kunteper
Member
ANKARA– AK Parti iktidarının Suriye rejimiyle diyalog kurma teşebbüsleri, buna yönelik ortaya atılan savlar, muhalefet partilerinin mültecilerin “geri gönderilmesine” ait art geriye deklare ettiğı raporlar gündemde kıymetli bir başlık edindi.
İktidar kanadından, Suriye’de yaşananlardan “sorumlu olduğu” değerlendirmeleri yapılan Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, bu duruma sert sözlerle reaksiyon gösterdi ve partisinin ‘Düzensiz Göç’ raporunu kamuoyuna açıklayarak bu mevzuda atacakları adımları sıraladı.
Gelecek Partisi’nin ‘Düzensiz Göç’ raporunu hazırlayan isimler içinde yer alan, Suriye’de ağır çatışmaların olduğu periyotlarda Tahran ve Moskova’da büyükelçilik vazifelerini üstüne alan Gelecek Partisi Dış Siyasetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ümit Yardım’la konuştuk.
‘TÜRKİYE’NİN EN KIYMETLİ PROBLEMLERİNDEN BİRİ SİSTEMSİZ GÖÇ’
Gelecek Partili Yardım’a göre hükümet ile Suriye rejimi içindeki bir görüşmenin temelleri yeterli atılmazsa ortaya çıkacak durumun maaliyeti devasa yükseklikte olacak. İktidar kanadından Suriye konusunda Davutoğlu’na yönelik tavrı da kıymetlendiren Yardım’ın sorularımıza karşılıkları şöyle oldu.
Gelecek Partisi, ‘Düzensiz Göç’ başlığı altında hazırladığı raporu geçtiğimiz hafta kamuoyuna deklare etti. Bu raporun hazırlama süreci nasıl gelişti?
Çok uzun yıllardır Türkiye’nin gündeminde olan, geniş tanımlamaları olan sıkıntıyı “Düzensiz Göç ve Göçmenler” olarak bir kavrama oturtmaya çalıştık. Sistemsiz göçlerde, bu vakte kadar yaşadığımız klasik gerginlik, iç çatışma, daha müreffeh hayata ulaşma üzere niçinler haricinde yeni faktörlerin de tesirli olduğunu raporumuzda söylemiş olduk. O niçinle Türkiye’nin ve memleketler arası sistemin en değerli problemlerinden biri sistemsiz göç konusudur.
‘ALTILI MASANIN ÇALIŞMASI RAPOR DEĞİLDİ’
Biz bunu iki kanattan yürüttük. Gelecek Partisi’nin de dahil olduğu altılı masa bu mevzuda üç dört toplantı yaparak istişari çalışmalarımızı sürdürdük. Bu bahisteki görüşlerimizi derinleştirdik. Bu sayın genel liderlerimizin bize, 29 Mayıs tarihli toplantılarında vermiş oldukları bir nazaranvdi. Ben de Gelecek Partisi ismine o kuruldaydım. Çok verimli çalışmalar yaptık, birbirimizin yaklaşımını öğrendik ve birtakım notlarımızı da sayın genel liderlerimize sunduk. Bu çalışma bir rapor usulünde değildi zira nazaranvimiz bunu hazırlamak değil, yalnızca istişarelerimizle ilgili birtakım değerlendirmeleri genel liderlerimize sunmaktı.
Raporunuzda, bu sorunun bugünün “sorunundan” çok, geçmişten başlayarak geleceğin de bir “sorunu” olduğunu, bu sıkıntının bu biçimde ele alınması gerektiğini tabir ediyorsunuz değil mi?
Evet. Zira bu sorunun geleceğini değerlendirebilmek için bugününü ve geçmişte niye kaynaklandığını da bilmemiz gerekiyor. Bu bahse ne yalnızca hukuk perspektifinden bakmak hakikat ne de yalnızca insan hakları perspektifinden bakmak gerçek. Bu sorunun özü bütün çerçeveyi bütün olarak nazaranbilmek. Bu anlayış halinde bütün bakış açımızla mevzuyu ortaya koymak istedik.
‘GENEL LİDERLERİMİZİN TALİMATI RAPOR HAZIRLAMAK DEĞİLDİ’
Altılı masanın temsilcileri olarak oluşturulan ‘Göç Komisyonu’ olarak bir ortaya geldiğinizi söz ettiniz. Bunun bir rapor olmadığını, görüş alışverişi yaptığınızı söylemiş olduniz. Bu kurulun kurulmasıyla altılı masanın mültecilerle ilgili ortak bir hal alacağı kanısı kamuoyuna yansımıştı. Sanırım bu açığa çıkmadı?
Bize genel liderlerimizden 29 Mayıs’taki toplantının akabinde verilen talimat bir rapor hazırlamak değildi. bu biçimde bir yükümlülüğümüz yoktu. Altılı masa geçtiğimiz süreçte değişik alanlardaki rapor hazırlama yükümlülüğünü kamuda ıslahat ya da seçim güvenliği üzere alanlarda uyguladı. Bizimkisi ise bu mevzuyu bilen uzmanlar olarak bir ortaya gelip istişareler yapmaktı. Yeni hükümet devrinde bunları nasıl fiiliyata geçirebiliriz diye görüş alışverişi yapmaktı. esasen bir rapor hazırlamadık. Kimi küçük notlar aldık. Bunlar da özet notlardır, toplantı tutanağıdır. Örneğin milletimizin bu bahse verdiği değeri, halkımızın gündeminde olduğunu hepimiz tespit ettik. Halkımızın bu nüfusu büyük bir fedakârlık göstererek, büyük bir mesken sahipliğiyle ağırlamakta olduğunun altını çizdik. Ülkemizde konuk olarak bulunan bu insanların bütün koşullar zorlanarak, yani elimizden gelen siyasi ve iktisadi katkılar yapılarak anavatanlarına dönüşlerinin değerli olduğunu vurguladık.
Peki bu altılı masanın kurulu toplantılarına devam edecek mi?
Teorik olarak evet. Bunun sonucunı almadık. 29 Mayıs toplantısında bize verilen talimat istişari ve açık uçlu nazaranv olduğu için bana sorarsanız bundan daha sonra da natürel ki devam edecek. Zira biz bir rapor hazırlayıp defteri kapatmış değiliz.
‘ARADAKİ NÜANS FARKLILIKLARI ZENGİNLİĞİMİZ’
Sizden bir gün evvel DEVA Partisi de “Sığınmacı Sorunun Tahlili ve Sistemsiz Göçün Önlenmesi” başlığıyla bir hareket planını deklare etti. İki raporu karşılaştırdığımızda örtüşen noktalar ve örtüşmeyen noktalar var. Birebir masada çalışmalar ürettiğiniz için bu hususta farklı düşündüğünüze dönük bir kıymetlendirme de açığa çıktı. kararınuz birebir ancak sistemler mi farklı?
Bugünlerde ziyaretlerde olduğumuz için DEVA’nın raporunu fazlaca geniş okuyabilmiş değilim. Fakat genel çizgileriyle baktığımda DEVA Partisi’nde de tahlil tarafında bir irade olduğunu, aslında tespit ve değerlendirmelerimizin biroldukça noktada örtüştüğünü memnuniyetle gördüm. Çok çok ve radikal çatışma alanı ben görmedim. Usul olarak adap farklılıkları olabilir. Altılı masa bünyesinde ismi üstünde altı farklı siyasi parti var. Her birimiz farklı siyasi partileriz. Yalnızca sığınmacılarla ilgili değil dış siyasette, tarımda, iktisatta her ne kadar bir arada yürüyor olsak da farklı yollar farklı siyasetler olağan ki olacaktır. Bunlarda bir çelişki görmüyorum. Farklılıkları da doğal olarak değerlendiriyorum. Kıymetli olan şudur. Biz altı parti bir ortadayız ve orijinal bir Türkiye’yi inşa etmek için bir ortaya gelmiş bulunuyoruz. Ortadaki nüans farklılıklar ise yalnızca zenginliğimiz olur.
‘İKTİDAR OLMA SORUMLULUĞUYLA ÖRTÜŞMEZ’
Suriye ve mülteciler konusu son periyotta Gelecek Partisi’nin çok gündeminde. bu vakitte Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu’na, 4 milyona yakın mültecinin Türkiye’ye gelişinden sorumlu olduğu tarafında tenkitler lisana getiriliyor. Siz bu tenkitlere nasıl karşılık veriyorsunuz?
Bir sefer bir ülkede iktidar olmak, idare sahibi olmak her şeydilk evvel bir sorumluluk kavramıyla iç içedir. O denli adımlar atacaksınız ki bunun olumlu taraflarını sahiplenebilmek kadar olumsuz birtakım tarafları var ise onu da sahiplenmeniz gerekiyor. Güllük gülistanlık bir Türkiye içerisinde “bunu ben yaptım”, “Onu şu yaptı” üzere bir zihniyet her şeydilk evvel bir iktidar olma sorumluluğuyla örtüşmez. Türkiye’de 20 yıllık bir iktidar sürecini yaşatan idare bu türlü düşünmüyor.
‘İYİ KOMŞULUK PROJESİNİN ÖNÜ KESİLDİ’
2010 yılından itibaren bu Suriye olaylarına bakmak lazım. Bir kitabı son sayfasından ya da ortasından değil en başından okumak lazım. Yaklaşık 50 yıldır Türkiye ve Suriye ilgileri epey berbat idi. Çok büyük gerginlikler, çatışmalar yaşanıyordu. Bunun niçini Soğuk Savaş devrinde Doğu ve Batı’nın çatışma alanlarından biri Türkiye ve Suriye idi. 2010 yılında Türkiye’nin de teşebbüsleriyle ve karşılığını bulmasıyla, Suriye ve Türkiye epey kıymetli iş birlikleri açılımları yapmaya, ortak kabine toplantıları yapmaya başladı. Lakin Orta Doğu’nun bir gerçeği daha var. bu biçimde bir yakınlaşmayı tercih etmeyen, bunu kendi çıkarları ortasında mani olarak nazarann Orta Doğu’da kıymetli aktörler var. Bunlar savaştan ve gerginlikten besleniyorlar. Onlar bu iki halkın, milletin bütünleşmesini hazmedemediler. Ve alana erkeklerinı sürdüler. Ben bunu şahsen yaşayan birisiyim. O kritik periyotlarda ben Tahran ve Moskova üzere iki ülkede büyükelçilik yaptım. O ülkelerin Suriye’deki gelişmelere nasıl baktıklarını, hatta derin devletlerinin nasıl baktığını bildiğim için bu kelamları nutuk çeker üzere değil şahsen yaşadığım için söylüyorum. Sonuç olarak bu düzgün komşuluk projesinin önü kesildi. ötürüsıyla biz 2010’daki süreci hatırlamazsak 2022 tahlillerini eksik yapmış oluruz.
‘BU ÜLKENİN CUMHURBAŞKANI O PERİYOTTA YOK MUYDU?’
Partinizin önderi Davutoğlu’na bugün yapılan tenkitlerin haksız olduğunu mu tabir ediyorsunuz?
Tabii ki. İktidar olmak demek kusur ve sevaplarıyla bir idare anlayışını bünyede sindirebilmektir. Bugün iktidarımız ve onlara dayanak veren fikir kuruluşları… Onlara şunu söylüyorum. 2009 ve 2010’daki görüşlerini, yazdıkları makaleleri hatırlamaları gerekmiyor mu? ötürüsıyla o devirdeki süreç şayet başarılı olmuş olsaydı, ki epey istek ederdim niçin savaş olsun, diğer ülkeleri de kapsayarak şemsiye projesine dönüşseydi bugünkü iktidar bu biçimde mi düşünecekti? bu biçimde da “Ben yaptım” diye istismar etmeye çalışmayacaklar mıydı? Bu yaklaşımlar iktidar olmak açısından epeyce hakikat değil. Sayın Davutoğlu 2009’daki yakınlaşmanın mimarıdır. Öte yandan da her şeyi bir kişi üzerine olumlu ya da olumsuz yığmaya çalışmak da bugünkü iktidarın en büyük zafiyetlerinden birisidir. Bu ülkenin cumhurbaşkanı o periyotta yok muydu? Bir başbakan yok muydu? Askeri yöneticiler yok muydu? Demek ki Türkiye’de bir iktidar yoktu ki tek kişi bunları yaptı. Bu sonuca mı varacağız? Başarılı süreçlerin sahibi belirli ancak bir müddetç sekteye uğradıysa da sorumlusu belirli. bu biçimde bir idare biçimi olamaz.
Davutoğlu partinizin rapor toplantısında, Suriye bağlamında iktidar kanadının kendisini sorumlu tutmaya dönük adımlar attığını söylemiş oldu ve buna reaksiyon gösterdi. İktidar bugün o devir yaşananlardan dolayı Davutoğlu’nu sorumlu mu tutmaya çalışıyor?
Evet. Bunu kimi yapılan açıklamalardan, yandaş basın denilen etrafın tabirlerinden çıkarıyoruz. Lakin bu gerçek dışı. Bu tarihi olayların akışına uygun değil. Bu muvaffakiyet hikayesi olmuş olsaydı iktidar epeyce farklı biçimde yorumlayacaktı.
‘SURİYE’DEKİ REJİMİN YASAL OLUP OLMADIĞI KONUSUNDA SORU İŞARETLERİ VAR’
Altılı masanın hafta sonu yaptığı toplantının akabinde Davutoğlu toplumsal medya hesabından, “9 yıl evvel Suriye rejiminin Guta’da gerçekleştirdiği kimyasal saldırıyı bir defa daha lanetliyor ve BM tarafınca savaş kabahati olarak tescil edilen atakta ömrünü kaybedenleri rahmetle anıyorum. İnsanlık vicdanından koparak barış inşa edilemez” paylaşımını yaptı. Gelecek Partisi mevcut Suriye rejimine aralı mi? Bu rejimin iktidarını devam ettirmesine karşı mı?
Bu soruya evet ya da hayır karşılığından daha epey bakış açımızı paylaşmak isterim. Sığınmacılar, Suriye belgesinin tahlili için birbirine entegre süreçler var. Bugün Suriye’deki hükümet, rejim yahut devletin legal olup olmadığı konusunda dünya global sisteminin bir ekip soru işaretleri var. niçinse gelişmiş ülkelerde bir tek insanın bile hayatı büyük mana taşırken o denli bir hale geldi ki Orta Doğu, yüz binlerce insanın vefatıyla ilgili bir husus gündemde yokmuş üzere konuşuluyor. Kimsenin “Suriye’de 500 bin kişi öldüğünden bize ne, bunun üzerine sünger çekebiliriz” üzere bir yaklaşımda olmaması lazım.
‘İRAN VE RUSYA BÜYÜK SORUMLU’
Suriye’deki iç savaş devrinde bir sürü aktörün katkısı olmuştur. Ben burada İran ve Rusya’yı en büyük sorumlular listesinde tutuyorum. Öte yandan bütün tahliller şunu söylüyor. Bu açığa çıkan tablodan hem hükümet hem birtakım radikal güçlerin tıpkı vakitte bahsetmiş olduğum iki aktörün sorumlu olduğunu söylüyor. Hatta DAEŞ’in verdiği zaiyattan hayli fazlasını bu güçlerin yaptığını söylüyor. Karşımızda bu biçimde bir aktör var. Bunun her boyutunu sorgulamak lazım. Biz Suriye ile bağlarımızın geçmişten çok daha hoş olmasını da dilek ediyoruz. Çok daha yakın iş birliği ortasında olunmasını da Suriye’nin toprak bütünlüğünün olmasını da dilek ediyoruz. bu biçimde bağlar sistemine geçebilmek için tek sorun Erdoğan ile Esad’ın görüşmesi değil. bu biçimde bir gerçeklik yok.
‘SORUN SİYASİ TAHLİLLE AŞILAMADIĞI TAKDİRDE 3,7 MİLYON SURİYELİYİ NEREYE GÖNDERECEĞİZ?’
niçin biz bütün çalışmalarımızda inançlı ve onurlu geri dönüşten bahsediyoruz? Zira bu da siyasi tahlilin kıymetli bir kesimi. Bu hususlar üzerinde durmazsak Esad ve Cumhurbaşkanı Erdoğan bir sefer değil yüzlerce kere görüşseler de ortaya bir tahlil tablosu çıkmayacaktır. Suriye idaresi ülkesinin topraklarının yüzde 50-60’ına hâkim. Kuzey’de yok. “Güvenli dönüş” diyoruz. Kuzey’deki sorun siyasi tahlille aşılamadığı takdirde Türkiye’deki 3,7 milyon Suriyeliyi nereye göndereceğiz? Kuzey’in üzerinden hava köprüleri kurup Suriye’ye mi göndereceğiz? Kaldı ki Suriye idaresinin de birtakım bildirilerinde onların gelmemeleri noktasında baskısı var. Adeta “içimizdeki safraları temizledik” konumundalar. Öte yandan Türkiye’nin hâkim olduğu bölge yalnızca 10 bin kilometrekare. Ankara ile Polatlı içindeki ara kadar. 3,7 milyon insan siyasi tahlil olmadan bu 10 bin kilometrekarelik alana mı sıkışacak? Tamam önderler görüşsünler. İki başkan görüşmesiyle bu problemler ortadan kalkıyor derlerse biz buna niye itiraz edelim. Yalnızca Suriye’nin alt yapısının oluşturulabilmesi için en mütevazı kaynaklar bile 500-600 milyar dolar gereğinden bahsediyor. Neredeyse Türkiye’nin bir yıllık toplam dış ticaretinden daha fazla bir meblağ. Bunları kim sağlayacak? Bu konularda iki başkan görüşsün diyenler sorunun yanıtını verebiliyor mu? Bunları bütünlük ortasında görüp, kuvvetli diplomasiyle alana girmenin değerli olduğunu düşünüyoruz.
‘KİŞİSEL OLARAK SEMPATİK DEĞİLİZ’
Öte yandan oradaki idareye bakış açısı… Biz şahsi olarak sempatik değiliz. bu biçimde bir muhatap olmak bakımından. Zira karşımızdaki yapının, kendileri de muhalefeti suçlayacaktır fakat, epey büyük bir insan nüfusunun kaybının yaşandığı bir ülkenin idaresi olduğunu da daima hatırlamamız lazım.
‘SURİYE KONUSUNDA HÜKÜMET BİZİ ŞAŞIRTAN ADIMLAR ATIYOR’
Son devirde AK Parti iktidarının Suriye rejimiyle oluşturmaya çalıştığı bir diyalog olduğu değerlendirmeleri yapılıyor. Siz bu diyaloğu sürpriz olarak görüyor musunuz?
Biz olağanlaşma adımları altında fazlaca da başarılı süreçlerin olmadığını, Suudi Arabistan, İsrail, Mısır süreçlerinden görüyoruz. Biz olağanlaşma eforlarına karşı değiliz. Ancak anlık, şahsi, alt yapısı uygunca hazırlanmayan uğraşların bir sonuç vermediği kanaatindeyiz. Suriye konusunda hükümet bizi şaşırtan adımlar atıyor. Düne kadar Türkiye’deki darbeden sorumlu tuttukları bir ülkenin yöneticisi gelip Türkiye’de en üst seviyede ağırlanabiliyor. Suriye konusunda da her türlü sürprize hazırlıklı olunmalı. Biz hazırız. Lakin iktidarımız bizi şaşırtmayacaktır. Şayet zihinlerinde bu biçimde bir fikir var ise bunun maliyetinin epey ağır olacağını, kolay kolay altından kalkamayacaklarını, bu süreçlerin hayli yeterli hazırlanması gerektiğini, bilhassa Birleşmiş Milletler siyasi tahlil sürecinin devrede olması gerektiğini bir defa daha hatırlatmak istiyoruz.
‘MALİYETİ ÇOK AĞIR TÜRKİYE’YE DÖNER’
Mısır konusunda ya da İsrail konusunda o ülkelerin basınından gördüğümüz kıymetli ödünler almışlar. İsrail basını doğruysa “Türkiye’den isteyip de alamadığımız bir şey olağanlaşma sürecinde olmadı” diyor. Suriye ile atılacak bu çeşit alt yapısı olmayan bir adımın maliyeti ne İsrail ile ne Suudi Arabistan’la ne de Mısır’la olağanlaşma eforlarına benzemez. Bunun maliyeti epeyce ağır Türkiye’ye döner.
Ne tıp bir maaliyeti kastediyorsunuz?
örneğin İdlib konusunda bir ıstırap doğduğunda, esasen bunun yansılarını kimi muhalif kümeler geçen hafta verdi, Türkiye bırakın 3,7 milyon insanı yine Suriye’ye göndermek, epeyce daha fazla sayıda mülteci akınının tehdidi altına girecektir. Şayet bu işler planlı ve projeli yapılmazsa bu olacaktır.
‘HALKIMIZ HÜKÜMETTEN ÇOK DAHA ÂLÂ BİLİYOR’
İktidarın Suriye konusundaki teşebbüslerinden “olumlu” bir adımın çıkmayacağını düşünüyorsunuz. Pekala bu adımlar seçim adımı mı? Size göre durum nedir?
bu biçimde bir adımın atılıp atılmayacağını bilmiyoruz. Hükümetimizin dış siyaset alanını seçim süreci bağlamında kullanmaya çalışmaya eğilimli olduğunu biliyoruz. Artık dış siyaset eskisi üzere halkımızın uzak durduğu bir alan değil. Eski devirlerde olsa dış siyaset muvaffakiyetleri hükümetler tarafınca iç siyasete evrilmek istenebilir ve bunda başarılı olunabilirdi. Geldiğimiz noktada bu biçimde bir Türkiye ortasında yaşadığımızı hatırladığımızda halkımız bırakın başarıyı bunun maliyetinin ne olduğunu hükümetten çok daha yeterli biliyor.
‘KRİZ ÜZERİNE KRİZ YAŞANIYOR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son periyottaki dış siyaset adımlarının seçim için katkısının olabileceği değerlendirmeleri de yapılıyor.
Ben buna katılmıyorum. Zihinlerinde bu biçimde bir yaklaşım olabilir lakin dış siyasetteki başarısız tablo buna müsaade vermeyecektir. Hangi mevzuyu bir dış siyaset başarısı olarak aktarabilecekler? Ben bir örnek bulmakta zorlanıyorum. Kriz üzerine kriz yaşanıyor. Önümüzdeki aylarda epeyce önemli bir kriz geliyor. NATO genişleme süreci… Geçen aylarda yaşadığımız İsveç, Finlandiya konusu önümüzdeki aylarda fazlaca daha kuvvetli biçimde Türk dış siyasetinin gündemine gelecektir. Eninde sonunda Türkiye bu iki ülkenin adaylığını da onaylamak zorunda kalacak. Tablo net. Burada hükümet neyin muvaffakiyetini anlatacak? Hükümetin kalbinden ne geçerse geçsin dış siyasetin elverişli istismar ögesi olabileceğine şahsen inanmıyorum.
İktidar kanadından, Suriye’de yaşananlardan “sorumlu olduğu” değerlendirmeleri yapılan Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, bu duruma sert sözlerle reaksiyon gösterdi ve partisinin ‘Düzensiz Göç’ raporunu kamuoyuna açıklayarak bu mevzuda atacakları adımları sıraladı.
Gelecek Partisi’nin ‘Düzensiz Göç’ raporunu hazırlayan isimler içinde yer alan, Suriye’de ağır çatışmaların olduğu periyotlarda Tahran ve Moskova’da büyükelçilik vazifelerini üstüne alan Gelecek Partisi Dış Siyasetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ümit Yardım’la konuştuk.
‘TÜRKİYE’NİN EN KIYMETLİ PROBLEMLERİNDEN BİRİ SİSTEMSİZ GÖÇ’
Gelecek Partili Yardım’a göre hükümet ile Suriye rejimi içindeki bir görüşmenin temelleri yeterli atılmazsa ortaya çıkacak durumun maaliyeti devasa yükseklikte olacak. İktidar kanadından Suriye konusunda Davutoğlu’na yönelik tavrı da kıymetlendiren Yardım’ın sorularımıza karşılıkları şöyle oldu.
Gelecek Partisi, ‘Düzensiz Göç’ başlığı altında hazırladığı raporu geçtiğimiz hafta kamuoyuna deklare etti. Bu raporun hazırlama süreci nasıl gelişti?
Çok uzun yıllardır Türkiye’nin gündeminde olan, geniş tanımlamaları olan sıkıntıyı “Düzensiz Göç ve Göçmenler” olarak bir kavrama oturtmaya çalıştık. Sistemsiz göçlerde, bu vakte kadar yaşadığımız klasik gerginlik, iç çatışma, daha müreffeh hayata ulaşma üzere niçinler haricinde yeni faktörlerin de tesirli olduğunu raporumuzda söylemiş olduk. O niçinle Türkiye’nin ve memleketler arası sistemin en değerli problemlerinden biri sistemsiz göç konusudur.
‘ALTILI MASANIN ÇALIŞMASI RAPOR DEĞİLDİ’
Biz bunu iki kanattan yürüttük. Gelecek Partisi’nin de dahil olduğu altılı masa bu mevzuda üç dört toplantı yaparak istişari çalışmalarımızı sürdürdük. Bu bahisteki görüşlerimizi derinleştirdik. Bu sayın genel liderlerimizin bize, 29 Mayıs tarihli toplantılarında vermiş oldukları bir nazaranvdi. Ben de Gelecek Partisi ismine o kuruldaydım. Çok verimli çalışmalar yaptık, birbirimizin yaklaşımını öğrendik ve birtakım notlarımızı da sayın genel liderlerimize sunduk. Bu çalışma bir rapor usulünde değildi zira nazaranvimiz bunu hazırlamak değil, yalnızca istişarelerimizle ilgili birtakım değerlendirmeleri genel liderlerimize sunmaktı.
Raporunuzda, bu sorunun bugünün “sorunundan” çok, geçmişten başlayarak geleceğin de bir “sorunu” olduğunu, bu sıkıntının bu biçimde ele alınması gerektiğini tabir ediyorsunuz değil mi?
Evet. Zira bu sorunun geleceğini değerlendirebilmek için bugününü ve geçmişte niye kaynaklandığını da bilmemiz gerekiyor. Bu bahse ne yalnızca hukuk perspektifinden bakmak hakikat ne de yalnızca insan hakları perspektifinden bakmak gerçek. Bu sorunun özü bütün çerçeveyi bütün olarak nazaranbilmek. Bu anlayış halinde bütün bakış açımızla mevzuyu ortaya koymak istedik.
‘GENEL LİDERLERİMİZİN TALİMATI RAPOR HAZIRLAMAK DEĞİLDİ’
Altılı masanın temsilcileri olarak oluşturulan ‘Göç Komisyonu’ olarak bir ortaya geldiğinizi söz ettiniz. Bunun bir rapor olmadığını, görüş alışverişi yaptığınızı söylemiş olduniz. Bu kurulun kurulmasıyla altılı masanın mültecilerle ilgili ortak bir hal alacağı kanısı kamuoyuna yansımıştı. Sanırım bu açığa çıkmadı?
Bize genel liderlerimizden 29 Mayıs’taki toplantının akabinde verilen talimat bir rapor hazırlamak değildi. bu biçimde bir yükümlülüğümüz yoktu. Altılı masa geçtiğimiz süreçte değişik alanlardaki rapor hazırlama yükümlülüğünü kamuda ıslahat ya da seçim güvenliği üzere alanlarda uyguladı. Bizimkisi ise bu mevzuyu bilen uzmanlar olarak bir ortaya gelip istişareler yapmaktı. Yeni hükümet devrinde bunları nasıl fiiliyata geçirebiliriz diye görüş alışverişi yapmaktı. esasen bir rapor hazırlamadık. Kimi küçük notlar aldık. Bunlar da özet notlardır, toplantı tutanağıdır. Örneğin milletimizin bu bahse verdiği değeri, halkımızın gündeminde olduğunu hepimiz tespit ettik. Halkımızın bu nüfusu büyük bir fedakârlık göstererek, büyük bir mesken sahipliğiyle ağırlamakta olduğunun altını çizdik. Ülkemizde konuk olarak bulunan bu insanların bütün koşullar zorlanarak, yani elimizden gelen siyasi ve iktisadi katkılar yapılarak anavatanlarına dönüşlerinin değerli olduğunu vurguladık.
Peki bu altılı masanın kurulu toplantılarına devam edecek mi?
Teorik olarak evet. Bunun sonucunı almadık. 29 Mayıs toplantısında bize verilen talimat istişari ve açık uçlu nazaranv olduğu için bana sorarsanız bundan daha sonra da natürel ki devam edecek. Zira biz bir rapor hazırlayıp defteri kapatmış değiliz.
‘ARADAKİ NÜANS FARKLILIKLARI ZENGİNLİĞİMİZ’
Sizden bir gün evvel DEVA Partisi de “Sığınmacı Sorunun Tahlili ve Sistemsiz Göçün Önlenmesi” başlığıyla bir hareket planını deklare etti. İki raporu karşılaştırdığımızda örtüşen noktalar ve örtüşmeyen noktalar var. Birebir masada çalışmalar ürettiğiniz için bu hususta farklı düşündüğünüze dönük bir kıymetlendirme de açığa çıktı. kararınuz birebir ancak sistemler mi farklı?
Bugünlerde ziyaretlerde olduğumuz için DEVA’nın raporunu fazlaca geniş okuyabilmiş değilim. Fakat genel çizgileriyle baktığımda DEVA Partisi’nde de tahlil tarafında bir irade olduğunu, aslında tespit ve değerlendirmelerimizin biroldukça noktada örtüştüğünü memnuniyetle gördüm. Çok çok ve radikal çatışma alanı ben görmedim. Usul olarak adap farklılıkları olabilir. Altılı masa bünyesinde ismi üstünde altı farklı siyasi parti var. Her birimiz farklı siyasi partileriz. Yalnızca sığınmacılarla ilgili değil dış siyasette, tarımda, iktisatta her ne kadar bir arada yürüyor olsak da farklı yollar farklı siyasetler olağan ki olacaktır. Bunlarda bir çelişki görmüyorum. Farklılıkları da doğal olarak değerlendiriyorum. Kıymetli olan şudur. Biz altı parti bir ortadayız ve orijinal bir Türkiye’yi inşa etmek için bir ortaya gelmiş bulunuyoruz. Ortadaki nüans farklılıklar ise yalnızca zenginliğimiz olur.
‘İKTİDAR OLMA SORUMLULUĞUYLA ÖRTÜŞMEZ’
Suriye ve mülteciler konusu son periyotta Gelecek Partisi’nin çok gündeminde. bu vakitte Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu’na, 4 milyona yakın mültecinin Türkiye’ye gelişinden sorumlu olduğu tarafında tenkitler lisana getiriliyor. Siz bu tenkitlere nasıl karşılık veriyorsunuz?
Bir sefer bir ülkede iktidar olmak, idare sahibi olmak her şeydilk evvel bir sorumluluk kavramıyla iç içedir. O denli adımlar atacaksınız ki bunun olumlu taraflarını sahiplenebilmek kadar olumsuz birtakım tarafları var ise onu da sahiplenmeniz gerekiyor. Güllük gülistanlık bir Türkiye içerisinde “bunu ben yaptım”, “Onu şu yaptı” üzere bir zihniyet her şeydilk evvel bir iktidar olma sorumluluğuyla örtüşmez. Türkiye’de 20 yıllık bir iktidar sürecini yaşatan idare bu türlü düşünmüyor.
‘İYİ KOMŞULUK PROJESİNİN ÖNÜ KESİLDİ’
2010 yılından itibaren bu Suriye olaylarına bakmak lazım. Bir kitabı son sayfasından ya da ortasından değil en başından okumak lazım. Yaklaşık 50 yıldır Türkiye ve Suriye ilgileri epey berbat idi. Çok büyük gerginlikler, çatışmalar yaşanıyordu. Bunun niçini Soğuk Savaş devrinde Doğu ve Batı’nın çatışma alanlarından biri Türkiye ve Suriye idi. 2010 yılında Türkiye’nin de teşebbüsleriyle ve karşılığını bulmasıyla, Suriye ve Türkiye epey kıymetli iş birlikleri açılımları yapmaya, ortak kabine toplantıları yapmaya başladı. Lakin Orta Doğu’nun bir gerçeği daha var. bu biçimde bir yakınlaşmayı tercih etmeyen, bunu kendi çıkarları ortasında mani olarak nazarann Orta Doğu’da kıymetli aktörler var. Bunlar savaştan ve gerginlikten besleniyorlar. Onlar bu iki halkın, milletin bütünleşmesini hazmedemediler. Ve alana erkeklerinı sürdüler. Ben bunu şahsen yaşayan birisiyim. O kritik periyotlarda ben Tahran ve Moskova üzere iki ülkede büyükelçilik yaptım. O ülkelerin Suriye’deki gelişmelere nasıl baktıklarını, hatta derin devletlerinin nasıl baktığını bildiğim için bu kelamları nutuk çeker üzere değil şahsen yaşadığım için söylüyorum. Sonuç olarak bu düzgün komşuluk projesinin önü kesildi. ötürüsıyla biz 2010’daki süreci hatırlamazsak 2022 tahlillerini eksik yapmış oluruz.
‘BU ÜLKENİN CUMHURBAŞKANI O PERİYOTTA YOK MUYDU?’
Partinizin önderi Davutoğlu’na bugün yapılan tenkitlerin haksız olduğunu mu tabir ediyorsunuz?
Tabii ki. İktidar olmak demek kusur ve sevaplarıyla bir idare anlayışını bünyede sindirebilmektir. Bugün iktidarımız ve onlara dayanak veren fikir kuruluşları… Onlara şunu söylüyorum. 2009 ve 2010’daki görüşlerini, yazdıkları makaleleri hatırlamaları gerekmiyor mu? ötürüsıyla o devirdeki süreç şayet başarılı olmuş olsaydı, ki epey istek ederdim niçin savaş olsun, diğer ülkeleri de kapsayarak şemsiye projesine dönüşseydi bugünkü iktidar bu biçimde mi düşünecekti? bu biçimde da “Ben yaptım” diye istismar etmeye çalışmayacaklar mıydı? Bu yaklaşımlar iktidar olmak açısından epeyce hakikat değil. Sayın Davutoğlu 2009’daki yakınlaşmanın mimarıdır. Öte yandan da her şeyi bir kişi üzerine olumlu ya da olumsuz yığmaya çalışmak da bugünkü iktidarın en büyük zafiyetlerinden birisidir. Bu ülkenin cumhurbaşkanı o periyotta yok muydu? Bir başbakan yok muydu? Askeri yöneticiler yok muydu? Demek ki Türkiye’de bir iktidar yoktu ki tek kişi bunları yaptı. Bu sonuca mı varacağız? Başarılı süreçlerin sahibi belirli ancak bir müddetç sekteye uğradıysa da sorumlusu belirli. bu biçimde bir idare biçimi olamaz.
Davutoğlu partinizin rapor toplantısında, Suriye bağlamında iktidar kanadının kendisini sorumlu tutmaya dönük adımlar attığını söylemiş oldu ve buna reaksiyon gösterdi. İktidar bugün o devir yaşananlardan dolayı Davutoğlu’nu sorumlu mu tutmaya çalışıyor?
Evet. Bunu kimi yapılan açıklamalardan, yandaş basın denilen etrafın tabirlerinden çıkarıyoruz. Lakin bu gerçek dışı. Bu tarihi olayların akışına uygun değil. Bu muvaffakiyet hikayesi olmuş olsaydı iktidar epeyce farklı biçimde yorumlayacaktı.
‘SURİYE’DEKİ REJİMİN YASAL OLUP OLMADIĞI KONUSUNDA SORU İŞARETLERİ VAR’
Altılı masanın hafta sonu yaptığı toplantının akabinde Davutoğlu toplumsal medya hesabından, “9 yıl evvel Suriye rejiminin Guta’da gerçekleştirdiği kimyasal saldırıyı bir defa daha lanetliyor ve BM tarafınca savaş kabahati olarak tescil edilen atakta ömrünü kaybedenleri rahmetle anıyorum. İnsanlık vicdanından koparak barış inşa edilemez” paylaşımını yaptı. Gelecek Partisi mevcut Suriye rejimine aralı mi? Bu rejimin iktidarını devam ettirmesine karşı mı?
Bu soruya evet ya da hayır karşılığından daha epey bakış açımızı paylaşmak isterim. Sığınmacılar, Suriye belgesinin tahlili için birbirine entegre süreçler var. Bugün Suriye’deki hükümet, rejim yahut devletin legal olup olmadığı konusunda dünya global sisteminin bir ekip soru işaretleri var. niçinse gelişmiş ülkelerde bir tek insanın bile hayatı büyük mana taşırken o denli bir hale geldi ki Orta Doğu, yüz binlerce insanın vefatıyla ilgili bir husus gündemde yokmuş üzere konuşuluyor. Kimsenin “Suriye’de 500 bin kişi öldüğünden bize ne, bunun üzerine sünger çekebiliriz” üzere bir yaklaşımda olmaması lazım.
‘İRAN VE RUSYA BÜYÜK SORUMLU’
Suriye’deki iç savaş devrinde bir sürü aktörün katkısı olmuştur. Ben burada İran ve Rusya’yı en büyük sorumlular listesinde tutuyorum. Öte yandan bütün tahliller şunu söylüyor. Bu açığa çıkan tablodan hem hükümet hem birtakım radikal güçlerin tıpkı vakitte bahsetmiş olduğum iki aktörün sorumlu olduğunu söylüyor. Hatta DAEŞ’in verdiği zaiyattan hayli fazlasını bu güçlerin yaptığını söylüyor. Karşımızda bu biçimde bir aktör var. Bunun her boyutunu sorgulamak lazım. Biz Suriye ile bağlarımızın geçmişten çok daha hoş olmasını da dilek ediyoruz. Çok daha yakın iş birliği ortasında olunmasını da Suriye’nin toprak bütünlüğünün olmasını da dilek ediyoruz. bu biçimde bağlar sistemine geçebilmek için tek sorun Erdoğan ile Esad’ın görüşmesi değil. bu biçimde bir gerçeklik yok.
‘SORUN SİYASİ TAHLİLLE AŞILAMADIĞI TAKDİRDE 3,7 MİLYON SURİYELİYİ NEREYE GÖNDERECEĞİZ?’
niçin biz bütün çalışmalarımızda inançlı ve onurlu geri dönüşten bahsediyoruz? Zira bu da siyasi tahlilin kıymetli bir kesimi. Bu hususlar üzerinde durmazsak Esad ve Cumhurbaşkanı Erdoğan bir sefer değil yüzlerce kere görüşseler de ortaya bir tahlil tablosu çıkmayacaktır. Suriye idaresi ülkesinin topraklarının yüzde 50-60’ına hâkim. Kuzey’de yok. “Güvenli dönüş” diyoruz. Kuzey’deki sorun siyasi tahlille aşılamadığı takdirde Türkiye’deki 3,7 milyon Suriyeliyi nereye göndereceğiz? Kuzey’in üzerinden hava köprüleri kurup Suriye’ye mi göndereceğiz? Kaldı ki Suriye idaresinin de birtakım bildirilerinde onların gelmemeleri noktasında baskısı var. Adeta “içimizdeki safraları temizledik” konumundalar. Öte yandan Türkiye’nin hâkim olduğu bölge yalnızca 10 bin kilometrekare. Ankara ile Polatlı içindeki ara kadar. 3,7 milyon insan siyasi tahlil olmadan bu 10 bin kilometrekarelik alana mı sıkışacak? Tamam önderler görüşsünler. İki başkan görüşmesiyle bu problemler ortadan kalkıyor derlerse biz buna niye itiraz edelim. Yalnızca Suriye’nin alt yapısının oluşturulabilmesi için en mütevazı kaynaklar bile 500-600 milyar dolar gereğinden bahsediyor. Neredeyse Türkiye’nin bir yıllık toplam dış ticaretinden daha fazla bir meblağ. Bunları kim sağlayacak? Bu konularda iki başkan görüşsün diyenler sorunun yanıtını verebiliyor mu? Bunları bütünlük ortasında görüp, kuvvetli diplomasiyle alana girmenin değerli olduğunu düşünüyoruz.
‘KİŞİSEL OLARAK SEMPATİK DEĞİLİZ’
Öte yandan oradaki idareye bakış açısı… Biz şahsi olarak sempatik değiliz. bu biçimde bir muhatap olmak bakımından. Zira karşımızdaki yapının, kendileri de muhalefeti suçlayacaktır fakat, epey büyük bir insan nüfusunun kaybının yaşandığı bir ülkenin idaresi olduğunu da daima hatırlamamız lazım.
‘SURİYE KONUSUNDA HÜKÜMET BİZİ ŞAŞIRTAN ADIMLAR ATIYOR’
Son devirde AK Parti iktidarının Suriye rejimiyle oluşturmaya çalıştığı bir diyalog olduğu değerlendirmeleri yapılıyor. Siz bu diyaloğu sürpriz olarak görüyor musunuz?
Biz olağanlaşma adımları altında fazlaca da başarılı süreçlerin olmadığını, Suudi Arabistan, İsrail, Mısır süreçlerinden görüyoruz. Biz olağanlaşma eforlarına karşı değiliz. Ancak anlık, şahsi, alt yapısı uygunca hazırlanmayan uğraşların bir sonuç vermediği kanaatindeyiz. Suriye konusunda hükümet bizi şaşırtan adımlar atıyor. Düne kadar Türkiye’deki darbeden sorumlu tuttukları bir ülkenin yöneticisi gelip Türkiye’de en üst seviyede ağırlanabiliyor. Suriye konusunda da her türlü sürprize hazırlıklı olunmalı. Biz hazırız. Lakin iktidarımız bizi şaşırtmayacaktır. Şayet zihinlerinde bu biçimde bir fikir var ise bunun maliyetinin epey ağır olacağını, kolay kolay altından kalkamayacaklarını, bu süreçlerin hayli yeterli hazırlanması gerektiğini, bilhassa Birleşmiş Milletler siyasi tahlil sürecinin devrede olması gerektiğini bir defa daha hatırlatmak istiyoruz.
‘MALİYETİ ÇOK AĞIR TÜRKİYE’YE DÖNER’
Mısır konusunda ya da İsrail konusunda o ülkelerin basınından gördüğümüz kıymetli ödünler almışlar. İsrail basını doğruysa “Türkiye’den isteyip de alamadığımız bir şey olağanlaşma sürecinde olmadı” diyor. Suriye ile atılacak bu çeşit alt yapısı olmayan bir adımın maliyeti ne İsrail ile ne Suudi Arabistan’la ne de Mısır’la olağanlaşma eforlarına benzemez. Bunun maliyeti epeyce ağır Türkiye’ye döner.
Ne tıp bir maaliyeti kastediyorsunuz?
örneğin İdlib konusunda bir ıstırap doğduğunda, esasen bunun yansılarını kimi muhalif kümeler geçen hafta verdi, Türkiye bırakın 3,7 milyon insanı yine Suriye’ye göndermek, epeyce daha fazla sayıda mülteci akınının tehdidi altına girecektir. Şayet bu işler planlı ve projeli yapılmazsa bu olacaktır.
‘HALKIMIZ HÜKÜMETTEN ÇOK DAHA ÂLÂ BİLİYOR’
İktidarın Suriye konusundaki teşebbüslerinden “olumlu” bir adımın çıkmayacağını düşünüyorsunuz. Pekala bu adımlar seçim adımı mı? Size göre durum nedir?
bu biçimde bir adımın atılıp atılmayacağını bilmiyoruz. Hükümetimizin dış siyaset alanını seçim süreci bağlamında kullanmaya çalışmaya eğilimli olduğunu biliyoruz. Artık dış siyaset eskisi üzere halkımızın uzak durduğu bir alan değil. Eski devirlerde olsa dış siyaset muvaffakiyetleri hükümetler tarafınca iç siyasete evrilmek istenebilir ve bunda başarılı olunabilirdi. Geldiğimiz noktada bu biçimde bir Türkiye ortasında yaşadığımızı hatırladığımızda halkımız bırakın başarıyı bunun maliyetinin ne olduğunu hükümetten çok daha yeterli biliyor.
‘KRİZ ÜZERİNE KRİZ YAŞANIYOR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son periyottaki dış siyaset adımlarının seçim için katkısının olabileceği değerlendirmeleri de yapılıyor.
Ben buna katılmıyorum. Zihinlerinde bu biçimde bir yaklaşım olabilir lakin dış siyasetteki başarısız tablo buna müsaade vermeyecektir. Hangi mevzuyu bir dış siyaset başarısı olarak aktarabilecekler? Ben bir örnek bulmakta zorlanıyorum. Kriz üzerine kriz yaşanıyor. Önümüzdeki aylarda epeyce önemli bir kriz geliyor. NATO genişleme süreci… Geçen aylarda yaşadığımız İsveç, Finlandiya konusu önümüzdeki aylarda fazlaca daha kuvvetli biçimde Türk dış siyasetinin gündemine gelecektir. Eninde sonunda Türkiye bu iki ülkenin adaylığını da onaylamak zorunda kalacak. Tablo net. Burada hükümet neyin muvaffakiyetini anlatacak? Hükümetin kalbinden ne geçerse geçsin dış siyasetin elverişli istismar ögesi olabileceğine şahsen inanmıyorum.