Venole
Active member
Uzun yıllar belirti vermediği için karaciğerin ‘sinsi hastalığı’ olarak nitelendirilen karaciğer yağlanması erken periyotta tespit edilmezse, kimi hastalarda, karaciğer dokusunda iltihaplanma ve sertlik (fibrozis), bunlara bağlı olarak da siroz gelişebiliyor. Kalıcı bir hastalık olan siroz vakit içinde ilerleyerek karaciğer kanseri yahut organ yetmezliği üzere ömrü tehdit eden bir tabloyla sonuçlanabiliyor.
Karaciğerde ‘sertlik’ oluşabiliyor!
Karaciğer yağlanması; yalnızca yağlanmayla hudutlu kalan ve karaciğerde önemli bir hasarın oluşmadığı ‘sıradan yağlanma’ ile yağlanmaya ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği ve non-alkoli steatohepatit (NASH) ismi verilen iki kümeye ayrılıyor. Hastaların yüzde 20’sinde iltihaplanmayla seyreden non-alkoli steatohepatit tespit ediliyor. Karaciğerdeki iltihaplanma vaktinde tedavi edilmezse, ‘fibrozis’ olarak isimlendirilen skarlaşma, bir öbür deyişle sertlik oluşabiliyor. Fibrozise eşlik eden NASH kümesinin, yani ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği kümenin yüzde 10’unda, 10 yılda karaciğer sirozu, daha da berbatı karaciğer kanseri ile karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyebilen ‘ileri evre siroz’ gelişebiliyor.
Çoklukla tesadüfen tespit ediliyor
Karaciğer yağlanmasında alkol tüketimi kıymetli bir risk faktörü olsa da, her yağlanma bu sebeple oluşmuyor. Bu niçinle yağlanma ‘alkole bağı karaciğer yağlanması’ ve ‘alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması’ olarak iki kümeye ayrılıyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, ‘alkole bağlı olmayan’ karaciğer yağlanmasının sıklıkla uzun yıllar hiç bir belirti vermeden sinsice ilerlediği ihtarında bulunarak, “Karaciğer yağlanması nadiren karın bölgesinin sağ üst tarafında yavaşça ağrı ve halsizlik yapabiliyor. Bu niçinle ekseriyetle öbür bir hastalık niçiniyle yapılan ultrason, laboratuvar tetkikleri, tomografi ve manyetik rezonans (MR) biçimleriyle tesadüfen tespit ediliyor” diyor.
Erken teşhis sirozu önlüyor!
Karaciğerde yağlanma tanısı konulduğunda karaciğerde hasar olup olmadığı, var ise derecesini değerlendirebilmek için karaciğerde oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini kıymetlendirmek hayli değerli. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, “Fibrozis erken periyotta tespit edilirse, hayat alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler, ilaç tedavisi ve tüketiliyorsa alkolün kısıtlanmasıyla hastalığın siroza gidişi önlenebiliyor” diyor. Lakin kan analizleri ve ultrason ile MR üzere görüntüleme biçimleri ‘fibrozis’ teşhisinde yardımcı olamıyor. Bu niçinle karaciğerde oluşan hasar, altın standart olarak kabul edilen karaciğer biyopsisi ile tespit ediliyor. Fakat karaciğer biyopsisi kanama, ağrı, safra yolu zedelenmesi üzere kimi riskler taşıdığı ve muhakkak bir süre hastane yatışı gerektirdiği için sonlu münasebetlerle uygulanıyor.
Fibroscan ile hasar mercek altında
Günümüzde karaciğer hasarının belirlenmesinde ve oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini ölçmede biyopsi yerine artık çoğunlukla ultrason dalgaları kullanarak ölçüm yapan “fibroscan” metodu tercih ediliyor. Fibroscan ile bedene rastgele bir teşebbüs uygulanmadan gönderilen ultrason dalgaları sayesinde karaciğerde biriken yağ ölçüsü sayısal olarak ölçülebiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, bu ölçümler ile karaciğer biyopsisine nazaran yaklaşık 100 kat daha büyük bir karaciğer alanının değerlendirildiğini belirterek, “Tüm bunlar yardımıyla karaciğerde oluşan hasar ayrıntılı bir biçimde tespit edilebiliyor” diyor.
Tedavinin takibinde bilgi veriyor
Fibroscan yolunda hastanın en az 3 saat aç kalması haricinde rastgele bir hazırlığa gerek duyulmuyor. Süreç, hasta sırtüstü yatarken sağ tarafınca ve kaburgaların içinden yapılıyor. Fibroscan için geliştirilen özel problar bu bölgelerde cilt üzerine yerleştirilerek, ölçümler yapılıyor. Ölçümlerin doğruluğu hem tabip hem aygıtın üstündeki yazılım tarafınca denetim ediliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, yaklaşık 5-10 dakika süren süreç sırasında hastanın hiç bir ağrı hissetmediğini vurgulayarak, “Girişimsel bir süreç olmadığı için hiç bir yan tesiri de olmuyor. Fibroscan metodunun bir öbür kıymetli özelliği ise kolay uygulanabilir ve yinelanabilir olması niçiniyle yalnızca teşhis koymak için değil, hastalığın takibinde ve tedavi aktifliğinin değerlendirilmesinde de kullanılabilmesi” diye anlatıyor. İleri yaş, diyabet ve obezite üzere önemli risk faktörlerine sahip hastalarda karaciğerde fibrozis riski daha fazla olduğu için gereksinim halinde biyopsi prosedürüne de başvuruluyor.
Tedavide 3 değerli kural!
Erken periyotta tespit edildiğinde karaciğer yağlanmasının tedavisinde çok başarılı sonuçlar elde ediliyor. Prof. Dr. Oya Yönal, “İdeal kiloya ulaşmak, nizamlı idman yapmak ve alkol tüketiminden kaçınmak tedavide kilit rol üstleniyor” diyor. Karaciğer yağlanmasında evvela fazla kiloların verilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Oya Yönal, şöyleki devam ediyor: “İdeal kiloya ulaşmak ve yağlanmanın önüne geçmek için beslenme alışkanlıkları değiştirilmeli. Zerzevat ve balıktan varlıklı, kırmızı etten yoksul, şeker ile unlu besinlerden uzak, zeytinyağı ve tahıl mamüllerini içeren Akdeniz beslenme modeliyle beslenilmeli. Mümkünse her gün 30 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı. Ayrıyeten karaciğerin en büyük düşmanı olan alkol tüketiminden kaçınılmalı. Bunların yanı sıra insülin direnci, diyabet ve hiperlipidemi var ise, bu sıkıntılara yönelik uygulanan ilaçlar da tedavide büyük kıymet taşıyor. Gereksinim halinde silmarin, karaciğeri koruyan A ve E vitaminleri yahut selenyum desteği de tedaviye eklenebiliyor. Ayrıyeten kahve tüketimi karaciğer yağlanmasını, fibrozis ile siroz riskini ve karaciğer kanserini geriletiyor. Günde 3 fincan kahvenin karaciğerde olumlu tesirleri vardır.”
Karaciğerde ‘sertlik’ oluşabiliyor!
Karaciğer yağlanması; yalnızca yağlanmayla hudutlu kalan ve karaciğerde önemli bir hasarın oluşmadığı ‘sıradan yağlanma’ ile yağlanmaya ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği ve non-alkoli steatohepatit (NASH) ismi verilen iki kümeye ayrılıyor. Hastaların yüzde 20’sinde iltihaplanmayla seyreden non-alkoli steatohepatit tespit ediliyor. Karaciğerdeki iltihaplanma vaktinde tedavi edilmezse, ‘fibrozis’ olarak isimlendirilen skarlaşma, bir öbür deyişle sertlik oluşabiliyor. Fibrozise eşlik eden NASH kümesinin, yani ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği kümenin yüzde 10’unda, 10 yılda karaciğer sirozu, daha da berbatı karaciğer kanseri ile karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyebilen ‘ileri evre siroz’ gelişebiliyor.
Çoklukla tesadüfen tespit ediliyor
Karaciğer yağlanmasında alkol tüketimi kıymetli bir risk faktörü olsa da, her yağlanma bu sebeple oluşmuyor. Bu niçinle yağlanma ‘alkole bağı karaciğer yağlanması’ ve ‘alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması’ olarak iki kümeye ayrılıyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, ‘alkole bağlı olmayan’ karaciğer yağlanmasının sıklıkla uzun yıllar hiç bir belirti vermeden sinsice ilerlediği ihtarında bulunarak, “Karaciğer yağlanması nadiren karın bölgesinin sağ üst tarafında yavaşça ağrı ve halsizlik yapabiliyor. Bu niçinle ekseriyetle öbür bir hastalık niçiniyle yapılan ultrason, laboratuvar tetkikleri, tomografi ve manyetik rezonans (MR) biçimleriyle tesadüfen tespit ediliyor” diyor.
Erken teşhis sirozu önlüyor!
Karaciğerde yağlanma tanısı konulduğunda karaciğerde hasar olup olmadığı, var ise derecesini değerlendirebilmek için karaciğerde oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini kıymetlendirmek hayli değerli. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, “Fibrozis erken periyotta tespit edilirse, hayat alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler, ilaç tedavisi ve tüketiliyorsa alkolün kısıtlanmasıyla hastalığın siroza gidişi önlenebiliyor” diyor. Lakin kan analizleri ve ultrason ile MR üzere görüntüleme biçimleri ‘fibrozis’ teşhisinde yardımcı olamıyor. Bu niçinle karaciğerde oluşan hasar, altın standart olarak kabul edilen karaciğer biyopsisi ile tespit ediliyor. Fakat karaciğer biyopsisi kanama, ağrı, safra yolu zedelenmesi üzere kimi riskler taşıdığı ve muhakkak bir süre hastane yatışı gerektirdiği için sonlu münasebetlerle uygulanıyor.
Fibroscan ile hasar mercek altında
Günümüzde karaciğer hasarının belirlenmesinde ve oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini ölçmede biyopsi yerine artık çoğunlukla ultrason dalgaları kullanarak ölçüm yapan “fibroscan” metodu tercih ediliyor. Fibroscan ile bedene rastgele bir teşebbüs uygulanmadan gönderilen ultrason dalgaları sayesinde karaciğerde biriken yağ ölçüsü sayısal olarak ölçülebiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, bu ölçümler ile karaciğer biyopsisine nazaran yaklaşık 100 kat daha büyük bir karaciğer alanının değerlendirildiğini belirterek, “Tüm bunlar yardımıyla karaciğerde oluşan hasar ayrıntılı bir biçimde tespit edilebiliyor” diyor.
Tedavinin takibinde bilgi veriyor
Fibroscan yolunda hastanın en az 3 saat aç kalması haricinde rastgele bir hazırlığa gerek duyulmuyor. Süreç, hasta sırtüstü yatarken sağ tarafınca ve kaburgaların içinden yapılıyor. Fibroscan için geliştirilen özel problar bu bölgelerde cilt üzerine yerleştirilerek, ölçümler yapılıyor. Ölçümlerin doğruluğu hem tabip hem aygıtın üstündeki yazılım tarafınca denetim ediliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, yaklaşık 5-10 dakika süren süreç sırasında hastanın hiç bir ağrı hissetmediğini vurgulayarak, “Girişimsel bir süreç olmadığı için hiç bir yan tesiri de olmuyor. Fibroscan metodunun bir öbür kıymetli özelliği ise kolay uygulanabilir ve yinelanabilir olması niçiniyle yalnızca teşhis koymak için değil, hastalığın takibinde ve tedavi aktifliğinin değerlendirilmesinde de kullanılabilmesi” diye anlatıyor. İleri yaş, diyabet ve obezite üzere önemli risk faktörlerine sahip hastalarda karaciğerde fibrozis riski daha fazla olduğu için gereksinim halinde biyopsi prosedürüne de başvuruluyor.
Tedavide 3 değerli kural!
Erken periyotta tespit edildiğinde karaciğer yağlanmasının tedavisinde çok başarılı sonuçlar elde ediliyor. Prof. Dr. Oya Yönal, “İdeal kiloya ulaşmak, nizamlı idman yapmak ve alkol tüketiminden kaçınmak tedavide kilit rol üstleniyor” diyor. Karaciğer yağlanmasında evvela fazla kiloların verilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Oya Yönal, şöyleki devam ediyor: “İdeal kiloya ulaşmak ve yağlanmanın önüne geçmek için beslenme alışkanlıkları değiştirilmeli. Zerzevat ve balıktan varlıklı, kırmızı etten yoksul, şeker ile unlu besinlerden uzak, zeytinyağı ve tahıl mamüllerini içeren Akdeniz beslenme modeliyle beslenilmeli. Mümkünse her gün 30 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı. Ayrıyeten karaciğerin en büyük düşmanı olan alkol tüketiminden kaçınılmalı. Bunların yanı sıra insülin direnci, diyabet ve hiperlipidemi var ise, bu sıkıntılara yönelik uygulanan ilaçlar da tedavide büyük kıymet taşıyor. Gereksinim halinde silmarin, karaciğeri koruyan A ve E vitaminleri yahut selenyum desteği de tedaviye eklenebiliyor. Ayrıyeten kahve tüketimi karaciğer yağlanmasını, fibrozis ile siroz riskini ve karaciğer kanserini geriletiyor. Günde 3 fincan kahvenin karaciğerde olumlu tesirleri vardır.”