kunteper
Member
Namık Alkan
CHP, ÂLÂ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi başkanlarının katıldığı altılı masa toplantılarının üçüncüsü geçtiğimiz hafta sonu Demokrat Parti mesken sahipliğinde yapıldı. Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, hem altılı masa toplantılarını kıymetlendirdi, tıpkı vakitte muhalefetin önümüzdeki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini kazanmak için ne tıp stratejiler kullanımı gerektiğini anlattı.
Muhalefet partilerinin altılı masası 3’üncü kere toplandı. Nasıl değerlendiriyorsunuz? Gelişmeler olumlu mu, yoksa partiler içinde bir çatlak çıkması mümkün mı?
Muhalefetin altılı masa toplantılarının sonuncusu hafta sonu gerçekleşti. Kısa bir süre evvel DP Genel Lideri Gültekin Uysal’ın toplumsal medya paylaşımında tanım ettiği cumhurbaşkanı adayı bilhassa bileşenlerden DEVA ve Gelecek Partisi’nde rahatsızlık yaratsa da toplantı sonunda yapılan ortak açıklamada iş birliğinin süreceği halindeki vurgu partiler içinde bir çatlağın çıkmayacağının habercisi. Altılı masanın bileşenlerinin ortalarında ideolojik pozisyonlanma, aralık açısından natürel ki farklılıklar mevcut. Bu farklılıklar her vakit taraflar içinde potansiyel çatlakların oluşmasına taban hazırlayabilir. Ama, bileşenlerin hedeflediği Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş ve yapısal değişim arayışı farklılık ve arayı daraltıyor, tek amaca kenetlenmelerine imkân sağlıyor. Hakikaten 3’üncü toplantının akabinde yapılan ortak açıklamanın satır ortaları okunduğunda, bu amaçtan en ufak bir sapmanın olmadığı anlaşılmakta. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş kararlılığından iktisat siyasetlerinin yol açtığı fakirleşmeye, hayat pahalılığına, ekonomik yıkım sürecine kadar uzanan iktisadi meselelere ait saptamalar beraberliğin salt siyasi değil, iktisadi problemlere tahlil arayışı temelinde de sağlam bir altyapısı olduğunun delili. Öteki yandan, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş gayesinin somut adımlarla ilerleyeceği, geçiş sürecinin anayasal ve yasal çerçevesini belirlemek için oluşturulmasına karar verilen çalışma kümelerinden, nazaranv alanları ve çalışma formlarının kararlaştırılmasından anlaşılıyor. Bilhassa seçim güvenliği ve iş birliklerinin temel unsur ve amaçları mevzularında çalışma kümelerinin oluşturulması besbelli halde iş birliğinin fazlaca boyutlu olacağının habercisi. Bu iş birliğinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş haricinde, seçim iş birliği, ittifakına uzanacağı, açıklamada tanım edilen cumhurbaşkanı adayı profili de dikkate alındığında cumhurbaşkanı adayını birlikte belirleme ve seçimi meselade de iş birliğine gidileceği anlaşılıyor.
‘MUHALEFETİN İŞ BİRLİĞİ YAPMASI VE DAYANIŞMASI ŞART’
Size hayli net bir soru sormak istiyorum; önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini muhalefet nasıl kazanır, AK Parti hangi kaidelerde kaybeder? Bir siyaset bilimci olarak kazanmanın anahtarı sizce nedir?
Aslında önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini muhalefetin kazanması için bütün şartlar mevcut. Yönetemeyen bir Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, ekonomik kriz, demokratik gerileme, otoriterleşme üzere. Ama şartların varlığı direkt muhalefetin birinci seçimde kazanması, iktidarın kaybetmesi üzere bir sonuç üretmez. Zira, partilere yönelik toplumsal dayanak salt rasyonel iktisadi, politik şartlarla şekillenmiyor. Bunun yanı sıra ülkedeki siyasi iklim, hükümran olan siyaset yapma biçimi, iktidar ve muhalefetin seçim sürecinde kampanya idareleri, performansları, parti ve önderlerle duygusal referanslarla kurulan özdeşlik/karşıtlık alakaları, negatif kimliklenme de tesirlidir. Bu çerçeveden bakıldığında, muhalefetin kazanabilmesinin temel şartı birlikte hareket etmektir. Seçimli otoriter rejimlerden demokrasiye geçişin muhalefetin kazanmasıyla gerçekleştiği dünya örnekleri göstermektedir ki muhalefetin iş birliği ve dayanışması olmadan iktidar karşısında seçim kazanılmıyor, demokratik rejime dönüş sağlanmıyor. ‘Muhalefet kazanamaz’ algısı lakin sıkı bir iş birliği ile yıkılabilir. Muhalefet partileri içinde bugün prestijiyle iş birliği mevcut. İş birliğinin akabinde ikinci şayet olmazsa olmaz şart Cumhurbaşkanlığı seçimi meselade tüm tarafların üzerinde tartışma yaşanmayacak ve toplumun ‘bizden biri, Cumhurbaşkanlığı makamında kendimin temsil edildiğini görüyorum’ inancı üretecek bir adayın belirlenmesidir. Aday gösterilecek cumhurbaşkanının ise kitleye yönelik bildirilerinde geçiş sürecinde kendisini aday gösteren parlamenter dinamiklerle ahenk ortasında çalışacağını ve amacının Türkiye’yi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e taşımak olduğunun net olarak verilmesidir.
‘MESELE, OLUŞAN YANSIYI YETERLİ YÖNETEBİLMEK’
Muhalefeti oluşturan partilerin ideolojik çeşitliliği Türkiye’nin problemlerini çözmeye yönelik siyasetlerinde farklılıklar doğursa da bunun uzlaşmazlığa yol açmaması seçmene yönelik dengeli, uyumlu, iş birliği ortasındaki muhalefet imajı yaratması ve algı üretmesi açısından gereklidir. Zira seçim sürecinde iktidar bileşenleri muhalefet bileşenlerinin ideolojik farklılıkları üzerinden seçmen devşirmeye çalışacaktır. Buna fırsat verilmemesi gerekir. Her iki seçimi de muhalefetin kazanması için bir öbür kıymetli konu; bilhassa kampanya sürecinde siyasi kutuplaşmayı tetikleyecek kimlik, pahalar referanslı bir politik telaffuz yerine sorun çözme argümanlı ve odaklı telaffuz, somut siyaset önermeleriyle seçmenin karşısına çıkmalılar diye düşünüyorum. Türkiye’nin mevut ekonomik problemleri, yaşanan politik kutuplaşma, iktidarın sosyolojik tabanını çözemese de, kademeli olarak küçültüyor. En azından genişleyemeyen bir iktidar sosyolojisi var. Bu saatten daha sonra genişlemesi mümkün olamayacağı üzere, Türkiye’nin yönetilememesinden dolayı daha da daralması mümkün. Bu manada kaideler AKP’nin seçim kaybetmesi için müsait. Alışılmış ki kesinlikle kaybedeceği manasına gelmiyor. Bundan daha sonra sorun; oluşan yansıyı uygun yönetebilmek. Bunun yolu ise, üstte çerçevesini çizmeye çalıştığım tabloda muhalefetin toplumun kaybettiklerini asli sahiplerine hak, hukuk, adalet referanslarıyla geri vereceğine seçmeni ikna etmekten geçiyor.
‘KARŞILIKLI ÇEKİLME SİSTEMİ ‘KAZAN KAZAN’ kararıNU ÜRETEBİLİR’
Size nazaran altılı ittifak seçimlere hangi senaryo ile gitmeli. “Karşılıklı çekilme sistemi” en âlâ senaryo mu?
Aritmetik olarak bakıldığında, CHP’nin ittifak senaryoları içinde yer alan muhalefet bloğundaki tüm partilerin vilayetlerdeki oy potansiyellerine bakılarak “karşılıklı çekilme sistemi” ile parlamento seçimleri için aday listelerinin belirlenmesi. CHP bunu CHP ya da YETERLİ Parti’nin milletvekili çıkaramayacağı düşünülen bir vilayette daha fazla vekil çıkarması mümkün parti ya da blok üzerinden liste oluşturulması biçiminde formüle ediyor. Ama unutulmamalı ki, siyasetin sirayet edemeyeceği, teğet geçeceği çizgiler gerçek siyasette her vakit mevcuttur. Partilerin, adayların şahsi beklentileri, hırsları, çıkarları siyasette aritmetik manada da olsa kazanma ülküsünün tercih edilmesine pürüz olabilmekte. Lakin, bu seçimin bir baht seçimi olduğu, Türkiye’nin geleceğinin oylanacağı bir seçim olduğu da unutulmamalıdır. “Karşılıklı çekilme sistemi” uygulanması en güç, ancak muhalefet bileşenleri için ‘kazan, kazan’ kararı üretecek bir seçim ittifakı senaryosudur. Zira, parti isimlerini, parti kimliklerini bilgi almadan, yalnızca ilgili seçim etraflarında en çok kazandıracak liste hazırlanması temeline nazaran işleyecek bir senaryodur. Uygulanması başka senaryolara nazaran nispeten zordur doğal ki. Partilerin lokal teşkilatlarındaki particilerin, seçmenlerin muhalefet bileşenlerine karşı yılların ürettiği önyargılarla dolu bir politik, toplumsal uzaklık mevcuttur. Altılı ittifak partilerinin üst idareleri lokal teşkilatları ve seçmenleri ittifak kurumsal kimliği ve tercih edilecek senaryo konusunda ikna ettikleri takdirde, “karşılıklı çekilme sistemi”nin en çok kazandıran senaryo olacağı öngörülebilir. Olağan ki muvaffakiyet şartı; parti tabanlarının ideolojik sadakatlerini en azından seçim sürecinde dondurup, parti tercihlerinde politik pragmatizmle hareket etmeleridir.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞI GERÇEK SİYASETTE KARŞILIĞI OLAN BİR TERCİH’
Kılıçdaroğlu’nun verdiği iletilerle cumhurbaşkanlığı adaylığını düşündüğü gözleniyor. Sizce Kılıçdaroğlu aday olabilir mi?
Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığını düşündüğünü, bilhassa son günlerde toplumsal medya, TV ekranları aracılığıyla verdiği bildiriler data alındığında anlaşılıyor. Ana Muhalefet Partisi Genel Lideri olarak cumhurbaşkanı adayı olmak kendisinin doğal hakkı ve gerçek siyasette karşılığı olan bir tercih. Aday olmalı mı sorusuna karşılık vermek spekülatif bir kıymetlendirme olacağı için, bu bahse girmek istemiyorum. Lakin şunun altını kıymetle çizmek gerekir ki, Kılıçdaroğlu’nun çizdiği politik başkan profili AKP iktidarında yorgun ve yılgın düşürülmüş Türkiye’nin muhtaçlığı olan demokrat, yurtsever, mazlumdan yana Cumhurbaşkanı profiliyle örtüşüyor. Toplumda bu profilin emsalsiz kıymetli bir karşılığı olduğunu da belirtmek gerekir. Aday olmakla aday gösterilmenin şart ve süreçlerinin ise farklı olduğu kanaatindeyim. Adayın iştirakçi, aşağıdan üste talep istikametli bir müddetçle belirlenmesi, adayın kim olacağı kadar, nasıl belirleneceği de epeyce kıymetli.
Altılı muhalefetin bugüne kadar uzlaştığı tek bahis altılı masanın kurulması ile birlikte uzlaşıya varılan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem. Derin bir ekonomik krizin yaşandığı bir ortamda bu uzlaşı seçimler için kâfi olur mu? Yoksa alınması gereken daha fazlaca yol mu var?
Öncelikle belirtmek gerekir ki, Türkiye’nin ortasında bulunduğu mevcut politik kutuplaşma şartlarında yarının Türkiye’sini inşa ismine ideolojik angajmanları, bagajları farklı olan partilerin bir ortaya gelmesi fazlaca kıymetli. Zira bu partiler gelenekleri, dünyayı algılama, manaya ismine içselleştirdikleri politik kıymetler prestijiyle birbirlerinden bir çok farklı. Minimum müşterekleri ise işlemeyen sistemi değiştirerek, yönetemeyen Türkiye’yi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile bir daha yönetebilir hale getirmek. Önerilen sistemin kapsadığı hususlar, problemlerin tanımlanması, getirilmesi düşünülen kurumsal yapılar dikkate alındığında, ülke ismine yeni bir başlangıç için şayet olmazsa olmaz bir daha yapılanma sistemleri biçiminde. Ama sistem önerisi görünür olanı prestijiyle politik olduğu için, mevcut ekonomik kriz şartlarında seçmenin bir kısmı için mana tabir etmiyor olabilir. Bana bakılırsa, dolaylı olarak ve üreteceği sonuçlar prestijiyle son analizde yurttaşlar faydasına ekonomik çıktıları da en az politik çıktıları kadar hayati. Burada değerli olan; sistem teklifinin tüm boyutları ve muhtemel müspet çıktılarının seçmenlere epeyce güzel anlatılması. Anlatılamadığı takdirde, derin ekonomik krizin sürdüğü bu ortamda mevcut uzlaşı seçimler için bir daha de kâfi olacaktır. Şartı ise sistem teklifiyle bir arada ekonomik krizden çıkmanın yol ve hallerinin somut, özlü, sonuç odaklı siyaset önermeleriyle birlikte seçmenlere anlatılmasıdır. Muhalefet bu manada artık Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in ekonomik krizden çıkış için niye zarurî olduğunu, nasıl önleyici sistemler getirdiğini, fakirleşmeyi, yozlaşmayı, yolsuzlukları nasıl önleyeceğini, hukuk devletini tesis etmeyi, demokratik gerilemeyi durdurmayı nasıl önleyeceğini seçmenlere anlayabilecekleri biçimde anlatmalıdır. Muhalefet önümüzdeki süreçte toplumsal adaleti öncülleyen siyasetleri, refahı merkez alan, eşitsizlikleri azaltmaya odaklanan mutabakata varılmış bir vizyonla süreci hızlandırarak yönetmelidir.
‘DEĞİŞİMİN UZUN VADELİ BİR SÜREÇ OLDUĞU AÇIK’
Altılı masaya soldan gelen onarım projesi tenkitlerine nasıl bakıyorsunuz? Bilhassa sosyalist sol bölümlerden 20 yıllık AK Parti rejiminin onarımın amaçlandığı, muhalefetin seçimi kazanması halinde bile değişen epey fazla bir olmayacağı savunuluyor. Ne dersiniz?
Türkiye’de muhafazakâr pahaların baskın, milliyetçi, otoriter eğilimlere yatkın bir toplumun varlığını, altılı masadaki birçok muhalefet bileşenlerinin de emsal eğilimleri temsil ettiği data alınırsa, soldan gelen onarım projesi tenkitlerine katılmamak mümkün değil. Lakin, unutulmaması gereken sosyolojik gerçek; Türkiye’de bu standartlarla siyaset yapılıyor. Kelam konusu şartları radikal formda değiştirmeyi istemek öteki bir şey, sihirli bir siyaset aparatıyla değişeceğini ummak öteki bir şey. 1950’lerden bugüne tıpkı sosyolojik, politik materyalle toplum varlığını sürdürüyor. Hükümran olan siyaset biçimi, iktidar ve üretim bağlantıları bu gelenek referanslarıyla yaşıyor. Hal bu biçimde olunca değişimin tedrici, uzun vadeli bir müddetç olduğu açık. Kıymetli olan, altı partinin değişim gereksinimi konusunda uzlaşmaları. Muhalefetin hedefinin onarım olduğunu düşünmüyorum. Ama iktidara gelmeleri halinde değişimin tedrici ve çıktılarının da onarım özellikli olacağını kanaatindeyim. Bunun sebebi, toplumsal gerecin kapasitesi ve niteliğiyle ilgili.
‘HDP’Lİ SOL BLOK KİLİT ROL OYNAYACAK’
HDP’nin ve etrafındaki sol bloklun bu seçimlerde nasıl bir rol oynayabileceğini öngörüyorsunuz?
HDP ve sol bloğun açıklamalarından eğilimlerinin Cumhurbaşkanlığı seçiminde kabul edebilecekleri bir profile sahip cumhurbaşkanı adayını desteklemek tarafında olacağı anlaşılıyor. Parlamento seçimlerinde ise HDP ve TİP’in, muhtemelen kimi öteki sol partilerin de beraberliğiyle bir sol ittifak kurulacağı anlaşılıyor. Muhtemel bu biçimde bir ittifakın parlamentoda bugünün seçmen eğilimleri dikkate alındığında 70-80 civarında milletvekili ile temsil edilmeleri kararı çıkabilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise HDP’li muhtemel sol bloğun takviyesiyle muhalefetin adayı cumhurbaşkanlığı seçimini kazanabilir. HDP ve sol bloğun takviyesini alamayan muhalefetin cumhurbaşkanı adayının seçimi kazanması ise riskli olabilir. ötürüsıyla muhalefetin cumhurbaşkanı adayının seçim başarısı için HDP’li sol blok kilit rol oynayacak üzere görünüyor. Şunu da belirtmek gerekir ki, muhalefet ‘kimi aday gösterirsek gösterelim HDP’li sol blok dayanak verir’ formunda bir niyet ortasında olmamalı. Aksi takdirde kendileri için tarihi bir yanılgı olur. Bunu kendi seçmenlerine dahi anlatamazlar. Kanımca son analizde seçim kazanmanın formülü; “Taban adayı, tek tıp, tek aday”dır.
CHP, ÂLÂ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi başkanlarının katıldığı altılı masa toplantılarının üçüncüsü geçtiğimiz hafta sonu Demokrat Parti mesken sahipliğinde yapıldı. Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, hem altılı masa toplantılarını kıymetlendirdi, tıpkı vakitte muhalefetin önümüzdeki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini kazanmak için ne tıp stratejiler kullanımı gerektiğini anlattı.
Muhalefet partilerinin altılı masası 3’üncü kere toplandı. Nasıl değerlendiriyorsunuz? Gelişmeler olumlu mu, yoksa partiler içinde bir çatlak çıkması mümkün mı?
Muhalefetin altılı masa toplantılarının sonuncusu hafta sonu gerçekleşti. Kısa bir süre evvel DP Genel Lideri Gültekin Uysal’ın toplumsal medya paylaşımında tanım ettiği cumhurbaşkanı adayı bilhassa bileşenlerden DEVA ve Gelecek Partisi’nde rahatsızlık yaratsa da toplantı sonunda yapılan ortak açıklamada iş birliğinin süreceği halindeki vurgu partiler içinde bir çatlağın çıkmayacağının habercisi. Altılı masanın bileşenlerinin ortalarında ideolojik pozisyonlanma, aralık açısından natürel ki farklılıklar mevcut. Bu farklılıklar her vakit taraflar içinde potansiyel çatlakların oluşmasına taban hazırlayabilir. Ama, bileşenlerin hedeflediği Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş ve yapısal değişim arayışı farklılık ve arayı daraltıyor, tek amaca kenetlenmelerine imkân sağlıyor. Hakikaten 3’üncü toplantının akabinde yapılan ortak açıklamanın satır ortaları okunduğunda, bu amaçtan en ufak bir sapmanın olmadığı anlaşılmakta. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş kararlılığından iktisat siyasetlerinin yol açtığı fakirleşmeye, hayat pahalılığına, ekonomik yıkım sürecine kadar uzanan iktisadi meselelere ait saptamalar beraberliğin salt siyasi değil, iktisadi problemlere tahlil arayışı temelinde de sağlam bir altyapısı olduğunun delili. Öteki yandan, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş gayesinin somut adımlarla ilerleyeceği, geçiş sürecinin anayasal ve yasal çerçevesini belirlemek için oluşturulmasına karar verilen çalışma kümelerinden, nazaranv alanları ve çalışma formlarının kararlaştırılmasından anlaşılıyor. Bilhassa seçim güvenliği ve iş birliklerinin temel unsur ve amaçları mevzularında çalışma kümelerinin oluşturulması besbelli halde iş birliğinin fazlaca boyutlu olacağının habercisi. Bu iş birliğinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş haricinde, seçim iş birliği, ittifakına uzanacağı, açıklamada tanım edilen cumhurbaşkanı adayı profili de dikkate alındığında cumhurbaşkanı adayını birlikte belirleme ve seçimi meselade de iş birliğine gidileceği anlaşılıyor.
‘MUHALEFETİN İŞ BİRLİĞİ YAPMASI VE DAYANIŞMASI ŞART’
Size hayli net bir soru sormak istiyorum; önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini muhalefet nasıl kazanır, AK Parti hangi kaidelerde kaybeder? Bir siyaset bilimci olarak kazanmanın anahtarı sizce nedir?
Aslında önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini muhalefetin kazanması için bütün şartlar mevcut. Yönetemeyen bir Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, ekonomik kriz, demokratik gerileme, otoriterleşme üzere. Ama şartların varlığı direkt muhalefetin birinci seçimde kazanması, iktidarın kaybetmesi üzere bir sonuç üretmez. Zira, partilere yönelik toplumsal dayanak salt rasyonel iktisadi, politik şartlarla şekillenmiyor. Bunun yanı sıra ülkedeki siyasi iklim, hükümran olan siyaset yapma biçimi, iktidar ve muhalefetin seçim sürecinde kampanya idareleri, performansları, parti ve önderlerle duygusal referanslarla kurulan özdeşlik/karşıtlık alakaları, negatif kimliklenme de tesirlidir. Bu çerçeveden bakıldığında, muhalefetin kazanabilmesinin temel şartı birlikte hareket etmektir. Seçimli otoriter rejimlerden demokrasiye geçişin muhalefetin kazanmasıyla gerçekleştiği dünya örnekleri göstermektedir ki muhalefetin iş birliği ve dayanışması olmadan iktidar karşısında seçim kazanılmıyor, demokratik rejime dönüş sağlanmıyor. ‘Muhalefet kazanamaz’ algısı lakin sıkı bir iş birliği ile yıkılabilir. Muhalefet partileri içinde bugün prestijiyle iş birliği mevcut. İş birliğinin akabinde ikinci şayet olmazsa olmaz şart Cumhurbaşkanlığı seçimi meselade tüm tarafların üzerinde tartışma yaşanmayacak ve toplumun ‘bizden biri, Cumhurbaşkanlığı makamında kendimin temsil edildiğini görüyorum’ inancı üretecek bir adayın belirlenmesidir. Aday gösterilecek cumhurbaşkanının ise kitleye yönelik bildirilerinde geçiş sürecinde kendisini aday gösteren parlamenter dinamiklerle ahenk ortasında çalışacağını ve amacının Türkiye’yi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e taşımak olduğunun net olarak verilmesidir.
‘MESELE, OLUŞAN YANSIYI YETERLİ YÖNETEBİLMEK’
Muhalefeti oluşturan partilerin ideolojik çeşitliliği Türkiye’nin problemlerini çözmeye yönelik siyasetlerinde farklılıklar doğursa da bunun uzlaşmazlığa yol açmaması seçmene yönelik dengeli, uyumlu, iş birliği ortasındaki muhalefet imajı yaratması ve algı üretmesi açısından gereklidir. Zira seçim sürecinde iktidar bileşenleri muhalefet bileşenlerinin ideolojik farklılıkları üzerinden seçmen devşirmeye çalışacaktır. Buna fırsat verilmemesi gerekir. Her iki seçimi de muhalefetin kazanması için bir öbür kıymetli konu; bilhassa kampanya sürecinde siyasi kutuplaşmayı tetikleyecek kimlik, pahalar referanslı bir politik telaffuz yerine sorun çözme argümanlı ve odaklı telaffuz, somut siyaset önermeleriyle seçmenin karşısına çıkmalılar diye düşünüyorum. Türkiye’nin mevut ekonomik problemleri, yaşanan politik kutuplaşma, iktidarın sosyolojik tabanını çözemese de, kademeli olarak küçültüyor. En azından genişleyemeyen bir iktidar sosyolojisi var. Bu saatten daha sonra genişlemesi mümkün olamayacağı üzere, Türkiye’nin yönetilememesinden dolayı daha da daralması mümkün. Bu manada kaideler AKP’nin seçim kaybetmesi için müsait. Alışılmış ki kesinlikle kaybedeceği manasına gelmiyor. Bundan daha sonra sorun; oluşan yansıyı uygun yönetebilmek. Bunun yolu ise, üstte çerçevesini çizmeye çalıştığım tabloda muhalefetin toplumun kaybettiklerini asli sahiplerine hak, hukuk, adalet referanslarıyla geri vereceğine seçmeni ikna etmekten geçiyor.
‘KARŞILIKLI ÇEKİLME SİSTEMİ ‘KAZAN KAZAN’ kararıNU ÜRETEBİLİR’
Size nazaran altılı ittifak seçimlere hangi senaryo ile gitmeli. “Karşılıklı çekilme sistemi” en âlâ senaryo mu?
Aritmetik olarak bakıldığında, CHP’nin ittifak senaryoları içinde yer alan muhalefet bloğundaki tüm partilerin vilayetlerdeki oy potansiyellerine bakılarak “karşılıklı çekilme sistemi” ile parlamento seçimleri için aday listelerinin belirlenmesi. CHP bunu CHP ya da YETERLİ Parti’nin milletvekili çıkaramayacağı düşünülen bir vilayette daha fazla vekil çıkarması mümkün parti ya da blok üzerinden liste oluşturulması biçiminde formüle ediyor. Ama unutulmamalı ki, siyasetin sirayet edemeyeceği, teğet geçeceği çizgiler gerçek siyasette her vakit mevcuttur. Partilerin, adayların şahsi beklentileri, hırsları, çıkarları siyasette aritmetik manada da olsa kazanma ülküsünün tercih edilmesine pürüz olabilmekte. Lakin, bu seçimin bir baht seçimi olduğu, Türkiye’nin geleceğinin oylanacağı bir seçim olduğu da unutulmamalıdır. “Karşılıklı çekilme sistemi” uygulanması en güç, ancak muhalefet bileşenleri için ‘kazan, kazan’ kararı üretecek bir seçim ittifakı senaryosudur. Zira, parti isimlerini, parti kimliklerini bilgi almadan, yalnızca ilgili seçim etraflarında en çok kazandıracak liste hazırlanması temeline nazaran işleyecek bir senaryodur. Uygulanması başka senaryolara nazaran nispeten zordur doğal ki. Partilerin lokal teşkilatlarındaki particilerin, seçmenlerin muhalefet bileşenlerine karşı yılların ürettiği önyargılarla dolu bir politik, toplumsal uzaklık mevcuttur. Altılı ittifak partilerinin üst idareleri lokal teşkilatları ve seçmenleri ittifak kurumsal kimliği ve tercih edilecek senaryo konusunda ikna ettikleri takdirde, “karşılıklı çekilme sistemi”nin en çok kazandıran senaryo olacağı öngörülebilir. Olağan ki muvaffakiyet şartı; parti tabanlarının ideolojik sadakatlerini en azından seçim sürecinde dondurup, parti tercihlerinde politik pragmatizmle hareket etmeleridir.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞI GERÇEK SİYASETTE KARŞILIĞI OLAN BİR TERCİH’
Kılıçdaroğlu’nun verdiği iletilerle cumhurbaşkanlığı adaylığını düşündüğü gözleniyor. Sizce Kılıçdaroğlu aday olabilir mi?
Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığını düşündüğünü, bilhassa son günlerde toplumsal medya, TV ekranları aracılığıyla verdiği bildiriler data alındığında anlaşılıyor. Ana Muhalefet Partisi Genel Lideri olarak cumhurbaşkanı adayı olmak kendisinin doğal hakkı ve gerçek siyasette karşılığı olan bir tercih. Aday olmalı mı sorusuna karşılık vermek spekülatif bir kıymetlendirme olacağı için, bu bahse girmek istemiyorum. Lakin şunun altını kıymetle çizmek gerekir ki, Kılıçdaroğlu’nun çizdiği politik başkan profili AKP iktidarında yorgun ve yılgın düşürülmüş Türkiye’nin muhtaçlığı olan demokrat, yurtsever, mazlumdan yana Cumhurbaşkanı profiliyle örtüşüyor. Toplumda bu profilin emsalsiz kıymetli bir karşılığı olduğunu da belirtmek gerekir. Aday olmakla aday gösterilmenin şart ve süreçlerinin ise farklı olduğu kanaatindeyim. Adayın iştirakçi, aşağıdan üste talep istikametli bir müddetçle belirlenmesi, adayın kim olacağı kadar, nasıl belirleneceği de epeyce kıymetli.
Altılı muhalefetin bugüne kadar uzlaştığı tek bahis altılı masanın kurulması ile birlikte uzlaşıya varılan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem. Derin bir ekonomik krizin yaşandığı bir ortamda bu uzlaşı seçimler için kâfi olur mu? Yoksa alınması gereken daha fazlaca yol mu var?
Öncelikle belirtmek gerekir ki, Türkiye’nin ortasında bulunduğu mevcut politik kutuplaşma şartlarında yarının Türkiye’sini inşa ismine ideolojik angajmanları, bagajları farklı olan partilerin bir ortaya gelmesi fazlaca kıymetli. Zira bu partiler gelenekleri, dünyayı algılama, manaya ismine içselleştirdikleri politik kıymetler prestijiyle birbirlerinden bir çok farklı. Minimum müşterekleri ise işlemeyen sistemi değiştirerek, yönetemeyen Türkiye’yi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile bir daha yönetebilir hale getirmek. Önerilen sistemin kapsadığı hususlar, problemlerin tanımlanması, getirilmesi düşünülen kurumsal yapılar dikkate alındığında, ülke ismine yeni bir başlangıç için şayet olmazsa olmaz bir daha yapılanma sistemleri biçiminde. Ama sistem önerisi görünür olanı prestijiyle politik olduğu için, mevcut ekonomik kriz şartlarında seçmenin bir kısmı için mana tabir etmiyor olabilir. Bana bakılırsa, dolaylı olarak ve üreteceği sonuçlar prestijiyle son analizde yurttaşlar faydasına ekonomik çıktıları da en az politik çıktıları kadar hayati. Burada değerli olan; sistem teklifinin tüm boyutları ve muhtemel müspet çıktılarının seçmenlere epeyce güzel anlatılması. Anlatılamadığı takdirde, derin ekonomik krizin sürdüğü bu ortamda mevcut uzlaşı seçimler için bir daha de kâfi olacaktır. Şartı ise sistem teklifiyle bir arada ekonomik krizden çıkmanın yol ve hallerinin somut, özlü, sonuç odaklı siyaset önermeleriyle birlikte seçmenlere anlatılmasıdır. Muhalefet bu manada artık Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in ekonomik krizden çıkış için niye zarurî olduğunu, nasıl önleyici sistemler getirdiğini, fakirleşmeyi, yozlaşmayı, yolsuzlukları nasıl önleyeceğini, hukuk devletini tesis etmeyi, demokratik gerilemeyi durdurmayı nasıl önleyeceğini seçmenlere anlayabilecekleri biçimde anlatmalıdır. Muhalefet önümüzdeki süreçte toplumsal adaleti öncülleyen siyasetleri, refahı merkez alan, eşitsizlikleri azaltmaya odaklanan mutabakata varılmış bir vizyonla süreci hızlandırarak yönetmelidir.
‘DEĞİŞİMİN UZUN VADELİ BİR SÜREÇ OLDUĞU AÇIK’
Altılı masaya soldan gelen onarım projesi tenkitlerine nasıl bakıyorsunuz? Bilhassa sosyalist sol bölümlerden 20 yıllık AK Parti rejiminin onarımın amaçlandığı, muhalefetin seçimi kazanması halinde bile değişen epey fazla bir olmayacağı savunuluyor. Ne dersiniz?
Türkiye’de muhafazakâr pahaların baskın, milliyetçi, otoriter eğilimlere yatkın bir toplumun varlığını, altılı masadaki birçok muhalefet bileşenlerinin de emsal eğilimleri temsil ettiği data alınırsa, soldan gelen onarım projesi tenkitlerine katılmamak mümkün değil. Lakin, unutulmaması gereken sosyolojik gerçek; Türkiye’de bu standartlarla siyaset yapılıyor. Kelam konusu şartları radikal formda değiştirmeyi istemek öteki bir şey, sihirli bir siyaset aparatıyla değişeceğini ummak öteki bir şey. 1950’lerden bugüne tıpkı sosyolojik, politik materyalle toplum varlığını sürdürüyor. Hükümran olan siyaset biçimi, iktidar ve üretim bağlantıları bu gelenek referanslarıyla yaşıyor. Hal bu biçimde olunca değişimin tedrici, uzun vadeli bir müddetç olduğu açık. Kıymetli olan, altı partinin değişim gereksinimi konusunda uzlaşmaları. Muhalefetin hedefinin onarım olduğunu düşünmüyorum. Ama iktidara gelmeleri halinde değişimin tedrici ve çıktılarının da onarım özellikli olacağını kanaatindeyim. Bunun sebebi, toplumsal gerecin kapasitesi ve niteliğiyle ilgili.
‘HDP’Lİ SOL BLOK KİLİT ROL OYNAYACAK’
HDP’nin ve etrafındaki sol bloklun bu seçimlerde nasıl bir rol oynayabileceğini öngörüyorsunuz?
HDP ve sol bloğun açıklamalarından eğilimlerinin Cumhurbaşkanlığı seçiminde kabul edebilecekleri bir profile sahip cumhurbaşkanı adayını desteklemek tarafında olacağı anlaşılıyor. Parlamento seçimlerinde ise HDP ve TİP’in, muhtemelen kimi öteki sol partilerin de beraberliğiyle bir sol ittifak kurulacağı anlaşılıyor. Muhtemel bu biçimde bir ittifakın parlamentoda bugünün seçmen eğilimleri dikkate alındığında 70-80 civarında milletvekili ile temsil edilmeleri kararı çıkabilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise HDP’li muhtemel sol bloğun takviyesiyle muhalefetin adayı cumhurbaşkanlığı seçimini kazanabilir. HDP ve sol bloğun takviyesini alamayan muhalefetin cumhurbaşkanı adayının seçimi kazanması ise riskli olabilir. ötürüsıyla muhalefetin cumhurbaşkanı adayının seçim başarısı için HDP’li sol blok kilit rol oynayacak üzere görünüyor. Şunu da belirtmek gerekir ki, muhalefet ‘kimi aday gösterirsek gösterelim HDP’li sol blok dayanak verir’ formunda bir niyet ortasında olmamalı. Aksi takdirde kendileri için tarihi bir yanılgı olur. Bunu kendi seçmenlerine dahi anlatamazlar. Kanımca son analizde seçim kazanmanın formülü; “Taban adayı, tek tıp, tek aday”dır.