kunteper
Member
Halkların Demokratik Partisi (HDP) heyeti, Avrupa Kurulu ve Avrupa Kurulu Parlementerler Meclisi ziyaretlerinin akabinde 28 Haziran-2 Temmuz tarihlerinde Amerikan Birleşik Devletleri’nde (ABD) bir dizi temaslarda bulundu. Partinin Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, Dış Alakalar Kurulu Sözcüsü Hişyar Özsoy ve İktisattan Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Garo Paylan’dan oluşan heyet, ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, kimi senatörler ve Ortadoğu özelinde çalışan kimi kurum temsilcileriyle bir ortaya geldi.
Ziyaretlerde, HDP’ye yönelik baskılar ve kapatma davası, Türkiye’deki hak ihlalleri, Kuzey ve Doğu Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler ele alındı. HDP’li yetkililerin bu görüşmelerin detaylarını kamuoyuyla paylaşmasına karşın hükümet yanlısı medya, bu temasların “gizli bir plan” kapsamında yapıldığını ileri sürdü.
Heyette yer alan Dış İlgiler Eş Sözcüsü Hişyar Özsoy, ABD’de bulundukları temas ve hedeflerine, görüşmelerin gündemine ve Biden idaresindeki ABD’nin Ortadoğu siyasetindeki mümkün değişimlere ait Mezopotamya Ajansı’nın sorularını yanıtladı.
ABD ziyaretiniz oldukcaça konuşuldu, tartışıldı. Bu ziyaretinizin emeli neydi? Bu kimlerle, hangi bahis başlıklarında temaslarda bulundunuz?
Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Kongre temsilcileri, senatörler, Temsilciler Meclisi üyeleri ve niyet kuruluşlarıyla görüştük. Bilhassa Türkiye, Suriye ve Ortadoğu üzerine çalışan, bu konularda bilgi üreten bütün çevrelerle konuşma imkanımız oldu.
İktidar medyası daha evvelinde olduğu üzere bu ziyaretin “gizli bir plan” kapsamında yapıldığını öne sürdü. Saklı bir görüşmeniz ya da kamuoyuna açıklamadığınız bir temas oldu mu?
Bizim hiç bir zımnî ajandamız yok. Biz Amerika’yı, bir daha Avrupa’nın kimi başkentlerini rutin bir biçimde ziyaret ederiz. HDP olarak Washington’da temsilciliğimiz var, bir daha Brüksel’de, Strasburg’da, Berlin’de ve Hewlêr’de (Erbil) temsilciliklerimiz var. Hem Türkiye hem Kürtler açısından değerli merkezler. Rutin olarak bu merkezlere gideriz. Dünyanın global güçleri bunlar. Biz de vakit zaman bu başkentlere ziyaretler gerçekleştiririz. Türkiye ve Kürtler hakkında neler düşünüyorlar? Bunları dinlemek için gideriz. Kendi fikirlerimizi aktarırız. Rutin bir ziyaretti. Aslında geç kalmış bir ziyaretti. Pandemi olmasaydı daha erken düşünüyorduk. Joe Biden daha sonrası yapabildiğimiz birinci ziyaretti. Önümüzdeki devirde, sonbaharda tekrar kuvvetli bir ziyaret gerçekleştirmek istiyoruz.
Orada Türkiye’de, Meclis kürsüsünde, hareket ve etkinlikler sırasında söylemiş olduklerimizin fazlaca az bir kısmını söyleyebildik. Birçok vakit 30 dakikalık, bir saatlik görüşmeler alıyoruz. ötürüsıyla zımnî gizli bir ajandamız kelam konusu değil. Rutin diplomatik faaliyetlerimiz.
‘TEMEL GÜNDEM KAPATMA DAVASIYDI’
Temaslarınızda hangi bahisler gündeme geldi?
Amerika’ya gitmeden bir hafta evvel HDP’ye yönelik açılan kapatma davasının iddianamesi kabul edilince, ana tartışma HDP’nin kapatılması ve siyasal çoğulculuk oldu. Çok değerli bir gündem hususuydu. Kürt probleminde çatışma durumu, açlık grevleri sürüyor, bu manada bir tansiyon kelam konusu. Rojava bölgesel Kürt sorununun bir parçası…Güney’e yönelik uzun vakittir süren atak dalgası ve hudut ötesi operasyonlar kelam konusu. Türkiye-Amerika bağları, Amerika-Avrupa bağları… Bütün bunları konuştuk. Lakin bu kere temel gündem HDP’nin kapatılması davasıydı. Bu bahiste pek ilgiliydiler.
Meclis Dışişleri Kurulu’nda bulunan 4 partinin, sizdilk evvel ABD’yi ziyaret ettiği kamuoyuna yansıdı. HDP’nin davet edilmemesini nasıl yorumluyorsunuz?
Son derece hukuksuz, son derece berbat bir durum. Haberimiz yoktu. Katiyetle bize rastgele bir bilgi de verilmedi, davet de edilmedik. Daha evvel emsal durumlar olmuş, onlardan da haberimiz yoktu. Büsbütün yönteme alışılmamış bir biçimde yapıyorlar. Meclis’teki Dış İlgiler Komitesi Başkanı’nı bu bahisle ilgili aradım. Kendisinden bir açıklama istedim. Evvel Kovid-19’u öne sürdü, açıkçası saçmaladı. Kovid nedeni öne sürülerek sayıyı hudutlu tuttuklarını söylemiş oldu. Ben de kendisine -bunu öğrendiğimiz gün, Deniz Poyraz’ın İzmir’de öldürüldüğü gündü- Deniz’i öldüren faşistin mantığıyla birebir mantığa sahip olduğunu, tam da HDP’yi bu türlü ötekileştirerek, ırkçı taarruzların amacı haline getirdiklerini söylemiş oldum. Ortamızda sert bir tartışma geçti. Biz bu durumu takip ettik, elçilikle de paylaştık.
Nereden bakarsanız bakın, son derece berbat bir durum. HDP 6-7 milyon insanın oyunu temsil ediyor. Aileleriyle bir arada düşünürseniz, 15-20 milyon insanı temsil eden bir parti. Kurul liderine da söylemiş oldum; HDP, üzerinde tepinebilecekleri, itip kakabilecekleri bir parti değildir. Biz bunu her platformda gündemleştirmeye devam edeceğiz. Birinci Dış Alakalar Kurulu toplantısında da bu rezilliği tartışmaya açacağız.
‘DAVET ETTİK, ONLAR GELMEDİ DİYE PALAVRA SÖYLEMİŞLER’
Bu durum temaslarınızda gündeme geldi mi?
Geldi. Amerika’ya gittiğimizde şunu öğrendik; orada heyetin görüştüğü Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bizler de görüştük. Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Türk delegasyonuna durumu sormuşlar. Türk heyeti, bir de ‘Biz davet ettik, onlar gelmedi’ diye palavra söylemişler. ABD’de biz epeyce açmayacaktık lakin onların (Meclis’teki partiler) da görüştüğü üst seviye Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, ‘Elçilik bizi bilgilendirdi fakat dışlandığınızı sizden de duymak istiyorum’ diye sordu.
Bunu açıklıkla anlattık. Heyet lideri, ‘Biz HDP’yi davet ettik lakin HDP’nin kendisi gelmedi’ diyerek, üstüne üstelik palavra söylemiş. Tam bir rezalet. Bu ırkçı mantıktır. HDP’ye yönelik ırkçı mantığı artık de burada gördük. Külfet şu; Meclis’ten, halkın parasıyla bir yurtdışı seyahati yapıyorlar. HDP’yi dışarda bırakma üzere bir lüksleri olamaz. bu biçimde bir tasarrufları olamaz. HDP’den daha küçük olan iki parti gidiyor. CHP eşlik etmiş, o da ayrıyeten üzerinde durulması gereken bir durum. Kendilerine de bunun yanlış olduğunu tabir ettik. Maalesef bu biçimdesi programlarda ‘muhalefetim’ diyen bölümler, ‘HDP niçin yok?’ diye sormuyor ve tutum almıyor. Bu ayrıyeten not edilmesi gereken bir durum.
Temaslarınızda ana gündemin partinize dönük kapatma davası olduğunu söylemiş olduniz. HDP’ye yönelik baskılar ve kapatma davasına dair ABD’de neler konuşuluyor, ne üzere reaksiyonlar var?
Bizim görüştüğümüz kısımlar, bilgilenmiş bir biçimde gelmişlerdi. Tabi Türkiye’deki Amerika elçilikleri, bu cins görüşmeler öncesi bilgi notları gönderir, Türkiye’deki durum konusunda onları günceller. Biz de tabi ki kendi çerçevemizden anlattık. Üst seviyede ve açık bir biçimde HDP’nin kapatılmasını yanlışsız bulmadıklarını, Türkiye’de siyasal çoğulculuğun olması gerektiğini tabir ediyorlar. Bunu daha evvel Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü üzerinden yapmışlardı. Mart ayında Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun vekilliğinin düşürüldüğü ve HDP’ye birinci kapatma davası iddianamesi sunulduğu vakit bir açıklaması oldu.
Geçen hafta içerisinde Senato Dışişleri Kurulu, ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Victoria Nuland’ı ‘ABD’nin Türkiye Politikası’ temalı oturuma davet etti. Orada tabi biroldukca problem konuşuldu. Senatör Chris Murphy ve Senato Dışişleri Kurulu Lideri Robert Menendez’e, hem Selahattin Demirtaş’a dair AİHM sonucunın uygulanmaması, hem de HDP’nin kapatılmasına dair spesifik sorular da sordular. bu türlü gündemleştirebildiler. Bunun haricinde da bilgilerinı hayli paylaşmayayım, Kongre kimi çalışmalar üzerinde duruyor. Yakın devirde Biden idaresini, bilhassa HDP’nin kapatılması davası konusunda inisiyatif almaya davet edecek. Biz de yakın bir vakitte şayet mümkün olursa eş genel liderlerimizin da iştirakiyle tekrar Amerika’ya bir ziyaret gerçekleştirmek istiyoruz.
‘İnsiyatif alma’ durumu sizin beklentiniz mi?
Ne yapabiliriz diye düşünüyorlar. Bir biçimde Temsilciler Meclisi, Dışişleri Bakanlığı komiteleri, görüşmelerimizi idareye bildirecekler. Orada Temsilciler Meclisi’nin Dış İşleri Komisyonu’yla da baya bir mesai yaptık. ötürüsıyla Amerika siyasetinde, dış siyasette Kongre’nin muhakkak bir tartısı kelam konusu. Kongre Beyaz Saray’la da Avrupalı kimi başkanlarla de diyalog halinde. Türkiye’de siyasal çoğulculuğun bulunmasına dair fikirlerini en üst perdeden paylaşacaklar. Bizim beklentimiz bu tarafta. Fakat bu yalnızca beklenti değil, hazırlıklar var. Muhtemelen eylül, ekim ayı içerisinde daha somut şeyler konuşabileceğiz.
Amerika ziyaretiniz öncesi 21-24 Haziran haftasında Strasburg’da Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin yaz oturumuna katıldınız. Bunun haricinde da temaslarınızın olduğunu biliyoruz. Avrupa’da HDP’ye yönelik baskılara dair nasıl bir hava var?
O oturumlar esnasında Türkiye ve İspanya’daki siyasi tutuklularla ilgili spesifik bir karar tasarısı hem Hukuk Komisyonu’nda tartışıldı, Genel Kurul’a indi ve ezici bir sıklıkla da geçti. Spesifik olarak HDP’li siyasetçilerin tutuklanmasına dair bir tartışmaydı. Bir kısmı da İspanya’daki Katalan milletvekillerinin durumuydu. Tasarıda da vardı, katiyetle HDP’nin kapatılmasına karşı net bir ses çıkarabildi. 8 Temmuz’da da Avrupa Parlamentosu bir daha spesifik olarak HDP’nin kapatılmasına yönelik olarak epeyce kuvvetli bir karar tasarısı hazırladı. Bu tasarıya bizim de diyalogda olduğumuz Kürt Dostluk Kümesi öncülük etti. Yeşiller, Sol ve Toplumsal Demokrat milletvekilleri öncülük etti. Avrupa Parlamentosu’ndan hayli kuvvetli bir karar çıkardılar. Ayrıntılı, kuvvetli, 603’e 2 oyla kabul edildi.
Avrupa Konseyi’ne üye 47 ülke var, Avrupa Parlamentosu’na üye 27 ülke var. Bu ülkelerin milletvekilleri halkı temsil ediyorlar. Neredeyse yüzde 99’u, HDP’nin kapatılmasının yanlış olduğunu, buna karşı olduklarını açıkça açıkladıler. Yalnızca Macaristan ve Polonya üzere Erdoğan’a şahsî yakınlığı olan önderlerin ülkelerinden bir iki çatlak ses çıktı. Kimse de epeyce fazla önemsemiyor. O açıdan değerliydi. Tabi hem Amerika seyahatimiz esnasında Avrupa Parlamentosu’nun, Amerika’ya gitmedilk evvel Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin bu kararları, bizi Amerika seyahatimize de güçlendirdi. Zira bu kararların hepsini, Amerikalı meslektaşlarımıza, siyasetçilere, think-tank (düşünce) kuruluşlarına da yollamış olduk. Şu ana kadar HDP’nin söylemiş oldukleri ortadaydı, lakin şuan Avrupa Konseyi’ni, Avrupa Parlamentosu’nu, Avrupa Birliği’ni bağlayan bütün kurumların, hatta Birleşmiş Milletler Parlamentosu’nun somut kararları kelam konusu.
ötürüsıyla hayli geniş, yaygın bir meşrutiyet alanı sağladı bize. Bunları dikkate almalarını bekliyoruz. Beklentimiz, Kongre’nin de bu hususta açık bir mektup yazması. Bu mektubu yazarken de Avrupa’daki bu tartışmalardan enforme olması, bunlara referans vermesi. Açıkçası şunu da düşündük. Biden idaresinin Türkiye’de demokrasi, hukuk, insan hakları, bahislerinde açık bir taahhüdü var. Dış münasebetlerde, diplomaside bu tıp mevzuların ana eksenleri olacağına dair yemin etti. Bizim de teklifimiz, demokrasi ve insan hakları konusunda, tabi HDP’nin kapatılması, siyasal çoğulculuk da bunun içerisinde, Amerika ve Avrupalı başkanların bir biçimde koordine olması. nazaranbildiğimiz kadarıyla o taraflı de birtakım ortaklaşmalar olacak.
Eski Lider Donald Trump periyodunda ABD’nin Türkiye’deki hak ihlalleri ve baskı siyasetlerine “göz yumduğu” değerlendirmeleri yapılıyordu. Biden ve takımıyla bu durum değişti mi?
Kısmen değişti. Hatırlayın, Gergerlioğlu sonucu ve HDP’nin kapatılmasına dair Hükümet Sözcüsü açıklama yapmıştı. çabucak sonrasında Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesiyle ilgili açıklamalar olmuştu. Devir dönem açıklamalar oluyor. Bu manada aşikâr bir fark var. Ziyarette insan haklarından sorumlu müsteşarla da görüşme imkanımız oldu. Uzun bir görüşme oldu. Kendisi bununla birlikte ABD’nin bundan evvelki devir Avrupa Kurulu temsilciliğini de yapmış büyükelçiydi. Kendisiyle ayrıntılı görüştük. Bizim de nazaranbildiğimiz kadarıyla, demokrasi ve insan hakları sorunu Biden idaresinin tabi ajandasında olacak. Fakat şu yanılgıya da girmemek gerekiyor. En nihayetinde demokrat parti de olsa, Amerika’nın çıkarlarını her şeyin önüne koyarlar. Bu manada bir demokrasi havariliği kimse beklemesin. Lakin Trump idaresine kıyaslama yapacaksak, biraz daha bu tıp talepleri lisana getireceklerini hem düşünüyoruz hem bekliyoruz.
ABD’nin Türkiye’yi “çocuk asker kullanan ülkeler” ortasına almasını bu “değişimin” bir modülü olarak yorumlamak mümkün mü?
İnsan hakları alanında kuvvetli bir rapor çıktı. Önümüzdeki raporun daha kuvvetli çıkması bekleniyor. O mevzuda biraz daha sesli bir Amerika goreceğiz. Lakin Türkiye’deki insan hakları gayretini Amerika gelip vermeyecek, bu bahiste Avrupa ile daha koordineli bir biçimde, daha istikrarlı bir biçimde bu alana dair telaffuz üretecek. Trump o açından tam bir facia olduğu için, aslında Biden idaresinden beklenti biraz fazla. ötürüsıyla çok yüksek beklentiyle girip de hayal kırıklığına uğramamak kıymetli. Lakin bu biçimde açıktan bir taahhütleri var. Biden, demokrasi tepesi toplayacağını söylüyor. ötürüsıyla demokrasi ve insan hakları sorununu bir daha diplomasinin ana akslarının biri haline getirmeye çalışacak. Kelamı bu, bakılırsaceğiz. Ama beklentileri devasa yükseklikte tutmamakta, ihtiyatlı olmakta yarar var. (MA)
Ziyaretlerde, HDP’ye yönelik baskılar ve kapatma davası, Türkiye’deki hak ihlalleri, Kuzey ve Doğu Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler ele alındı. HDP’li yetkililerin bu görüşmelerin detaylarını kamuoyuyla paylaşmasına karşın hükümet yanlısı medya, bu temasların “gizli bir plan” kapsamında yapıldığını ileri sürdü.
Heyette yer alan Dış İlgiler Eş Sözcüsü Hişyar Özsoy, ABD’de bulundukları temas ve hedeflerine, görüşmelerin gündemine ve Biden idaresindeki ABD’nin Ortadoğu siyasetindeki mümkün değişimlere ait Mezopotamya Ajansı’nın sorularını yanıtladı.
ABD ziyaretiniz oldukcaça konuşuldu, tartışıldı. Bu ziyaretinizin emeli neydi? Bu kimlerle, hangi bahis başlıklarında temaslarda bulundunuz?
Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Kongre temsilcileri, senatörler, Temsilciler Meclisi üyeleri ve niyet kuruluşlarıyla görüştük. Bilhassa Türkiye, Suriye ve Ortadoğu üzerine çalışan, bu konularda bilgi üreten bütün çevrelerle konuşma imkanımız oldu.
İktidar medyası daha evvelinde olduğu üzere bu ziyaretin “gizli bir plan” kapsamında yapıldığını öne sürdü. Saklı bir görüşmeniz ya da kamuoyuna açıklamadığınız bir temas oldu mu?
Bizim hiç bir zımnî ajandamız yok. Biz Amerika’yı, bir daha Avrupa’nın kimi başkentlerini rutin bir biçimde ziyaret ederiz. HDP olarak Washington’da temsilciliğimiz var, bir daha Brüksel’de, Strasburg’da, Berlin’de ve Hewlêr’de (Erbil) temsilciliklerimiz var. Hem Türkiye hem Kürtler açısından değerli merkezler. Rutin olarak bu merkezlere gideriz. Dünyanın global güçleri bunlar. Biz de vakit zaman bu başkentlere ziyaretler gerçekleştiririz. Türkiye ve Kürtler hakkında neler düşünüyorlar? Bunları dinlemek için gideriz. Kendi fikirlerimizi aktarırız. Rutin bir ziyaretti. Aslında geç kalmış bir ziyaretti. Pandemi olmasaydı daha erken düşünüyorduk. Joe Biden daha sonrası yapabildiğimiz birinci ziyaretti. Önümüzdeki devirde, sonbaharda tekrar kuvvetli bir ziyaret gerçekleştirmek istiyoruz.
Orada Türkiye’de, Meclis kürsüsünde, hareket ve etkinlikler sırasında söylemiş olduklerimizin fazlaca az bir kısmını söyleyebildik. Birçok vakit 30 dakikalık, bir saatlik görüşmeler alıyoruz. ötürüsıyla zımnî gizli bir ajandamız kelam konusu değil. Rutin diplomatik faaliyetlerimiz.
‘TEMEL GÜNDEM KAPATMA DAVASIYDI’
Temaslarınızda hangi bahisler gündeme geldi?
Amerika’ya gitmeden bir hafta evvel HDP’ye yönelik açılan kapatma davasının iddianamesi kabul edilince, ana tartışma HDP’nin kapatılması ve siyasal çoğulculuk oldu. Çok değerli bir gündem hususuydu. Kürt probleminde çatışma durumu, açlık grevleri sürüyor, bu manada bir tansiyon kelam konusu. Rojava bölgesel Kürt sorununun bir parçası…Güney’e yönelik uzun vakittir süren atak dalgası ve hudut ötesi operasyonlar kelam konusu. Türkiye-Amerika bağları, Amerika-Avrupa bağları… Bütün bunları konuştuk. Lakin bu kere temel gündem HDP’nin kapatılması davasıydı. Bu bahiste pek ilgiliydiler.
Meclis Dışişleri Kurulu’nda bulunan 4 partinin, sizdilk evvel ABD’yi ziyaret ettiği kamuoyuna yansıdı. HDP’nin davet edilmemesini nasıl yorumluyorsunuz?
Son derece hukuksuz, son derece berbat bir durum. Haberimiz yoktu. Katiyetle bize rastgele bir bilgi de verilmedi, davet de edilmedik. Daha evvel emsal durumlar olmuş, onlardan da haberimiz yoktu. Büsbütün yönteme alışılmamış bir biçimde yapıyorlar. Meclis’teki Dış İlgiler Komitesi Başkanı’nı bu bahisle ilgili aradım. Kendisinden bir açıklama istedim. Evvel Kovid-19’u öne sürdü, açıkçası saçmaladı. Kovid nedeni öne sürülerek sayıyı hudutlu tuttuklarını söylemiş oldu. Ben de kendisine -bunu öğrendiğimiz gün, Deniz Poyraz’ın İzmir’de öldürüldüğü gündü- Deniz’i öldüren faşistin mantığıyla birebir mantığa sahip olduğunu, tam da HDP’yi bu türlü ötekileştirerek, ırkçı taarruzların amacı haline getirdiklerini söylemiş oldum. Ortamızda sert bir tartışma geçti. Biz bu durumu takip ettik, elçilikle de paylaştık.
Nereden bakarsanız bakın, son derece berbat bir durum. HDP 6-7 milyon insanın oyunu temsil ediyor. Aileleriyle bir arada düşünürseniz, 15-20 milyon insanı temsil eden bir parti. Kurul liderine da söylemiş oldum; HDP, üzerinde tepinebilecekleri, itip kakabilecekleri bir parti değildir. Biz bunu her platformda gündemleştirmeye devam edeceğiz. Birinci Dış Alakalar Kurulu toplantısında da bu rezilliği tartışmaya açacağız.
‘DAVET ETTİK, ONLAR GELMEDİ DİYE PALAVRA SÖYLEMİŞLER’
Bu durum temaslarınızda gündeme geldi mi?
Geldi. Amerika’ya gittiğimizde şunu öğrendik; orada heyetin görüştüğü Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bizler de görüştük. Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Türk delegasyonuna durumu sormuşlar. Türk heyeti, bir de ‘Biz davet ettik, onlar gelmedi’ diye palavra söylemişler. ABD’de biz epeyce açmayacaktık lakin onların (Meclis’teki partiler) da görüştüğü üst seviye Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, ‘Elçilik bizi bilgilendirdi fakat dışlandığınızı sizden de duymak istiyorum’ diye sordu.
Bunu açıklıkla anlattık. Heyet lideri, ‘Biz HDP’yi davet ettik lakin HDP’nin kendisi gelmedi’ diyerek, üstüne üstelik palavra söylemiş. Tam bir rezalet. Bu ırkçı mantıktır. HDP’ye yönelik ırkçı mantığı artık de burada gördük. Külfet şu; Meclis’ten, halkın parasıyla bir yurtdışı seyahati yapıyorlar. HDP’yi dışarda bırakma üzere bir lüksleri olamaz. bu biçimde bir tasarrufları olamaz. HDP’den daha küçük olan iki parti gidiyor. CHP eşlik etmiş, o da ayrıyeten üzerinde durulması gereken bir durum. Kendilerine de bunun yanlış olduğunu tabir ettik. Maalesef bu biçimdesi programlarda ‘muhalefetim’ diyen bölümler, ‘HDP niçin yok?’ diye sormuyor ve tutum almıyor. Bu ayrıyeten not edilmesi gereken bir durum.
Temaslarınızda ana gündemin partinize dönük kapatma davası olduğunu söylemiş olduniz. HDP’ye yönelik baskılar ve kapatma davasına dair ABD’de neler konuşuluyor, ne üzere reaksiyonlar var?
Bizim görüştüğümüz kısımlar, bilgilenmiş bir biçimde gelmişlerdi. Tabi Türkiye’deki Amerika elçilikleri, bu cins görüşmeler öncesi bilgi notları gönderir, Türkiye’deki durum konusunda onları günceller. Biz de tabi ki kendi çerçevemizden anlattık. Üst seviyede ve açık bir biçimde HDP’nin kapatılmasını yanlışsız bulmadıklarını, Türkiye’de siyasal çoğulculuğun olması gerektiğini tabir ediyorlar. Bunu daha evvel Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü üzerinden yapmışlardı. Mart ayında Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun vekilliğinin düşürüldüğü ve HDP’ye birinci kapatma davası iddianamesi sunulduğu vakit bir açıklaması oldu.
Geçen hafta içerisinde Senato Dışişleri Kurulu, ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Victoria Nuland’ı ‘ABD’nin Türkiye Politikası’ temalı oturuma davet etti. Orada tabi biroldukca problem konuşuldu. Senatör Chris Murphy ve Senato Dışişleri Kurulu Lideri Robert Menendez’e, hem Selahattin Demirtaş’a dair AİHM sonucunın uygulanmaması, hem de HDP’nin kapatılmasına dair spesifik sorular da sordular. bu türlü gündemleştirebildiler. Bunun haricinde da bilgilerinı hayli paylaşmayayım, Kongre kimi çalışmalar üzerinde duruyor. Yakın devirde Biden idaresini, bilhassa HDP’nin kapatılması davası konusunda inisiyatif almaya davet edecek. Biz de yakın bir vakitte şayet mümkün olursa eş genel liderlerimizin da iştirakiyle tekrar Amerika’ya bir ziyaret gerçekleştirmek istiyoruz.
‘İnsiyatif alma’ durumu sizin beklentiniz mi?
Ne yapabiliriz diye düşünüyorlar. Bir biçimde Temsilciler Meclisi, Dışişleri Bakanlığı komiteleri, görüşmelerimizi idareye bildirecekler. Orada Temsilciler Meclisi’nin Dış İşleri Komisyonu’yla da baya bir mesai yaptık. ötürüsıyla Amerika siyasetinde, dış siyasette Kongre’nin muhakkak bir tartısı kelam konusu. Kongre Beyaz Saray’la da Avrupalı kimi başkanlarla de diyalog halinde. Türkiye’de siyasal çoğulculuğun bulunmasına dair fikirlerini en üst perdeden paylaşacaklar. Bizim beklentimiz bu tarafta. Fakat bu yalnızca beklenti değil, hazırlıklar var. Muhtemelen eylül, ekim ayı içerisinde daha somut şeyler konuşabileceğiz.
Amerika ziyaretiniz öncesi 21-24 Haziran haftasında Strasburg’da Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin yaz oturumuna katıldınız. Bunun haricinde da temaslarınızın olduğunu biliyoruz. Avrupa’da HDP’ye yönelik baskılara dair nasıl bir hava var?
O oturumlar esnasında Türkiye ve İspanya’daki siyasi tutuklularla ilgili spesifik bir karar tasarısı hem Hukuk Komisyonu’nda tartışıldı, Genel Kurul’a indi ve ezici bir sıklıkla da geçti. Spesifik olarak HDP’li siyasetçilerin tutuklanmasına dair bir tartışmaydı. Bir kısmı da İspanya’daki Katalan milletvekillerinin durumuydu. Tasarıda da vardı, katiyetle HDP’nin kapatılmasına karşı net bir ses çıkarabildi. 8 Temmuz’da da Avrupa Parlamentosu bir daha spesifik olarak HDP’nin kapatılmasına yönelik olarak epeyce kuvvetli bir karar tasarısı hazırladı. Bu tasarıya bizim de diyalogda olduğumuz Kürt Dostluk Kümesi öncülük etti. Yeşiller, Sol ve Toplumsal Demokrat milletvekilleri öncülük etti. Avrupa Parlamentosu’ndan hayli kuvvetli bir karar çıkardılar. Ayrıntılı, kuvvetli, 603’e 2 oyla kabul edildi.
Avrupa Konseyi’ne üye 47 ülke var, Avrupa Parlamentosu’na üye 27 ülke var. Bu ülkelerin milletvekilleri halkı temsil ediyorlar. Neredeyse yüzde 99’u, HDP’nin kapatılmasının yanlış olduğunu, buna karşı olduklarını açıkça açıkladıler. Yalnızca Macaristan ve Polonya üzere Erdoğan’a şahsî yakınlığı olan önderlerin ülkelerinden bir iki çatlak ses çıktı. Kimse de epeyce fazla önemsemiyor. O açıdan değerliydi. Tabi hem Amerika seyahatimiz esnasında Avrupa Parlamentosu’nun, Amerika’ya gitmedilk evvel Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin bu kararları, bizi Amerika seyahatimize de güçlendirdi. Zira bu kararların hepsini, Amerikalı meslektaşlarımıza, siyasetçilere, think-tank (düşünce) kuruluşlarına da yollamış olduk. Şu ana kadar HDP’nin söylemiş oldukleri ortadaydı, lakin şuan Avrupa Konseyi’ni, Avrupa Parlamentosu’nu, Avrupa Birliği’ni bağlayan bütün kurumların, hatta Birleşmiş Milletler Parlamentosu’nun somut kararları kelam konusu.
ötürüsıyla hayli geniş, yaygın bir meşrutiyet alanı sağladı bize. Bunları dikkate almalarını bekliyoruz. Beklentimiz, Kongre’nin de bu hususta açık bir mektup yazması. Bu mektubu yazarken de Avrupa’daki bu tartışmalardan enforme olması, bunlara referans vermesi. Açıkçası şunu da düşündük. Biden idaresinin Türkiye’de demokrasi, hukuk, insan hakları, bahislerinde açık bir taahhüdü var. Dış münasebetlerde, diplomaside bu tıp mevzuların ana eksenleri olacağına dair yemin etti. Bizim de teklifimiz, demokrasi ve insan hakları konusunda, tabi HDP’nin kapatılması, siyasal çoğulculuk da bunun içerisinde, Amerika ve Avrupalı başkanların bir biçimde koordine olması. nazaranbildiğimiz kadarıyla o taraflı de birtakım ortaklaşmalar olacak.
Eski Lider Donald Trump periyodunda ABD’nin Türkiye’deki hak ihlalleri ve baskı siyasetlerine “göz yumduğu” değerlendirmeleri yapılıyordu. Biden ve takımıyla bu durum değişti mi?
Kısmen değişti. Hatırlayın, Gergerlioğlu sonucu ve HDP’nin kapatılmasına dair Hükümet Sözcüsü açıklama yapmıştı. çabucak sonrasında Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesiyle ilgili açıklamalar olmuştu. Devir dönem açıklamalar oluyor. Bu manada aşikâr bir fark var. Ziyarette insan haklarından sorumlu müsteşarla da görüşme imkanımız oldu. Uzun bir görüşme oldu. Kendisi bununla birlikte ABD’nin bundan evvelki devir Avrupa Kurulu temsilciliğini de yapmış büyükelçiydi. Kendisiyle ayrıntılı görüştük. Bizim de nazaranbildiğimiz kadarıyla, demokrasi ve insan hakları sorunu Biden idaresinin tabi ajandasında olacak. Fakat şu yanılgıya da girmemek gerekiyor. En nihayetinde demokrat parti de olsa, Amerika’nın çıkarlarını her şeyin önüne koyarlar. Bu manada bir demokrasi havariliği kimse beklemesin. Lakin Trump idaresine kıyaslama yapacaksak, biraz daha bu tıp talepleri lisana getireceklerini hem düşünüyoruz hem bekliyoruz.
ABD’nin Türkiye’yi “çocuk asker kullanan ülkeler” ortasına almasını bu “değişimin” bir modülü olarak yorumlamak mümkün mü?
İnsan hakları alanında kuvvetli bir rapor çıktı. Önümüzdeki raporun daha kuvvetli çıkması bekleniyor. O mevzuda biraz daha sesli bir Amerika goreceğiz. Lakin Türkiye’deki insan hakları gayretini Amerika gelip vermeyecek, bu bahiste Avrupa ile daha koordineli bir biçimde, daha istikrarlı bir biçimde bu alana dair telaffuz üretecek. Trump o açından tam bir facia olduğu için, aslında Biden idaresinden beklenti biraz fazla. ötürüsıyla çok yüksek beklentiyle girip de hayal kırıklığına uğramamak kıymetli. Lakin bu biçimde açıktan bir taahhütleri var. Biden, demokrasi tepesi toplayacağını söylüyor. ötürüsıyla demokrasi ve insan hakları sorununu bir daha diplomasinin ana akslarının biri haline getirmeye çalışacak. Kelamı bu, bakılırsaceğiz. Ama beklentileri devasa yükseklikte tutmamakta, ihtiyatlı olmakta yarar var. (MA)