kunteper
Member
DOĞUKAN DEMİRCİOĞLU & S. ALPER ORHAN
Türkiye Personel Partisi’nin son vakit içinderda yarattığı ilgi, haklı olarak, olumlu olumsuz farklı yorum ve tahlilleri de birlikteinde getiriyor. Çeşitli karşılaştırmalar, değişik beklentiler yahut baştan TİP’e mutlak yenilgi yahut galibiyet biçen niyetler mevcut. Roj Girasun’un Perspektif Online ve Selim Sazak’ın Foreign Policy’de yayımlanan yazıları bu tartışmanın hoş örnekleri aslında Türkiye’deki kamusal tartışma külçeşidinin düştüğü hali düşünürsek TİP ve geleceğinin bu kadar faal konuşulması pek kıymetli. Bu yazıdaki maksadımız da tartışmayı genişletmek ve farklı açılar sunmak; ayrıyeten hem parti yöneticileri birebir vakitte üyeleri bu tartışmalarla partinin potansiyelini, eksiklerini net bir biçimde gorebilir ve bu mevzuların üzerine düşebilir.
şüphesiz TİP’e yöneltilen yorumlardan, hatta tenkitlerden kimileri çok tanıdık ve kısmen anlaşılabilir. Bu tenkitler kabaca Türkiye’deki sol/sosyalist hareketlerin seçimlerde yenidenlanan başarısızlıkları, “kendi kitlelerine” dahi ulaşmaktaki yetersizlikleri ve işin “hep sloganlarda kalması” biçiminde beliriyor. Kimi yorumların doğruluğunu kabul etmekle birlikte tarihin tekerrürden ibaret olmadığı ve çıkarılabilecek derslerin faydalı olabileceği notunu da düşmeliyiz.
Öncelikle Türkiye’deki mevcut seçim sistemini kıymetlendirmekte yarar var. Seçim barajı kağıt üzerinde mevcut olsa dahi bu baraj ittifaklar yardımıyla fiilen ortadan kalkmış durumda. Üstelik oylar hem parti tıpkı vakitte ittifak ismine sayıldığından, ittifaklar ortasında “boşa atılmış oy” kavramı da geçerliliğini kaybediyor. ötürüsıyla, TİP’i geçmiş tecrübelerden ayıran ve karşılaştırmaları eksik hale getiren en büyük çevresel faktör değişen seçim sistemidir. Bu durumun TİP’e (ve başka bakılırsace küçük partilere) avantaj sağladığını kabul etmek gerek. olağan olarak, iktidarın da Türkiye tarihinde çokça yaşandığı üzere, seçim sistemini “gerek görülmesi” üzerine kendine avantajlı hale getirebileceği gerçeğini göz gerisi edemeyiz. bir daha de mevcut seçim sisteminin sağladığı kaideleri kullanarak faal bir siyaset yürütmek ve toplum karşısında gerçekçi ve makul, seçimlerde isminden kelam ettirebilecek bir parti haline gelmek mümkün. Düzgün işleyen demokrasilerde farklı hareketlerin, partilerin kendine yer açabilmesi ve bunu adım adım yapması siyasetin olağan akışındadır. TİP’in ayakları üzerinde durmaya başladıktan daha sonrasında sağlam lakin ivedi etmeden adımlar atması, tabanını ve seçmen kitlesini bu biçimde büyütmesi olağan olarak daha sağlıklı olacaktır. Mevcut sistemin bu biçimde bir fırsat sağlaması da TİP’in potansiyelini pekala güçlendirmektedir.
Bu noktada HDP ile kurulan ittifakın, TİP milletvekillerinin Meclis’e birinci vakit içinderda HDP listelerinden girmesine ve HDP’nin Türkiye soluna açtığı alana değinmek kural. TİP’i bu noktada HDP’nin sosyalist sol ile kurduğu iş birliğine bir alternatif yahut rakip yerine, kendi ayakları üzerinde durmaya başlayan lakin tıpkı saflarda yer alan bir hareket olarak bakılırsabiliriz. Çünkü TİP milletvekillerinin yaptığı açıklamalar da partinin HDP’nin karşısında yer alma üzere rastgele bir niyeti olmadığını gösteriyor. Ayrıyeten HDP’nin kriminalleştirildiği, her taraftan baskıya uğradığı ve siyaseten sıkıştırıldığı bu ortamda, Türkiye solunun ana akım siyasette varlık gösterebilmesi ülke siyaseti için pekâlâ yeni imkanlar ve alanlar sunabilir. Tahminen de bu biçimdelikle, her iki hareket de uzun vakittir ulaşamadığı ve tahminen de olağan kurallar altında ulaşamayacağı bölümlere dokunmayı başaracaktır.
şüphesiz TİP çabucak hemen yolun başında. Lakin Avrupa’daki örneklerine baktığımızda, ana akımda yer alan, toplumda karşılığı olan ve bunu manalı bir seçim kararına dönüştürebilen bir radikal sol partinin nasıl bir yol izlemesi gerektiğini görmek mümkün. Podemos’un kurucularından Íñigo Errejón sıkıntıyı çok net özetliyor: “Toplum yalnızca destansı telaffuzlar ve miting değil, teminat ve (elle tutulur) siyasetler istiyor”(1). Bu açıdan TİP’i ‘başarıya’ ulaştıracak adımları üç başlık altında toplayabiliriz:
• Emek ve emekçi sınıfı uğraşının yanında genç ve eğitimli bölümlere, bayanlara, LGBTİQ+ bireylere ulaşabilmesi, etraf uğraşında yer alabilmesi ve Türkiye’deki ilerici kısmı temsil etmeye aday olarak, HDP’yi Kürtlerin partisi, CHP’yi de fazla merkez bulan seçmen için makul bir seçenek olması.
• Şu ana kadar TİP’in isminin duyulmasında kıymetli ölçüde tesiri olan agresif muhalefetin yanı sıra, makul çizgiler dahilinde öteki muhalefet partileriyle birlikte çalışabileceğini göstermesi ve bir daha sonraki periyot için kendi ayakları üzerinde durabilen, tesirli ve yapan bir aktör olma niyetini ortaya koyması.
• Sosyalist solun paha ve görüşlerinden yola çıkarak, gerçek sorunlara somut teklifler, projeler ve konumlar üretebilmesi. Bu noktada TİP’in müzmin muhalefet partisinden öteye geçmesi, siyasetin dokunabildiği her alanda söyleyecek somut bir konumunun olması gerekli. Vergiden etrafa, eğitimden bayan haklarına, laiklikten personel haklarına kadar, TİP ülke problemlerine radikal lakin makul tahliller üretmeli ve Avrupa’da ana akım radikal sol partilerin “yönetime aday” olmasından dersler çıkarmalı.(2) “Ne istiyoruz?” sorusunu “nasıl yapacağız?” takip etmeli ve yanıtlar TİP’in gaye kitlesi nezdinde inandırıcı ve uygulanabilir olmalı. Belirtmekte de yarar var, ana akım kavramı ile işaret edilen konsept ve örnekler merkez yahut nizam siyasetini değil, toplumda karşılık ve hatırı sayılır siyasi tesir sahibi olmayı ve geniş kitleleri kazanabilmeyi betimliyor. Bu kitleleri radikal bir program etrafında birleştirerek, bugünün sistem siyasetini dönüştürmeyi, ana akımı bir daha tanımlamayı hedeflemeli.
Partiler tek başlarına, izole biçimde varlık gösteren oluşumlar değildirler. “Parti sistemi” diye isimlendirilen bir “ekosistemde” yer alırlar ve her aktörün atılımı, hareketi, durum değişimi, ideolojik dönüşümü, başka aktörleri derinden tesirler. Habitatlarındaki değişim, partileri de değişmeye, boşlukları doldurmaya teşvik eder. Bu noktada CHP’nin merkez-sağı çekebilmek ismine yaptığı atakları ve partinin siyaseten yaşadığı dönüşümü göz arkası edemeyiz. Bu değişimin güzel ya da makus, gerçek yahut yanlış olduğunu pahalandırmak bu yazının konusu değil. Lakin CHP’nin merkez soldan, merkeze ilerleyişi de Türkiye solunda bir boşluk yaratırken, önemli bir kesim seçmenin bu değişimden rahatsız olduğunu görmek de mümkün. Kendini sosyalist, toplumsal demokrat yahut geniş manada solda goren kesitlerin, CHP’den duyduğu rahatsızlık sebebiyle TİP’i bir alternatif olarak görmesi bu bakımdan şaşırtan değil. TİP’in radikal ve somut siyasetlere vurgu yapması, iktisatla ilgili sorunlarda elle tutulur tahliller üretmesi, bunun yanında seçmene uygulanması mümkün bir vizyon sunabilmesi, CHP’nin merkeze kaymasından rahatsız seçmenini çekmesini kolaylaştıracaktır.
Merkeze kayan toplumsal demokrat partilerin yarattığı boşluğu dolduran radikal sol parti olgusu aslında Avrupa’da ziyadesiyle yaygın; Portekiz’de Bloco de Esquerda, Fransa’da La France Insoumise, Danimarka’da Enhedslisten ve kaçları, “sağcılaşan” merkez solun bıraktığı boşluğu doldurma gayesiyle ana akımda kendilerine yer açtılar ve tesirli siyasi aktörler haline geldiler, en azından bu tarafta efor harcıyorlar (3). Radikal solun, merkez solun yerini doldurmaya çalışması başlı başına değişik ve araştırmaya bedel bir husus. Bu açıdan TİP somut ve yapan siyasetler ile belirli çizgiler dahilinde mutabakata açık durumlar üretebilirse Türkiye’de başarılı ve geçerli bir siyasi aktör olması için önünde bir alan mevcut. Aslında bu CHP ve muhalefetin de faydasına… Bu değişimden rahatsız ve tahminen de ümitsizliğe kapılan bölümler için TİP’in varlığı, CHP’nin merkeze kayma stratejisini devam ettirmesini ve farklı renklerle siyasi iştirakin da tıpkı anda artmasını sağlayabilir. TİP’in geniş kitlelere hitap etmesi, seçmen iştiraki düşmeden, muhalefet bloğunun güçlenmesi hem TİP birebir vakitte CHP’nin farklı kaynaklarla büyümesi demek. Hem Ahmet Şık tıpkı vakitte Sera Kadıgil’in TİP’e katılırken takındıkları tavır da değerli; iki milletvekili de eski partilerine cephe almak yerine işbirliğini ve yoldaşlığı öne çıkarıyor ve bir nevi üstte bahsedilen boşluğa dem vuruyorlar.
Pekala, TİP toplumda hangi kitlelere dayanabilir, kimden oy alabilir? Öncelikle 1960’lar ile günümüzü hakkaniyetle karşılaştıracaksak, yıllar ortasında toplumda ve siyasette yaşanan değişimleri atlamak, bizi yanlış noktalara götürecektir. Türkiye solunun geçmişte personellerle kurduğu kuvvetli bağların günümüzde zayıfladığı, sokakta ne kadar tesiri olduğu elbette tartışmaya açık. Lakin aktüel örnekleriyle karşılaştırıldığında, TİP hem emekçi sınıfıyla bağını güçlendirip tıpkı vakitte toplumsal muhalefeti besleyen bölümleri kazanmaya çalışabilir. Bayan hareketi, LGBTİQ+ çabası, öğrenci kümeleri, üniversiteler, işsizler, garantisiz çalışanlar ve daha kaçları bu listeye eklenebilir. Bu bölümlerin ortak paydası sayılabilecek küme ise eğitimli, kentli, ekonomik manada eşitlik ve adalet isteyen ve sosyokültürel açıdan her türlü tahakküme karşı çıkan gençler. Bu kümelerin CHP ve öbür muhalefet partilerini yetersiz yahut fazla merkezi bulmalarına karşılık, TİP’in vakit zaman taviz vermez ve sert muhalefeti bir çekim noktası olacaktır. Fakat, bu çekim gücünün de somut siyasetler ve ülke için bir vizyon olmadan, tek başına kâfi olmayacağını da belirtmek kural. Bu açıdan TİP’in önünde açık bir alan mevcut: radikal solun Türkiye ismine önerebileceği, uygulayabileceği onlarca siyaset var. Radikal vergi reformundan, yolsuzluğa, çalışma koşullarının düzenlenmesinden sendikalaşma haklarına, kamu hizmetlerine ulaşım, iş yeri demokrasisi, fırsat eşitliği ve kamulaştırma programlarından, gençlik için hazırlanmış kooperatif projelerine, Türkiye’nin kronikleşmiş derin sıkıntılarına, radikal, somut ve bir o kadar da makul tahliller bulabilirler. Ayrıyeten TİP’in bu kısımlara ulaşabilmesi ve onların oyunu çekebilmesi, üstüne koyabileceği ve siyasetini daha geniş kitlelere ulaştırabileceği bir tabana da sahip olması manasına gelecektir. Bu açıdan, tahminen de tek haneli bir yüzdeyle başlanan seçim tecrübesi bir başarısızlıktan çok, Türkiye solunun ana akıma kalıcı girişinin birinci adımı olabilir.
Dünyada da Türkiye’de de yakıcı sıkıntılar var. Klâsik partiler geriden geliyor ve bugünün meselelerini okumakta yetersiz. Eski siyaset anlayışına hapsolmuş ve arkaik pratiklere sıkışmış biçimdeler. TİP, başka ülkelerde de yükselen hareketler üzere bugünün yakıcı problemleri için dönüştürücü bir siyaset anlayışı sunmak gayesiyle harekete geçmeli. Aslında yalnızca seçmen pusulasındaki bir öbür seçenekten çoksına, diğer partilerin yanıt veremediği meseleleri çözmeye aday bir hareket haline gelme bahtına sahip. Bunu başarmak için de tam da bugünün dinozorlaşmış siyasetinin ötesine geçmeyi arzulayan, bugünün sıkıntılarını konuşmak ve onlara radikal tahliller aramaktan çekinmeyen dönüştürücü bir siyaset anlayışıyla yola çıkmalı.
Türkiye Emekçi Partisi’nin atması gereken epeyce adım var ve olağan olarak çabucak hemen yolun başında. çabucak hemen TİP’i başarılı ilan etmek ve iktidarı kazanmasına ramak kalmış üzere davranmak için ziyadesiyle erken. beraberinde, Türkiye solunun geçmiş tecrübeleriyle birebir kıyas yaparak potansiyel yerine sonları, olumlu ihtimaller yerine aksilikleri öne çıkarmak için de o denli. Ana akımda kendine kuvvetli yer edinen ve değişim için çabalayan Avrupa solundan, değişen Türkiye’den ve dinamik, kararlı ve tahakküme karşı durmaya çabalayan işçilerden ve gençlikten Türkiye solunun alacağı epey ders var. Tahminen de Türkiye için sol siyasetin ne olduğunu değil de ne olacağını düşünmenin tam vakti.
(1)- Zarzalejos, Javier. “Populism in Spain: an analysis of Podemos.” European View 15, no. 2 (2016): 183-191.
(2)- Katsourides, Yiannos. Radical left parties in government: The cases of SYRIZA and AKEL. Springer, 2016. & Charalambous, Giorgos, and Gregoris Ioannou. Left Radicalism and Populism in Europe. Routledge, 2019.
(3)- March, Luke. Radical left parties in Europe. Routledge, 2012. & Katsambekis, Giorgos, and Alexandros Kioupkiolis. The populist radical left in Europe. Routledge, 2019.
Türkiye Personel Partisi’nin son vakit içinderda yarattığı ilgi, haklı olarak, olumlu olumsuz farklı yorum ve tahlilleri de birlikteinde getiriyor. Çeşitli karşılaştırmalar, değişik beklentiler yahut baştan TİP’e mutlak yenilgi yahut galibiyet biçen niyetler mevcut. Roj Girasun’un Perspektif Online ve Selim Sazak’ın Foreign Policy’de yayımlanan yazıları bu tartışmanın hoş örnekleri aslında Türkiye’deki kamusal tartışma külçeşidinin düştüğü hali düşünürsek TİP ve geleceğinin bu kadar faal konuşulması pek kıymetli. Bu yazıdaki maksadımız da tartışmayı genişletmek ve farklı açılar sunmak; ayrıyeten hem parti yöneticileri birebir vakitte üyeleri bu tartışmalarla partinin potansiyelini, eksiklerini net bir biçimde gorebilir ve bu mevzuların üzerine düşebilir.
şüphesiz TİP’e yöneltilen yorumlardan, hatta tenkitlerden kimileri çok tanıdık ve kısmen anlaşılabilir. Bu tenkitler kabaca Türkiye’deki sol/sosyalist hareketlerin seçimlerde yenidenlanan başarısızlıkları, “kendi kitlelerine” dahi ulaşmaktaki yetersizlikleri ve işin “hep sloganlarda kalması” biçiminde beliriyor. Kimi yorumların doğruluğunu kabul etmekle birlikte tarihin tekerrürden ibaret olmadığı ve çıkarılabilecek derslerin faydalı olabileceği notunu da düşmeliyiz.
Öncelikle Türkiye’deki mevcut seçim sistemini kıymetlendirmekte yarar var. Seçim barajı kağıt üzerinde mevcut olsa dahi bu baraj ittifaklar yardımıyla fiilen ortadan kalkmış durumda. Üstelik oylar hem parti tıpkı vakitte ittifak ismine sayıldığından, ittifaklar ortasında “boşa atılmış oy” kavramı da geçerliliğini kaybediyor. ötürüsıyla, TİP’i geçmiş tecrübelerden ayıran ve karşılaştırmaları eksik hale getiren en büyük çevresel faktör değişen seçim sistemidir. Bu durumun TİP’e (ve başka bakılırsace küçük partilere) avantaj sağladığını kabul etmek gerek. olağan olarak, iktidarın da Türkiye tarihinde çokça yaşandığı üzere, seçim sistemini “gerek görülmesi” üzerine kendine avantajlı hale getirebileceği gerçeğini göz gerisi edemeyiz. bir daha de mevcut seçim sisteminin sağladığı kaideleri kullanarak faal bir siyaset yürütmek ve toplum karşısında gerçekçi ve makul, seçimlerde isminden kelam ettirebilecek bir parti haline gelmek mümkün. Düzgün işleyen demokrasilerde farklı hareketlerin, partilerin kendine yer açabilmesi ve bunu adım adım yapması siyasetin olağan akışındadır. TİP’in ayakları üzerinde durmaya başladıktan daha sonrasında sağlam lakin ivedi etmeden adımlar atması, tabanını ve seçmen kitlesini bu biçimde büyütmesi olağan olarak daha sağlıklı olacaktır. Mevcut sistemin bu biçimde bir fırsat sağlaması da TİP’in potansiyelini pekala güçlendirmektedir.
Bu noktada HDP ile kurulan ittifakın, TİP milletvekillerinin Meclis’e birinci vakit içinderda HDP listelerinden girmesine ve HDP’nin Türkiye soluna açtığı alana değinmek kural. TİP’i bu noktada HDP’nin sosyalist sol ile kurduğu iş birliğine bir alternatif yahut rakip yerine, kendi ayakları üzerinde durmaya başlayan lakin tıpkı saflarda yer alan bir hareket olarak bakılırsabiliriz. Çünkü TİP milletvekillerinin yaptığı açıklamalar da partinin HDP’nin karşısında yer alma üzere rastgele bir niyeti olmadığını gösteriyor. Ayrıyeten HDP’nin kriminalleştirildiği, her taraftan baskıya uğradığı ve siyaseten sıkıştırıldığı bu ortamda, Türkiye solunun ana akım siyasette varlık gösterebilmesi ülke siyaseti için pekâlâ yeni imkanlar ve alanlar sunabilir. Tahminen de bu biçimdelikle, her iki hareket de uzun vakittir ulaşamadığı ve tahminen de olağan kurallar altında ulaşamayacağı bölümlere dokunmayı başaracaktır.
şüphesiz TİP çabucak hemen yolun başında. Lakin Avrupa’daki örneklerine baktığımızda, ana akımda yer alan, toplumda karşılığı olan ve bunu manalı bir seçim kararına dönüştürebilen bir radikal sol partinin nasıl bir yol izlemesi gerektiğini görmek mümkün. Podemos’un kurucularından Íñigo Errejón sıkıntıyı çok net özetliyor: “Toplum yalnızca destansı telaffuzlar ve miting değil, teminat ve (elle tutulur) siyasetler istiyor”(1). Bu açıdan TİP’i ‘başarıya’ ulaştıracak adımları üç başlık altında toplayabiliriz:
• Emek ve emekçi sınıfı uğraşının yanında genç ve eğitimli bölümlere, bayanlara, LGBTİQ+ bireylere ulaşabilmesi, etraf uğraşında yer alabilmesi ve Türkiye’deki ilerici kısmı temsil etmeye aday olarak, HDP’yi Kürtlerin partisi, CHP’yi de fazla merkez bulan seçmen için makul bir seçenek olması.
• Şu ana kadar TİP’in isminin duyulmasında kıymetli ölçüde tesiri olan agresif muhalefetin yanı sıra, makul çizgiler dahilinde öteki muhalefet partileriyle birlikte çalışabileceğini göstermesi ve bir daha sonraki periyot için kendi ayakları üzerinde durabilen, tesirli ve yapan bir aktör olma niyetini ortaya koyması.
• Sosyalist solun paha ve görüşlerinden yola çıkarak, gerçek sorunlara somut teklifler, projeler ve konumlar üretebilmesi. Bu noktada TİP’in müzmin muhalefet partisinden öteye geçmesi, siyasetin dokunabildiği her alanda söyleyecek somut bir konumunun olması gerekli. Vergiden etrafa, eğitimden bayan haklarına, laiklikten personel haklarına kadar, TİP ülke problemlerine radikal lakin makul tahliller üretmeli ve Avrupa’da ana akım radikal sol partilerin “yönetime aday” olmasından dersler çıkarmalı.(2) “Ne istiyoruz?” sorusunu “nasıl yapacağız?” takip etmeli ve yanıtlar TİP’in gaye kitlesi nezdinde inandırıcı ve uygulanabilir olmalı. Belirtmekte de yarar var, ana akım kavramı ile işaret edilen konsept ve örnekler merkez yahut nizam siyasetini değil, toplumda karşılık ve hatırı sayılır siyasi tesir sahibi olmayı ve geniş kitleleri kazanabilmeyi betimliyor. Bu kitleleri radikal bir program etrafında birleştirerek, bugünün sistem siyasetini dönüştürmeyi, ana akımı bir daha tanımlamayı hedeflemeli.
Partiler tek başlarına, izole biçimde varlık gösteren oluşumlar değildirler. “Parti sistemi” diye isimlendirilen bir “ekosistemde” yer alırlar ve her aktörün atılımı, hareketi, durum değişimi, ideolojik dönüşümü, başka aktörleri derinden tesirler. Habitatlarındaki değişim, partileri de değişmeye, boşlukları doldurmaya teşvik eder. Bu noktada CHP’nin merkez-sağı çekebilmek ismine yaptığı atakları ve partinin siyaseten yaşadığı dönüşümü göz arkası edemeyiz. Bu değişimin güzel ya da makus, gerçek yahut yanlış olduğunu pahalandırmak bu yazının konusu değil. Lakin CHP’nin merkez soldan, merkeze ilerleyişi de Türkiye solunda bir boşluk yaratırken, önemli bir kesim seçmenin bu değişimden rahatsız olduğunu görmek de mümkün. Kendini sosyalist, toplumsal demokrat yahut geniş manada solda goren kesitlerin, CHP’den duyduğu rahatsızlık sebebiyle TİP’i bir alternatif olarak görmesi bu bakımdan şaşırtan değil. TİP’in radikal ve somut siyasetlere vurgu yapması, iktisatla ilgili sorunlarda elle tutulur tahliller üretmesi, bunun yanında seçmene uygulanması mümkün bir vizyon sunabilmesi, CHP’nin merkeze kaymasından rahatsız seçmenini çekmesini kolaylaştıracaktır.
Merkeze kayan toplumsal demokrat partilerin yarattığı boşluğu dolduran radikal sol parti olgusu aslında Avrupa’da ziyadesiyle yaygın; Portekiz’de Bloco de Esquerda, Fransa’da La France Insoumise, Danimarka’da Enhedslisten ve kaçları, “sağcılaşan” merkez solun bıraktığı boşluğu doldurma gayesiyle ana akımda kendilerine yer açtılar ve tesirli siyasi aktörler haline geldiler, en azından bu tarafta efor harcıyorlar (3). Radikal solun, merkez solun yerini doldurmaya çalışması başlı başına değişik ve araştırmaya bedel bir husus. Bu açıdan TİP somut ve yapan siyasetler ile belirli çizgiler dahilinde mutabakata açık durumlar üretebilirse Türkiye’de başarılı ve geçerli bir siyasi aktör olması için önünde bir alan mevcut. Aslında bu CHP ve muhalefetin de faydasına… Bu değişimden rahatsız ve tahminen de ümitsizliğe kapılan bölümler için TİP’in varlığı, CHP’nin merkeze kayma stratejisini devam ettirmesini ve farklı renklerle siyasi iştirakin da tıpkı anda artmasını sağlayabilir. TİP’in geniş kitlelere hitap etmesi, seçmen iştiraki düşmeden, muhalefet bloğunun güçlenmesi hem TİP birebir vakitte CHP’nin farklı kaynaklarla büyümesi demek. Hem Ahmet Şık tıpkı vakitte Sera Kadıgil’in TİP’e katılırken takındıkları tavır da değerli; iki milletvekili de eski partilerine cephe almak yerine işbirliğini ve yoldaşlığı öne çıkarıyor ve bir nevi üstte bahsedilen boşluğa dem vuruyorlar.
Pekala, TİP toplumda hangi kitlelere dayanabilir, kimden oy alabilir? Öncelikle 1960’lar ile günümüzü hakkaniyetle karşılaştıracaksak, yıllar ortasında toplumda ve siyasette yaşanan değişimleri atlamak, bizi yanlış noktalara götürecektir. Türkiye solunun geçmişte personellerle kurduğu kuvvetli bağların günümüzde zayıfladığı, sokakta ne kadar tesiri olduğu elbette tartışmaya açık. Lakin aktüel örnekleriyle karşılaştırıldığında, TİP hem emekçi sınıfıyla bağını güçlendirip tıpkı vakitte toplumsal muhalefeti besleyen bölümleri kazanmaya çalışabilir. Bayan hareketi, LGBTİQ+ çabası, öğrenci kümeleri, üniversiteler, işsizler, garantisiz çalışanlar ve daha kaçları bu listeye eklenebilir. Bu bölümlerin ortak paydası sayılabilecek küme ise eğitimli, kentli, ekonomik manada eşitlik ve adalet isteyen ve sosyokültürel açıdan her türlü tahakküme karşı çıkan gençler. Bu kümelerin CHP ve öbür muhalefet partilerini yetersiz yahut fazla merkezi bulmalarına karşılık, TİP’in vakit zaman taviz vermez ve sert muhalefeti bir çekim noktası olacaktır. Fakat, bu çekim gücünün de somut siyasetler ve ülke için bir vizyon olmadan, tek başına kâfi olmayacağını da belirtmek kural. Bu açıdan TİP’in önünde açık bir alan mevcut: radikal solun Türkiye ismine önerebileceği, uygulayabileceği onlarca siyaset var. Radikal vergi reformundan, yolsuzluğa, çalışma koşullarının düzenlenmesinden sendikalaşma haklarına, kamu hizmetlerine ulaşım, iş yeri demokrasisi, fırsat eşitliği ve kamulaştırma programlarından, gençlik için hazırlanmış kooperatif projelerine, Türkiye’nin kronikleşmiş derin sıkıntılarına, radikal, somut ve bir o kadar da makul tahliller bulabilirler. Ayrıyeten TİP’in bu kısımlara ulaşabilmesi ve onların oyunu çekebilmesi, üstüne koyabileceği ve siyasetini daha geniş kitlelere ulaştırabileceği bir tabana da sahip olması manasına gelecektir. Bu açıdan, tahminen de tek haneli bir yüzdeyle başlanan seçim tecrübesi bir başarısızlıktan çok, Türkiye solunun ana akıma kalıcı girişinin birinci adımı olabilir.
Dünyada da Türkiye’de de yakıcı sıkıntılar var. Klâsik partiler geriden geliyor ve bugünün meselelerini okumakta yetersiz. Eski siyaset anlayışına hapsolmuş ve arkaik pratiklere sıkışmış biçimdeler. TİP, başka ülkelerde de yükselen hareketler üzere bugünün yakıcı problemleri için dönüştürücü bir siyaset anlayışı sunmak gayesiyle harekete geçmeli. Aslında yalnızca seçmen pusulasındaki bir öbür seçenekten çoksına, diğer partilerin yanıt veremediği meseleleri çözmeye aday bir hareket haline gelme bahtına sahip. Bunu başarmak için de tam da bugünün dinozorlaşmış siyasetinin ötesine geçmeyi arzulayan, bugünün sıkıntılarını konuşmak ve onlara radikal tahliller aramaktan çekinmeyen dönüştürücü bir siyaset anlayışıyla yola çıkmalı.
Türkiye Emekçi Partisi’nin atması gereken epeyce adım var ve olağan olarak çabucak hemen yolun başında. çabucak hemen TİP’i başarılı ilan etmek ve iktidarı kazanmasına ramak kalmış üzere davranmak için ziyadesiyle erken. beraberinde, Türkiye solunun geçmiş tecrübeleriyle birebir kıyas yaparak potansiyel yerine sonları, olumlu ihtimaller yerine aksilikleri öne çıkarmak için de o denli. Ana akımda kendine kuvvetli yer edinen ve değişim için çabalayan Avrupa solundan, değişen Türkiye’den ve dinamik, kararlı ve tahakküme karşı durmaya çabalayan işçilerden ve gençlikten Türkiye solunun alacağı epey ders var. Tahminen de Türkiye için sol siyasetin ne olduğunu değil de ne olacağını düşünmenin tam vakti.
(1)- Zarzalejos, Javier. “Populism in Spain: an analysis of Podemos.” European View 15, no. 2 (2016): 183-191.
(2)- Katsourides, Yiannos. Radical left parties in government: The cases of SYRIZA and AKEL. Springer, 2016. & Charalambous, Giorgos, and Gregoris Ioannou. Left Radicalism and Populism in Europe. Routledge, 2019.
(3)- March, Luke. Radical left parties in Europe. Routledge, 2012. & Katsambekis, Giorgos, and Alexandros Kioupkiolis. The populist radical left in Europe. Routledge, 2019.