kunteper
Member
ANKARA- CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘helalleşme’ kapsamında iki gün süren Diyarbakır programı geniş yankı uyandırdı. Çok sayıda vatandaş, sivil toplum örgütü temsilcisi, kanaat başkanı ile bir ortaya gelen Kılıçdaroğlu tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın babası ve katledilen Baro Lideri Tahir Elçi’nin eşi Türkan Elçi’yle de görüştü. “Helalleşme” ziyareti olarak nitelendirilen programında Kılıçdaroğlu Kürt sıkıntısının tahlili için de 5 teklifte bulundu. Pekala CHP başkanı Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır’daki bildirileri Kürt seçmenler içinde nasıl karşılık bulacak. Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığı adaylığı durumunda nasıl bir tablo ortaya çıkacak?
‘BÖLGEDE RUHSAL ÜSTÜNLÜK CUMHUR İTTİFAKI’NDAN MİLLET İTTİFAKI’NA GEÇTİ’
yıllardır bölgede kamuoyunun nabzını tutan araştırmacısı Reha Ruhavioğlu’na bakılırsa, CHP başkanı Kılıçdaroğlu Diyarbakır’a gitmedilk evvel de bölgede CHP’nin moral takviyesi ve oy potansiyelinin arttığı tespit ediliyordu. CHP başkanının birinci kere “Cumhurbaşkanı adayı” olarak kente gittiği yorumu yapan Ruhavioğlu, Kılıçdaroğlu’nun “kararlılığına” dikkat çekti. 2014 yılında CHP önderinin, cumhurbaşkanı adayı Eklemeddin İhsanoğlu’yla kente yaptığı ziyarette “Kürt problemiyle ilgili” neredeyse hiç konuşmadığını hatırlatan Ruhavioğlu, “Diyarbakır programının CHP ve Kürtler açısından olumlu geçtiği söylenebilir. Fakat herkes tam manasıyla tatmin oldu mu derseniz, bir ziyarette herkesi tatmin etmek fazlaca kolay değil” dedi.
“Ben iktidara geliyorum, seçimi kazanacağım” üzere bir tezle Diyarbakır’a gelen Kılıçdaroğlu’na fazlaca sayıda soru yöneltilmesini pahalandıran Ruhavioğlu şunları söylemiş oldu: “Güçlenen bir siyasi aktör ve talepleri olan bir kamuoyu var. Bu kamuoyu artık bu aktör güçlendiği için, bu aktörün problemleri çözeceğine dair inanç oluştuğu için kaygılarını aktarıyorlar. Bu hem olağan bir seyir tıpkı vakitte Millet İttifakı’nın, Kılıçdaroğlu’nun telaffuz üstünlüğünü ele geçirdiğini gösteriyor. Bölgenin genelinde Cumhur İttifakı’nın seçimi kazanacağına olan inanç, Cumhur İttifakı’nın oyundan daha düşük. Yani Cumhur İttifakı’na takviye veren bir kesim de Millet İttifakı’nın başarılı olacağını düşünüyor. Bu da ruhsal üstünlüğünün CHP’ye ve Millet İttifakı’na geçtiğini gösteriyor.”
‘KÜRT SEÇMEN TÜRKİYE SEÇMENİNDEN DAHA EVVEL ALANI GÖRDÜ’
CHP başkanının Diyarbakır’a yaptığı ziyaretin yansımalarının nasıl olacağı da merak konusu. Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığının netleşip netleşmemesinden bağımsız kamuoyunda kuvvetli bir aday olduğunu belirten Reha Ruhavioğlu “Hatta Kürt seçmen ve bölgedeki seçmen özelinde Kemal Kılıçdaroğlu iki favori adaydan birisi. Öteki favori isim de Ekrem İmamoğlu. HDP’nin aday göstermediği, Selahattin Demirtaş’ın aday olmadığı bir denklemde bu iki favori aday var” dedi.
CHP önderinin Diyarbakır ziyaretiyle bir düğüm attığını, üç ay içerisinde kentte verdiği iletilerin üzerine bir şey koyup koymamasının belirleyici olacağını belirten Ruhavioğlu, Kürt nüfusunun ağır olduğu bölgedeki seçmen eğilimlerini şu biçimde: “Bölgede AK Parti 7 Haziran 2015 seçimlerinde aldığı oyların altına düşmüş durumda. HDP’nin oyları ise 7 Haziran 2015 seçimlerinde aldığı oy düzeyinde değil. Hatta 1 Kasım 2015 seçimlerinin de bölgede altında. Pekala bu tablo bu biçimdeyken o ortadaki oy potansiyeline ne oluyor? Bu oy büyük ölçüde CHP’ye, biraz DEVA ve Gelecek Partisi’ne yöneliyor. Birazı da hala protesto, yani kararsız büyük bir havza var. Seçime katılmamış olanlar, yeni seçmen, küskün AK Partililer diye üç küme. Bu üç küme CHP için değerli bir oy havzası. Buradaki bekleyen kümeyi CHP’nin ne kadar kendine yaklaştıracağı, onun önündeki ödev.”
‘BÖLGEDE CHP’YE İLGİ GENÇLER ORTASINDA DAHA FAZLA’
CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır ziyaretinde epey sayıda gençle buluşması da dikkat cazipti. Ruhavioğlu bu ilgiyi, “Gençlerin CHP’ye açtıkları olumlu kredi, orta yaş ve yaşlılardan daha fazla. Orta yaş ve üzeri bireyler CHP’yi tarihî bagajı ve günahlarıyla birlikte bir değerlendirmeye tabi tutuyorlar. Ancak birinci defa oy kullanacak gençler Tayyip Erdoğan’ın iktidarında doğmuş gençler. Bu gençler, CHP’ye dair ailelerinden duydukları öyküleri şahsen yaşamamış gençler” kelamlarıyla kıymetlendirdi, şu biçimde devam etti: “Bu gençler CHP’nin son iki yıldaki siyaset değişimini yani demokratikleşme, Kürt sıkıntısıyla barışma üzere değişimini kendi gözleriyle izliyorlar. Ailelerinin onlara aktardığı CHP hikayesindense, kendilerinin şahit olduğu CHP’yi imtihana tabi tutup puanlıyorlar. Örneğin 50 yaş üzerinde CHP’ye moral takviye yüzde 20 iken orta yaşta yüzde 35’lere çıkıyor. ergenlerde ise moral dayanak yüzde 50’lere yaklaşıyor. Bu kadar yüksek olmasa bile oy manasında da bunun yansıması var. Gençler içinde bölgede CHP’ye ilgi daha fazla. Birinci kere oy kullanacaklar içinde evvelden CHP hiç oy alamazken bugün hatırı sayılır bir dayanağı var. “
‘CHP’NİN DAHA YÜREKLİ OLMASI BEKLENTİSİ VAR’
Kürt sorununa ait akademik çalışmalar üreten Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Vahap Coşkun’a nazaran CHP uzun müddettir bölgeyle irtibatı kesmiş bir parti pozisyonundaydı. Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığının akabinde CHP’nin, “kimi vakit ürkek, kimi vakit ihtiyatlı bir biçimde” ihmal ettiği bölümlerle bağlantı kurma siyaseti yürüttüğünü, bu bağlantı kurmada başta gelen kümelerden birinin de Kürtler olduğunu söz eden Coşkun, “CHP bu Kürt coğrafyasından uzak kaldığı 1990’dan bugüne gelen süreçte nerdeyse ‘Tabela partisi’ görünümündeydi. Kılıçdaroğlu bunu değiştirmeye çalışıyor. Lakin bu kolay değil” dedi.
Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır mesaisini yakından takip etmeye çalıştığını belirten Coşkun’a göre halk Kılıçdaroğlu’nun iletilerine olumlu baktı: CHP önderi diyalog kurabildi. Olumlu karşılıyorlar lakin kâfi bulmuyorlar. CHP’deki değişimi görüyorlar lakin bunun kâfi olduğunu düşünmüyorlar. Kılıçdaroğlu’nun temas ettiği bütün kısımlarda beklentiler daha hamasetli olması istikametindeydi. Bilhassa Kürtlerin demokratikleşme probleminde CHP’nin de Kılıçdaroğlu’nun da daha yürekli, kararlı, daha somut siyaset üslubu izlemesi gerektiği vurgulanıyordu.”
‘MUHALEFET ADAYDA KUSUR YAPMAZSA KÜRTLERİN DAYANAĞINI ALMA İHTİMALİ YÜKSEK’
CHP’nin Diyarbakır’da verdiği iletilerin “olumlu” olduğunu lakin partinin siyasal bir yük merkezi olması için bunun kâfi olmadığını belirten Coşkun’a bakılırsa, bu telaffuzların gerisinin gelmesi ve altının doldurulması gerekiyor. Önümüzde yapılacak seçimlerde hayati hususun Kürt seçmenlerinin oylarını cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hangi adaya verecekleri olduğunu belirten Coşkun kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Bu ziyareti, verilen bildirileri, kamuoyu araştırmalarını bütün değerlendirdiğimizde şunu görüyoruz; AK Parti’den uzaklaşan, muhalefetle yakınlaşan bir Kürt seçmeni var. ötürüsıyla muhalefet ortak aday belirlemede epey büyük yanılgı yapmazsa bu Kürtlerin dayanağını almaları yüksek ihtimal. Olağan burada AK Parti’nin ve Erdoğan’ın nasıl bir hal takınacağı da değerli. Mevcut koşullar altında muhalefetin 2019’da yakaladığı ivmeyi devam ettirebilmesi mümkün.”
‘DİYARBAKIR’DAKİ HEYECAN TÜRKİYE’YE YANSIR’
CHP önderi Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır ziyareti için bir grup nazaranvlendiren MAK Danışmanlık Lideri Mehmet Ali Kulat’a nazaran de bölgede yaşayanlar “helalleşme” kavramını fazlaca önemsiyor. Bu kavramın önemli biçimde karşılık bulduğunu belirten Kulat, “CHP hayli uzun mühlet bölgeyi ihmal etti. Yüzde 2’lik bir parti haline geldi. Artık bölgede önemli bir karşılık bulmaya başladı. Bugünden CHP’nin oyu üç kat, beş kat artar diye düşünüyorum. Bölgedeki beşerler CHP’yi bilen beşerler. ötürüsıyla bölge insanında karşılığı olur” diye konuştu.
Kulat’a bakılırsa bölge Türkiye’nin en genç nüfusuna sahip bölge ve bu genç nüfusta CHP epeyce önemli bir karşılık buluyor. Bu insanların yalnızca bölgede yaşamadığını, İstanbul üzere büyük kentlerde de alakaları olduğunu belirten Kulat şu biçimde devam etti: “Yani bu insanların bir yansıması olacak. Diyarbakır’da bir heyecan yakaladığınızda aslında Türkiye genelinde yakalıyorsunuz. Diyarbakır’daki heyecan Türkiye’ye yansır. Beni şaşırtan AK Parti’nin bölgeyi bu kadar boşlaması. İleride toparlaması sıkıntı olacak AK Parti açısından. Bölgeyi elinden kaçırmak üzere.”
‘BÖLGEDE RUHSAL ÜSTÜNLÜK CUMHUR İTTİFAKI’NDAN MİLLET İTTİFAKI’NA GEÇTİ’
yıllardır bölgede kamuoyunun nabzını tutan araştırmacısı Reha Ruhavioğlu’na bakılırsa, CHP başkanı Kılıçdaroğlu Diyarbakır’a gitmedilk evvel de bölgede CHP’nin moral takviyesi ve oy potansiyelinin arttığı tespit ediliyordu. CHP başkanının birinci kere “Cumhurbaşkanı adayı” olarak kente gittiği yorumu yapan Ruhavioğlu, Kılıçdaroğlu’nun “kararlılığına” dikkat çekti. 2014 yılında CHP önderinin, cumhurbaşkanı adayı Eklemeddin İhsanoğlu’yla kente yaptığı ziyarette “Kürt problemiyle ilgili” neredeyse hiç konuşmadığını hatırlatan Ruhavioğlu, “Diyarbakır programının CHP ve Kürtler açısından olumlu geçtiği söylenebilir. Fakat herkes tam manasıyla tatmin oldu mu derseniz, bir ziyarette herkesi tatmin etmek fazlaca kolay değil” dedi.
“Ben iktidara geliyorum, seçimi kazanacağım” üzere bir tezle Diyarbakır’a gelen Kılıçdaroğlu’na fazlaca sayıda soru yöneltilmesini pahalandıran Ruhavioğlu şunları söylemiş oldu: “Güçlenen bir siyasi aktör ve talepleri olan bir kamuoyu var. Bu kamuoyu artık bu aktör güçlendiği için, bu aktörün problemleri çözeceğine dair inanç oluştuğu için kaygılarını aktarıyorlar. Bu hem olağan bir seyir tıpkı vakitte Millet İttifakı’nın, Kılıçdaroğlu’nun telaffuz üstünlüğünü ele geçirdiğini gösteriyor. Bölgenin genelinde Cumhur İttifakı’nın seçimi kazanacağına olan inanç, Cumhur İttifakı’nın oyundan daha düşük. Yani Cumhur İttifakı’na takviye veren bir kesim de Millet İttifakı’nın başarılı olacağını düşünüyor. Bu da ruhsal üstünlüğünün CHP’ye ve Millet İttifakı’na geçtiğini gösteriyor.”
‘KÜRT SEÇMEN TÜRKİYE SEÇMENİNDEN DAHA EVVEL ALANI GÖRDÜ’
CHP başkanının Diyarbakır’a yaptığı ziyaretin yansımalarının nasıl olacağı da merak konusu. Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığının netleşip netleşmemesinden bağımsız kamuoyunda kuvvetli bir aday olduğunu belirten Reha Ruhavioğlu “Hatta Kürt seçmen ve bölgedeki seçmen özelinde Kemal Kılıçdaroğlu iki favori adaydan birisi. Öteki favori isim de Ekrem İmamoğlu. HDP’nin aday göstermediği, Selahattin Demirtaş’ın aday olmadığı bir denklemde bu iki favori aday var” dedi.
CHP önderinin Diyarbakır ziyaretiyle bir düğüm attığını, üç ay içerisinde kentte verdiği iletilerin üzerine bir şey koyup koymamasının belirleyici olacağını belirten Ruhavioğlu, Kürt nüfusunun ağır olduğu bölgedeki seçmen eğilimlerini şu biçimde: “Bölgede AK Parti 7 Haziran 2015 seçimlerinde aldığı oyların altına düşmüş durumda. HDP’nin oyları ise 7 Haziran 2015 seçimlerinde aldığı oy düzeyinde değil. Hatta 1 Kasım 2015 seçimlerinin de bölgede altında. Pekala bu tablo bu biçimdeyken o ortadaki oy potansiyeline ne oluyor? Bu oy büyük ölçüde CHP’ye, biraz DEVA ve Gelecek Partisi’ne yöneliyor. Birazı da hala protesto, yani kararsız büyük bir havza var. Seçime katılmamış olanlar, yeni seçmen, küskün AK Partililer diye üç küme. Bu üç küme CHP için değerli bir oy havzası. Buradaki bekleyen kümeyi CHP’nin ne kadar kendine yaklaştıracağı, onun önündeki ödev.”
‘BÖLGEDE CHP’YE İLGİ GENÇLER ORTASINDA DAHA FAZLA’
CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır ziyaretinde epey sayıda gençle buluşması da dikkat cazipti. Ruhavioğlu bu ilgiyi, “Gençlerin CHP’ye açtıkları olumlu kredi, orta yaş ve yaşlılardan daha fazla. Orta yaş ve üzeri bireyler CHP’yi tarihî bagajı ve günahlarıyla birlikte bir değerlendirmeye tabi tutuyorlar. Ancak birinci defa oy kullanacak gençler Tayyip Erdoğan’ın iktidarında doğmuş gençler. Bu gençler, CHP’ye dair ailelerinden duydukları öyküleri şahsen yaşamamış gençler” kelamlarıyla kıymetlendirdi, şu biçimde devam etti: “Bu gençler CHP’nin son iki yıldaki siyaset değişimini yani demokratikleşme, Kürt sıkıntısıyla barışma üzere değişimini kendi gözleriyle izliyorlar. Ailelerinin onlara aktardığı CHP hikayesindense, kendilerinin şahit olduğu CHP’yi imtihana tabi tutup puanlıyorlar. Örneğin 50 yaş üzerinde CHP’ye moral takviye yüzde 20 iken orta yaşta yüzde 35’lere çıkıyor. ergenlerde ise moral dayanak yüzde 50’lere yaklaşıyor. Bu kadar yüksek olmasa bile oy manasında da bunun yansıması var. Gençler içinde bölgede CHP’ye ilgi daha fazla. Birinci kere oy kullanacaklar içinde evvelden CHP hiç oy alamazken bugün hatırı sayılır bir dayanağı var. “
‘CHP’NİN DAHA YÜREKLİ OLMASI BEKLENTİSİ VAR’
Kürt sorununa ait akademik çalışmalar üreten Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Vahap Coşkun’a nazaran CHP uzun müddettir bölgeyle irtibatı kesmiş bir parti pozisyonundaydı. Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığının akabinde CHP’nin, “kimi vakit ürkek, kimi vakit ihtiyatlı bir biçimde” ihmal ettiği bölümlerle bağlantı kurma siyaseti yürüttüğünü, bu bağlantı kurmada başta gelen kümelerden birinin de Kürtler olduğunu söz eden Coşkun, “CHP bu Kürt coğrafyasından uzak kaldığı 1990’dan bugüne gelen süreçte nerdeyse ‘Tabela partisi’ görünümündeydi. Kılıçdaroğlu bunu değiştirmeye çalışıyor. Lakin bu kolay değil” dedi.
Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır mesaisini yakından takip etmeye çalıştığını belirten Coşkun’a göre halk Kılıçdaroğlu’nun iletilerine olumlu baktı: CHP önderi diyalog kurabildi. Olumlu karşılıyorlar lakin kâfi bulmuyorlar. CHP’deki değişimi görüyorlar lakin bunun kâfi olduğunu düşünmüyorlar. Kılıçdaroğlu’nun temas ettiği bütün kısımlarda beklentiler daha hamasetli olması istikametindeydi. Bilhassa Kürtlerin demokratikleşme probleminde CHP’nin de Kılıçdaroğlu’nun da daha yürekli, kararlı, daha somut siyaset üslubu izlemesi gerektiği vurgulanıyordu.”
‘MUHALEFET ADAYDA KUSUR YAPMAZSA KÜRTLERİN DAYANAĞINI ALMA İHTİMALİ YÜKSEK’
CHP’nin Diyarbakır’da verdiği iletilerin “olumlu” olduğunu lakin partinin siyasal bir yük merkezi olması için bunun kâfi olmadığını belirten Coşkun’a bakılırsa, bu telaffuzların gerisinin gelmesi ve altının doldurulması gerekiyor. Önümüzde yapılacak seçimlerde hayati hususun Kürt seçmenlerinin oylarını cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hangi adaya verecekleri olduğunu belirten Coşkun kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Bu ziyareti, verilen bildirileri, kamuoyu araştırmalarını bütün değerlendirdiğimizde şunu görüyoruz; AK Parti’den uzaklaşan, muhalefetle yakınlaşan bir Kürt seçmeni var. ötürüsıyla muhalefet ortak aday belirlemede epey büyük yanılgı yapmazsa bu Kürtlerin dayanağını almaları yüksek ihtimal. Olağan burada AK Parti’nin ve Erdoğan’ın nasıl bir hal takınacağı da değerli. Mevcut koşullar altında muhalefetin 2019’da yakaladığı ivmeyi devam ettirebilmesi mümkün.”
‘DİYARBAKIR’DAKİ HEYECAN TÜRKİYE’YE YANSIR’
CHP önderi Kılıçdaroğlu’nun Diyarbakır ziyareti için bir grup nazaranvlendiren MAK Danışmanlık Lideri Mehmet Ali Kulat’a nazaran de bölgede yaşayanlar “helalleşme” kavramını fazlaca önemsiyor. Bu kavramın önemli biçimde karşılık bulduğunu belirten Kulat, “CHP hayli uzun mühlet bölgeyi ihmal etti. Yüzde 2’lik bir parti haline geldi. Artık bölgede önemli bir karşılık bulmaya başladı. Bugünden CHP’nin oyu üç kat, beş kat artar diye düşünüyorum. Bölgedeki beşerler CHP’yi bilen beşerler. ötürüsıyla bölge insanında karşılığı olur” diye konuştu.
Kulat’a bakılırsa bölge Türkiye’nin en genç nüfusuna sahip bölge ve bu genç nüfusta CHP epeyce önemli bir karşılık buluyor. Bu insanların yalnızca bölgede yaşamadığını, İstanbul üzere büyük kentlerde de alakaları olduğunu belirten Kulat şu biçimde devam etti: “Yani bu insanların bir yansıması olacak. Diyarbakır’da bir heyecan yakaladığınızda aslında Türkiye genelinde yakalıyorsunuz. Diyarbakır’daki heyecan Türkiye’ye yansır. Beni şaşırtan AK Parti’nin bölgeyi bu kadar boşlaması. İleride toparlaması sıkıntı olacak AK Parti açısından. Bölgeyi elinden kaçırmak üzere.”