başta olmak üzere bütün insani bedellerle ilgili memleketler arası karnelerde muz cumhuriyetlerinin dahi gerisine düşen bir aymazlığa varıldı. Natürel ki bu duruma üzülüyor ve çıkış için aklın, mantığın gerektirdiği rasyonel arayışlara girilmesini umuyoruz. Keşke toplumda direkt etkilendiği ekonomik kriz kapıya dayanmadan evvel öteki alanlarla ilgili krizlere gereğince hassaslık geliştirseydi. Cüzdanı boşalmış insanların tepkilerindense, vicdani ayaklanmış hassaslıkları görmeyi herkesten epeyce bizler isterdik. Dileğimiz yaşananlardan yanlışsız dersler çıkarılması ve geleceğe dair akılcı muhakemelerin yapılmasıdır.
Kamuoyu araştırmalarında en önde gelen ekonomik problemlerle demokrasi, barış, adalet, özgürlük kıymetlerinin geriye gitmesi içinde hakikat temelde münasebetler kurulması kuraldır. Temel kıymetlerde güzelleşmeler olmadan ekonomik göstergelerde düzelme olmaz. Keza devasa bir savaş aygıtının makinalarıyla kalabalık bir toplumun fertleri tıpkı anda doymaz, doyamaz. Birinin doyması ötekinin açlığı demektir. Savaş zihniyeti ve siyasetleri her alanda felaket olduğu üzere ekonomik alanda da karşı konamaz bir sefalet demektir. Haksızlığı her kabullenişin daha büyüğünü doğuracağı gerçeği unutulmamalıdır. Tüm bu dramatik tablo ortasında, iktidarda bulunanların açlıkla boğuşan insanlara ‘daha az yemelerini’ öğütlemesi ahlaksızlığı ve muhalefetin de tıpkı insanlara ‘seçime kadar dişinizi sıkın’ teklifinde bulunma aymazlığı çok sıkıntılı ve ibretlik yaklaşımlar olarak belirtilebilir. Barış, hayatlarımızı, çocuklarımızı, doğayı, birebir dünyayı paylaştığımız can yoldaşlarımızı koruyacağı üzere sofralarımızı, lokmalarımızı, huzur ortasında alınacak soluklarımızı da koruyacak en şifalı ilaçtır…
‘MUHALEFET KENDİNİ ERDOĞAN VE BAHÇELİ’NİN SONLARINA HAPSETMİŞ’
HDP’nin demokrasi ittifakı yanı sıra 6 muhalefet partisi de bir mutabakat metni imzaladı. Bir yandan yargı bağımsızlığı, demokrasi davetleri yapan muhalefetin birinci pratiği de bir defa daha dokunulmazlıklar konusunda iktidarın sonlarına çekilme oldu. Muhalefetin bu durumuna dair tenkitleriniz var mı?
Muhalefet kendisini Erdoğan ve Bahçeli’nin belirlediği dar hudutlara hapsetmiş görüntüsündedir. Oyun kurma yeterliliği ve yeteneğinden yoksun üzere görünmekteler. Türkiye’nin temel problemlerine dair yavuz tartışmalar yürütmekten ya da bunlara dair esaslı tahliller geliştirmekten ısrarla imtina etmekteler. İki adım geri, bir adım ileri sığlığından sıyrıldıklarını söylemek mümkün değil. Siyasal ve toplumsal beklentileri karşılamaktan epey uzaklar. HDP ile bağları bir kenara bırakırsak dahi, kendi ortalarında bile her açıdan topluma inanç ve umut verecek bir beraberliği başardıkları söylenemez. Bilinen yumuşak karınlarını ve açıkta duran hudut uçlarını ortadan kaldırabilmiş değiller.
halbukiki bu zayıflıkları fazlacatan aşmış, HDP ile münasebetler dâhil olmak üzere tüm topluma ‘otoriter bir rejim mi, demokratik bir gelecek mi’ seçeneğini korkusuzca sunmuş olmaları gerekirdi. Yapmadılar. bu biçimdece Erdoğan ve Bahçeli’nin oyun kurma iştahını, beraberliği dağıtma hevesini canlı tuttular.
Muhalefet HDP ile nasıl bir münasebet geliştiriyor?
Muhalefetin HDP’yle kurduğu alaka şekli, ‘ölümü gösterip sıtmaya razı etme’ kısırlığını aşamadı. Bunu kapatma davası, hukuksuz kumpaslar, kayyum darbesi üzere hayli sayıda hukuksuzluk üzerinden mevcut iktidar da yapıyor, esasen. Kendileri bilir. HDP her iki tarafa da pabuç bırakmayacak kadar kâfi politik birikim ve tecrübeye sahiptir. HDP, kasaba kurnazlığı ile kendisine vefat ve sıtma içinde tercih yapma teklifini, bedel ödemeyi göze alarak ret eder ve gayretini yürütür. HDP ile ortak hareket etmek, HDP için hayati olmaktan epey muhatapları açısından hayatidir. Kaldı ki, mevcut siyasi aktörler ortasında geçmişteki kusurlar, kabahatler, günahlar açısından HDP’ye parmak sallayacak, had bildirecek cüreti kendinde gorecek tek bir özniçin bahsedilemez.
Biliyoruz ki, kolektif umut, eski defterler içinde gezinmeyi pek sevmez. O geleceğe dair vizyonun ışıltısıyla ilgilenmeyi tercih eder. Buna hürmetin gereği olarak biz de eski defterleri açıp kirli defterleri okumaktan epey, herkesi yeni sayfalarda pak ve aydınlık bir gelecek kurma aklına davet etmeyi uygun görüyoruz. Baldıran takım, buğday biçilemeyeceği gerçeğini bir sefer daha herkese hatırlatıyorum. Yaklaşım bu olursa, ülkeyi demokratik ve barışçıl bir geleceğe taşımak mümkün olur. Tıpkı biçimde toplumun huzur ortasında bir soluk nefes, bir lokma yemek hasretini sonlandırmak hiç de sıkıntı olmaz.
Muhataplarının hallerinden bağımsız olarak HDP’nin bu itimadı, umudu, cüreti, rahatlığı, tüm topluma göstermesi, ulaştırması pek kıymetlidir. Mevcut durumda, karanlık vaat etmenin ötesine geçemeyen iki yapı içinde, HDP tahlil ışığı saçan bir kutup yıldızı üzere parlayabilir. Kâfi ki, özgüven ortasında hareket edilsin. Muhataplarının sandık hesaplarından epeyce, toplumun tüm kısımlarının hürmeti önemsensin. Yüzde doksanı bir biçimde mağdur edilmiş, ezilen pozisyonunda olan bir toplumdan ve ezilenlerin partisi olduğunu argüman eden bir gerçeklik üzerinden konuştuğumuz düşünülürse, HDP’nin muhtemel amaçlarını gerçekleştirme potansiyeli de açığa çıkar. HDP, hükmetme heveslisi olmayan bir idaresi topluma vaat edip, karar süreçlerinin her etabında halkın dâhil olduğu, kendi kendini yöneten, iştirakçi ve kapsayıcı bir demokrasi modelini topluma kazandırmayı gaye edinirse bu potansiyeli hakkıyla yaşama geçirebilir.
Siyaseti fazlaca konuştuk. Röportaj talebimiz sırasında “Sincan’dan Edirne’ye – Hasbıhal-Name” kitabınızda Dipnot yayınlarından çıktı. Kitabınızla ilgili yorumlarınızı alsak neler söylersiniz?
Yeni kitapla ilgili, en azından bu etapta, kelam söyleme, yorum yapma hakkını kendimde görmüyorum. Kelam, yorum ve tenkit hakkı, kitap yayınlandığı andan itibaren okuyucuya geçmiştir. Rastgele bir yönlendirme olmaksızın, okuyucudan gelen geri dönütlerin değerine inananlardanım. Onlardan öğrenecek epey şey var ve ben bu öğrencilikten yoksun kalmak istemem.
Hapishane hayatında yazının kıymeti, üretim ve yaratım süreçlerinin gücünü içselleştiren biri olarak, yeni bir çalışma sunmanın memnunluğunu paylaşabilirim. İki yılı aşkın bir müddetdir dinlenmeyi bekleyen bir çalışmaydı. Kıvamını bulduğuna getirilen bir kanaatle, süt beyazı bir güvercinin iki kanadına sıkıştırıldı, bu notlar. Biri Edirne F Tipi Hapishanesinde hücresine sığmayan koca bir yüreğe, oburu de dışarıda bizlerle bir arada çarpan sevgi dolu binlerce- milyonlarca yüreğe ulaşacaktı. Güvercinimizin bir şey yapmasından mutluyum. Günün birinde ağzındaki zeytin kolu ile gönül zenginliklerinde özgürce kanat çırptığını görmeyi ise her şeyden çok isterim.
Mart ayı beraberinde Newroz’un da kutlandığı bir ay. Newroz’a dair bir bildiriniz var mı?
Bu ay hem halkımız birebir vakitte bütün insanlık açısından muazzam bir geçmişi barındırıyor. Öncelikle 8 Mart vesilesiyle Dünya Bayanlar Gününü kutlarım. Bayan çabası ve bayan özgürlük bedelleri uğruna hayatını yitirmiş bütün bayanların anısını hürmetle yâd ediyorum. Yeryüzünün rastgele bir yerinde, çabayı sürdüren bütün bayanlara en özel selam, sevgi ve hürmetlerimi göndermek istiyorum. Her gün büyük bir acı ve öfke eşliğinde öğrenme durumunda kaldığımız bayan katliamlarını, bayana yönelik her türlü şiddeti, ayrımcılığı, ötekileştirici tavırları kınıyor, erkek hâkim zihniyetin sürdürdüğü katliamcı yaklaşımları lanetliyorum. Tarih boyunca, hayatı, doğayı, dünyayı kirleten, talan eden, yok etmeyi hedefleyen bütün savaşların, erkek eliyle yaratıldığını belirtmezsek eksik kalacak. Geçmişi erkekler mahvetti, geleceği bayanlar kurtaracak. İnsanlığı erkekler köleleştirdi, eninde sonunda kesinlikle bayanlar özgürleştirecek. Özgür dünyanın yazgısı, özgür bayanların avuçlarındadır. Gecikmemesini diliyorum…
Mart ayı, birebir vakit vakitte Halepçe katliamı başta olmak üzere, Kürt halkı ve tüm halklarımız ile ezilen dünya halkları açısından büyük acıların, katliamların, yıkımların yaşandığı bir ay. Keza bu ayda büyük çabaların, destansı direnişlerin, baş edilemez iradelerin de tarihe geçtiğini biliyoruz. Özgürlüğün ve barışın bayramını, yani. Baharın muştusunu, zulme karşı başkaldırıda ortaklaşan halkların kardeşliğini… Bu manada Halepçe ve Newroz başta olmak üzere, bu ay ortasında yapılan bütün katliamlarda hayatını yitiren canları hürmetle anıyor, insanlık bedellerinin çiğnenmediği özgür ve barışçıl bir gelecek diliyorum.
Tüm halkımızın ve dünya halklarının Newroz bayramını kutluyor, 2022 Newroz’unun barış, demokrasi, özgürlük, adalet, kardeşlik, eşitlik başta olmak üzere tüm insani bedellere katkı sunmasını temenni ediyorum. Özgür Newroz’larda, barış halaylarında buluşma temennisiyle… (MA)
Mezopotamya Ajansı’ndan Berivan Altan’ın sorularını yanıtlayan Baluken, muhalefet partilerinin siyasetleri için, “Muhalefet kendisini Erdoğan ve Bahçeli’nin belirlediği dar hudutlara hapsetmiş görüntüsündedir. Oyun kurma yeterliliği ve yeteneğinden yoksun üzere görünmekteler” dedi.
Sincan F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Baluken’in röportajı şöyleki:
‘KÖKLÜ DEĞİŞİM şayet olmazsa MEVCUT TABLO DAHA DA AĞIRLAŞACAK’
Tahlil sürecinin sonlandırılması ve çatışmaların bir daha başlamasının akabinde milletvekili olduğunuz devirde tutuklandınız ve yaklaşık beş buçuk yıldır cezaevinde tutuluyorsunuz. O günden bugüne neler değişti, değişim dinamiği ne tarafa evirildi?
Sorunuza olumlu manada yanıt vermeyi her şeyden çok isterdim. Maalesef, önümüze gelen gerçek, bu istencin tam aksi istikametinde şekillendi. İktidar imkanlarını ellerinde tutanlar ve bunlar tarafınca beslenen irili ufaklı birtakım yapılanmalar haricinde, işlerin güzele gittiğini söyleyeni bulmak artık mümkün görünmüyor. Mevcut devletin ve idare anlayışının büyük çöküşüyle toplumsal ve siyasal alanda ortaya çıkan sefalet üzerinden, beş yıllık sürecin yıkıcı sonuçlarını özetleyebiliriz. İşin berbatı, kısa yahut orta vadede esaslı bir değişim dinamiği ortaya çıkarılamazsa, mevcut tablonun daha da ağırlaşacağı gerçeği önümüzde duruyor.
bahsetmiş olduğuniz mevcut tablonun yükünden kim sorumlu?
Bu tablonun asıl sorumluğu, doğal ki, siyasi iktidarda ve devletin idare kademesindedir. Burası net ve emsalsizdır. Lakin siyasi partiler başta olmak üzere tüm toplumsal muhalefet bileşenlerinin de toplumu koruyamama ve bu kıyıcı zulüm cenderesini kıramama sorumluğunu anımsatmamız gerekiyor. İktidarın yarattığı tahribatı, yıkımı, talanı uzun uzadıya ayrıntılandırmaya gerek yok. Herkes biliyor aslına bakarsanız.
Daha evvel bir röportajlarınızda iktidarın mevcut durumunu, “çılgınlık nöbeti geçiren bir Amok koşucusu”na benzetmiş, bu koşunun her şeyi tuzla buz etmesine seyirci kalınmaması ikazında bulunmuştunuz. Muhalefet sürece seyirci mi kalıyor?
Siyasal ve toplumsal muhalefetin içine düştüğü dağınıklığı, acziyeti, çaresizliği, çözümsüzlüğü haklı gösterecek hiç bir münasebetten bahsedilemez. Bir ülke ve bir toplum sicili ve pratiği ortada olan bir iktidarın insafına terk edilmemeli, bu seviyede sahipsiz bırakılmamalıdır. Toplumun neredeyse ezici bir çoğunluğunu, bu süreçte bu seviyede bir ümitsizlik, karamsarlık ve karamsarlık havasında tutmaya hiç kimsenin hakkı olmamalıydı. Maalesef muhalefetsizliğin konformizmini yaşayan siyasi iktidar, her şeyi tuz buz edip yıktıktan daha sonra takatten düştü, gücünü kaybetti. Bu saatten daha sonra iflah olması, belini doğrultması da mümkün görünmüyor. Hal bu biçimdeyken bile topluma inanç veren, barışçıl ve demokratik bir gelecek müjdeleyen, körelmiş umutları yenileyen, bütüncül bir seçeneğini şekillendiğini söyleyemeyiz. Bu kısır döngüyü kırmaya yönelik HDP’nin ortaya koyduğu uğraş ve çalışmalar istenen seviyede bir öncülük ve örgütlenmeye erişemedi. Ancak bu kısır döngüyü kırmaya muktedir tek güç de HDP ve onun fikriyatıdır.
‘KÜRT PROBLEMİNİ ÇÖZMEYEN ÇÖZÜLÜR’
HDP’ye nasıl bir sorumluluk düşüyor?
HDP hala bu döngüyü kırmak, kararlı ve net tavırlarla topluma alternatif bir yolun, tahlile dair gerçek bir adresin sunulması sorumluluğuyla karşı karşıyadır. Bunun için seçim endeksli birtakım arayışlar ya da siyasetlerin yerine, siyasi amacı aşikâr kuvvetli programlarla karşılık olması gerekliliği açık ve nettir. Tüm topluma hatta iktidarı ve muhalefeti ile mevcut siyasi aktörlerin tümüne, mahallî ve kozmik ölçekte geçerliliği kanıtlanmış birkaç hususu hatırlatmakta yarar var.
Birincisini Kırgız müellif Aytmatov’un söylemi üzerinden söz edelim. Aytmatov, iktidarını kan ve ateş üzerine kurmaya yeltenenlerin tarih boyunca, tabiatın bu iki büyük gücüne kurban olmaktan kurtulamadığını söylerken haksız mıydı? İkincisi için, insanlık tarihinin uzun serüvenine bir göz atalım. Tarihi büyük acılar ve travmatik yaşantılarla dolu, insanlık, en makus barışın bile en âlâ savaştan daha güzel olduğuna açık ve net bir biçimde şahit olmuştur. Aktüelde yaşanan çatışma ve savaş süreçlerinin ortaya çıkardığı görüntüler bile tek başına bu kadim tecrübenin doğruluğunu onaylar niteliktedir. Savaş makinalarının harıl harıl çalıştığı yerlerde ne toplumsal uzlaşıya dayanan barışı yakalamak mümkündür ne de insan ve doğayı içeren yaşamsal bedelleri korumak. Savaşın karadeliğinin yutup ortadan kaldıramadığı hiç bir yaşamsal yahut insani pahadan bahsedilemez.
Mevzuyu daha fazla dallanıp budaklandırmadan, bu bilgiler ışığında üçüncü hususu da özetlemek gerekirse vurgulayayım. Mahallî bazda tekraren doğrulanmış bir tez olarak ülke ve bölge nezdinde Kürt problemini çözmeyen çözülür, gerçeğidir. Yenide AK Parti ve irili ufaklı ortaklarının yaşadığı akıbet de bundan ibarettir. Demokratik kıymetleri ve halkın iradesini çökertmeyi hedefleyenler, çöker. Günübirlik siyasetin içine saplandığı sığlıktan tarihi yaşanmışlıkların derinliklerine başvurarak kurtulmaya çalışmak öncelenmelidir. Israrlı anlatımlara karşın görmek istemeyen ve anlamaktan çekinenlere karşı siyasi ve insani tutumlar geliştirmek kıymetli bir gerekliliktir.
‘BİR SAVAŞ AYGITI İLE TOPLUM BİREBİR ANDA DOYAMAZ’
Bugün ülkede iktisatta yaşanan krizlere dair itirazlar yükseliyor. İktisatta girilen çıkmazın temel niçinini neye bağlıyorsunuz?
Toplumsal, siyasal, hukukî, ekonomik ve çabucak her alanda yaşanan krizlerin geldiği seviyeden ve bunların birey ya da toplum hayatını etkileme seviyesinden haberdarız. Hatta bu krizin dört duvar içindeki direkt şahitleri, mağdurları, sanıkları pozisyonundayız. Politik tutsaklar olarak derdest edilip zindan duvarları ortasına kapatılmadan evvel siyasi ve insani kimliklerimizle yaptığımız bütün ihtarlar, bugünlerde ortaya çıkan ağır tablolara yönelik ön alma teşebbüsleriydi. Birebir eforları, zindandayken dışarıya iletimiz iletiler üzerinden bir dahalemeye çalıştık. Maalesef dikkate alınmadı ve felaket göz bakılırsa bakılırsa gelen büyük bir pervasızlığın kararı olarak kayda geçti. Yargının içine düştüğü durum, basına yönelik taarruzların vardığı seviyesi, temel hak ve özgürlüklere dair hukuksuzluklar birliktein ekonomik sefalet, açlık, yoksulluk ve işsizliği getirdi. Ekonomik felaketler, yolsuzluk, hırsızlık ve usulsüzlük üzerinden yaşanan yozlaşmalar ve gibisi her mevzuda bütün dünyaya ders olan trajik bir safhaya ulaşıldı.
Demokrasi, özgürlük, adalet başta olmak üzere bütün insani bedellerle ilgili memleketler arası karnelerde muz cumhuriyetlerinin dahi gerisine düşen bir aymazlığa varıldı. Natürel ki bu duruma üzülüyor ve çıkış için aklın, mantığın gerektirdiği rasyonel arayışlara girilmesini umuyoruz. Keşke toplumda direkt etkilendiği ekonomik kriz kapıya dayanmadan evvel öteki alanlarla ilgili krizlere gereğince hassaslık geliştirseydi. Cüzdanı boşalmış insanların tepkilerindense, vicdani ayaklanmış hassaslıkları görmeyi herkesten epeyce bizler isterdik. Dileğimiz yaşananlardan yanlışsız dersler çıkarılması ve geleceğe dair akılcı muhakemelerin yapılmasıdır.
Kamuoyu araştırmalarında en önde gelen ekonomik problemlerle demokrasi, barış, adalet, özgürlük kıymetlerinin geriye gitmesi içinde hakikat temelde münasebetler kurulması kuraldır. Temel kıymetlerde güzelleşmeler olmadan ekonomik göstergelerde düzelme olmaz. Keza devasa bir savaş aygıtının makinalarıyla kalabalık bir toplumun fertleri tıpkı anda doymaz, doyamaz. Birinin doyması ötekinin açlığı demektir. Savaş zihniyeti ve siyasetleri her alanda felaket olduğu üzere ekonomik alanda da karşı konamaz bir sefalet demektir. Haksızlığı her kabullenişin daha büyüğünü doğuracağı gerçeği unutulmamalıdır. Tüm bu dramatik tablo ortasında, iktidarda bulunanların açlıkla boğuşan insanlara ‘daha az yemelerini’ öğütlemesi ahlaksızlığı ve muhalefetin de tıpkı insanlara ‘seçime kadar dişinizi sıkın’ teklifinde bulunma aymazlığı çok sıkıntılı ve ibretlik yaklaşımlar olarak belirtilebilir. Barış, hayatlarımızı, çocuklarımızı, doğayı, birebir dünyayı paylaştığımız can yoldaşlarımızı koruyacağı üzere sofralarımızı, lokmalarımızı, huzur ortasında alınacak soluklarımızı da koruyacak en şifalı ilaçtır…
‘MUHALEFET KENDİNİ ERDOĞAN VE BAHÇELİ’NİN SONLARINA HAPSETMİŞ’
HDP’nin demokrasi ittifakı yanı sıra 6 muhalefet partisi de bir mutabakat metni imzaladı. Bir yandan yargı bağımsızlığı, demokrasi davetleri yapan muhalefetin birinci pratiği de bir defa daha dokunulmazlıklar konusunda iktidarın sonlarına çekilme oldu. Muhalefetin bu durumuna dair tenkitleriniz var mı?
Muhalefet kendisini Erdoğan ve Bahçeli’nin belirlediği dar hudutlara hapsetmiş görüntüsündedir. Oyun kurma yeterliliği ve yeteneğinden yoksun üzere görünmekteler. Türkiye’nin temel problemlerine dair yavuz tartışmalar yürütmekten ya da bunlara dair esaslı tahliller geliştirmekten ısrarla imtina etmekteler. İki adım geri, bir adım ileri sığlığından sıyrıldıklarını söylemek mümkün değil. Siyasal ve toplumsal beklentileri karşılamaktan epey uzaklar. HDP ile bağları bir kenara bırakırsak dahi, kendi ortalarında bile her açıdan topluma inanç ve umut verecek bir beraberliği başardıkları söylenemez. Bilinen yumuşak karınlarını ve açıkta duran hudut uçlarını ortadan kaldırabilmiş değiller.
halbukiki bu zayıflıkları fazlacatan aşmış, HDP ile münasebetler dâhil olmak üzere tüm topluma ‘otoriter bir rejim mi, demokratik bir gelecek mi’ seçeneğini korkusuzca sunmuş olmaları gerekirdi. Yapmadılar. bu biçimdece Erdoğan ve Bahçeli’nin oyun kurma iştahını, beraberliği dağıtma hevesini canlı tuttular.
Muhalefet HDP ile nasıl bir münasebet geliştiriyor?
Muhalefetin HDP’yle kurduğu alaka şekli, ‘ölümü gösterip sıtmaya razı etme’ kısırlığını aşamadı. Bunu kapatma davası, hukuksuz kumpaslar, kayyum darbesi üzere hayli sayıda hukuksuzluk üzerinden mevcut iktidar da yapıyor, esasen. Kendileri bilir. HDP her iki tarafa da pabuç bırakmayacak kadar kâfi politik birikim ve tecrübeye sahiptir. HDP, kasaba kurnazlığı ile kendisine vefat ve sıtma içinde tercih yapma teklifini, bedel ödemeyi göze alarak ret eder ve gayretini yürütür. HDP ile ortak hareket etmek, HDP için hayati olmaktan epey muhatapları açısından hayatidir. Kaldı ki, mevcut siyasi aktörler ortasında geçmişteki kusurlar, kabahatler, günahlar açısından HDP’ye parmak sallayacak, had bildirecek cüreti kendinde gorecek tek bir özniçin bahsedilemez.
Biliyoruz ki, kolektif umut, eski defterler içinde gezinmeyi pek sevmez. O geleceğe dair vizyonun ışıltısıyla ilgilenmeyi tercih eder. Buna hürmetin gereği olarak biz de eski defterleri açıp kirli defterleri okumaktan epey, herkesi yeni sayfalarda pak ve aydınlık bir gelecek kurma aklına davet etmeyi uygun görüyoruz. Baldıran takım, buğday biçilemeyeceği gerçeğini bir sefer daha herkese hatırlatıyorum. Yaklaşım bu olursa, ülkeyi demokratik ve barışçıl bir geleceğe taşımak mümkün olur. Tıpkı biçimde toplumun huzur ortasında bir soluk nefes, bir lokma yemek hasretini sonlandırmak hiç de sıkıntı olmaz.
Muhataplarının hallerinden bağımsız olarak HDP’nin bu itimadı, umudu, cüreti, rahatlığı, tüm topluma göstermesi, ulaştırması pek kıymetlidir. Mevcut durumda, karanlık vaat etmenin ötesine geçemeyen iki yapı içinde, HDP tahlil ışığı saçan bir kutup yıldızı üzere parlayabilir. Kâfi ki, özgüven ortasında hareket edilsin. Muhataplarının sandık hesaplarından epeyce, toplumun tüm kısımlarının hürmeti önemsensin. Yüzde doksanı bir biçimde mağdur edilmiş, ezilen pozisyonunda olan bir toplumdan ve ezilenlerin partisi olduğunu argüman eden bir gerçeklik üzerinden konuştuğumuz düşünülürse, HDP’nin muhtemel amaçlarını gerçekleştirme potansiyeli de açığa çıkar. HDP, hükmetme heveslisi olmayan bir idaresi topluma vaat edip, karar süreçlerinin her etabında halkın dâhil olduğu, kendi kendini yöneten, iştirakçi ve kapsayıcı bir demokrasi modelini topluma kazandırmayı gaye edinirse bu potansiyeli hakkıyla yaşama geçirebilir.
Siyaseti fazlaca konuştuk. Röportaj talebimiz sırasında “Sincan’dan Edirne’ye – Hasbıhal-Name” kitabınızda Dipnot yayınlarından çıktı. Kitabınızla ilgili yorumlarınızı alsak neler söylersiniz?
Yeni kitapla ilgili, en azından bu etapta, kelam söyleme, yorum yapma hakkını kendimde görmüyorum. Kelam, yorum ve tenkit hakkı, kitap yayınlandığı andan itibaren okuyucuya geçmiştir. Rastgele bir yönlendirme olmaksızın, okuyucudan gelen geri dönütlerin değerine inananlardanım. Onlardan öğrenecek epey şey var ve ben bu öğrencilikten yoksun kalmak istemem.
Hapishane hayatında yazının kıymeti, üretim ve yaratım süreçlerinin gücünü içselleştiren biri olarak, yeni bir çalışma sunmanın memnunluğunu paylaşabilirim. İki yılı aşkın bir müddetdir dinlenmeyi bekleyen bir çalışmaydı. Kıvamını bulduğuna getirilen bir kanaatle, süt beyazı bir güvercinin iki kanadına sıkıştırıldı, bu notlar. Biri Edirne F Tipi Hapishanesinde hücresine sığmayan koca bir yüreğe, oburu de dışarıda bizlerle bir arada çarpan sevgi dolu binlerce- milyonlarca yüreğe ulaşacaktı. Güvercinimizin bir şey yapmasından mutluyum. Günün birinde ağzındaki zeytin kolu ile gönül zenginliklerinde özgürce kanat çırptığını görmeyi ise her şeyden çok isterim.
Mart ayı beraberinde Newroz’un da kutlandığı bir ay. Newroz’a dair bir bildiriniz var mı?
Bu ay hem halkımız birebir vakitte bütün insanlık açısından muazzam bir geçmişi barındırıyor. Öncelikle 8 Mart vesilesiyle Dünya Bayanlar Gününü kutlarım. Bayan çabası ve bayan özgürlük bedelleri uğruna hayatını yitirmiş bütün bayanların anısını hürmetle yâd ediyorum. Yeryüzünün rastgele bir yerinde, çabayı sürdüren bütün bayanlara en özel selam, sevgi ve hürmetlerimi göndermek istiyorum. Her gün büyük bir acı ve öfke eşliğinde öğrenme durumunda kaldığımız bayan katliamlarını, bayana yönelik her türlü şiddeti, ayrımcılığı, ötekileştirici tavırları kınıyor, erkek hâkim zihniyetin sürdürdüğü katliamcı yaklaşımları lanetliyorum. Tarih boyunca, hayatı, doğayı, dünyayı kirleten, talan eden, yok etmeyi hedefleyen bütün savaşların, erkek eliyle yaratıldığını belirtmezsek eksik kalacak. Geçmişi erkekler mahvetti, geleceği bayanlar kurtaracak. İnsanlığı erkekler köleleştirdi, eninde sonunda kesinlikle bayanlar özgürleştirecek. Özgür dünyanın yazgısı, özgür bayanların avuçlarındadır. Gecikmemesini diliyorum…
Mart ayı, birebir vakit vakitte Halepçe katliamı başta olmak üzere, Kürt halkı ve tüm halklarımız ile ezilen dünya halkları açısından büyük acıların, katliamların, yıkımların yaşandığı bir ay. Keza bu ayda büyük çabaların, destansı direnişlerin, baş edilemez iradelerin de tarihe geçtiğini biliyoruz. Özgürlüğün ve barışın bayramını, yani. Baharın muştusunu, zulme karşı başkaldırıda ortaklaşan halkların kardeşliğini… Bu manada Halepçe ve Newroz başta olmak üzere, bu ay ortasında yapılan bütün katliamlarda hayatını yitiren canları hürmetle anıyor, insanlık bedellerinin çiğnenmediği özgür ve barışçıl bir gelecek diliyorum.
Tüm halkımızın ve dünya halklarının Newroz bayramını kutluyor, 2022 Newroz’unun barış, demokrasi, özgürlük, adalet, kardeşlik, eşitlik başta olmak üzere tüm insani bedellere katkı sunmasını temenni ediyorum. Özgür Newroz’larda, barış halaylarında buluşma temennisiyle… (MA)