kunteper
Member
ANKARA – AK Parti’nin Meclis’e sunduğu stokçuluk, LPG rafinericileri ve limanların işletilmesine ait düzenlemeler önnazarann ‘torba teklif’ Meclis Sanayi Komisyonu’nda AK Parti ve MHP oylarıyla kabul edilirken CHP, HDP ve YETERLİ Parti muhalefet şerhi verdi.
Bu hafta Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek ‘torba teklife’ karşı hazırlanan şerhlerde, limanların işletme müddetlerinin uzatılmasına reaksiyon gösterildi, stokçuluk düzenlemesindilk evvel ekonomik dalgalanmaların önüne geçilmesi gerektiği tabir edildi.
‘LİMANLAR YABANCILARIN ELİNE GEÇECEK, TİCARET TESLİM ALINACAK’
AK Parti, daha evvel Meclis’e getirip geri çektiği, limanların işletme müddetlerinin uzatılmasını önbakılırsan maddeyi ‘torba teklif’ ile bir daha Meclis’e getirdi. Teklife göre limanlar için imzalanan 49 yıldan az periyodik kontratlar müracaatta bulunulması halinde 49 yıla kadar uzatılacak. Bu kapsamda Mersin, Antalya ve Tekirdağ üzere limanların işletme müddetleri Özelleştirme Kanunu’na eklenecek süreksiz unsurla 10 ila 19 yıl uzatılabilecek.
Limanların birçoklarının “yandaş” ve “yabancı sermaye” tarafınca işletildiğine dikkat çekilen CHP şerhinde düzenlemenin maddeleştiği takdirde, Katarlıların işlettiği Antalya Limanı’nın 2028 yılında bitecek işletme müddetinin 2047 yılına kadar, Singapurlu PSA tarafınca işletilen Mersin Limanının 2043’de bitecek işletme hakkı bölüm mühletinin 2056 yılına kadar uzatılabileceğine dikkat çekildi. Şerhte, “‘Yandaş’ şirketlerden Limak’ın işlettiği İskenderun limanının işletme müddeti 2061’e, Albayrak Holding tarafınca işletilen Trabzon Limanının mühleti 2033’e, Ciner Kümesi tarafınca işletilen Hopa Limanının müddeti de 2027’ye kadar uzatılacaktır” denildi.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafınca yayımlanan raporlara bakılırsa, limanların işletme hakkı dönemleri için ülkü müddet 20 ila 25 yıl olduğunu, 25 yıldan uzun periyodik kontratların işletmecilerin gerekli yatırımları yapmakta yavaş kalmalarına niye olduğunu belirten CHP, “Limanlar yalnızca sanayi ve ticaret alanındaki değerinin ötesinde ulusal güvenlikle de ilgili kıymetli ögelerdir. Bilhassa gelişen ve değişen dünya ticaretinde limanlar stratejik ehemmiyet kazanmışlardır. Teklifin yasalaşmasıyla, Dünya’da ticaret savaşlarının en değerli silahları olan limanlar yabancıların eline geçecek ve tek bir kurşun atılmadan Türk Sanayii ve Ticareti teslim alınacaktır” sözlerini kaydetti.
‘STOKÇULUK HUSUSU YÖNETİME GENİŞ BİR TAKDİR YETKİSİ TANIYOR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın stokçuluk yapanlara verilen cezalarda artış olacağı kelamlarının akabinde AK Parti tarafınca Meclis’e sunulan teklifte stokçuluğa ait cezaların arttırılması öngörüldü. Teklif maddeleştiği takdirde stokçuluk yapanlara verilen en düşük ceza 50 binden 100 bine, en yüksek ceza ise 500 binden 2 milyon TL’ye yükselecek. CHP şerhinde, “Ceza aralığının bu kadar geniş tutulması, her bir mal ya da hizmet çeşidi için net bir ceza meblağı öngörülmemesi, cezaların yasallığı tarafından de tartışmalıdır” denildi.
Teklifin “stokçuluk” için cezaları düzenlerken “fahiş fiyat artışı”na dair mevcut düzenlemedeki 10 bin TL ila 100 bin TL aralığındaki idari para cezasına dair bir düzenlemeyi içermediğini hatırlatan CHP, kelam konusu düzenlemeyi “isabetsiz” olarak niteleyerek şunları kaydetti:
“Sorun, uygulanan tarım ve iktisat siyasetlerinde, faiz ve enflasyona yaklaşımda, üretim maliyetlerindeki artışta, eksik desteklemelerde, yerli üretime verilmeyen değerde, kurumların özerkliğini yitirmesinde ve liyakatin çöküşünde zımnidir. Sorunu evvel kendi siyasetlerinde değil, zincir marketlerde ve üreticide, tedarikçide arayan iktidar, her geçen ay bir diğer bölüme ve işletmeye sorumluluk yükleyerek, cezaları artırarak temel gereksinimlerde enflasyonu, fahiş fiyat artışını ve stokçuluğu dizginleyeceğini sanma yanılgısına düşmekte yahut sorumluluğu kendi üzerinden atmak için farklı aktörleri şuurlu olarak seçmektedir.”
‘LİMANLARIN İŞLETME MÜDDETLERİNİN UZATILMASI GELECEĞİN İPOTEK ALTINA ALINMASIDIR’
HDP şerhinde de liman işletmelerinin müddetlerinin uzatılması unsurunun daha evvel geri çekildikten daha sonra “hülle” yoluyla bir daha Meclis’e getirildiği savunuldu. Unsurun bir daha getirilmesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’yle olan görüşmelerinin etkisinin olup olmadığının kamuoyunda tartışıldığını hatırlatan HDP, “Çok tartışılan Mersin Limanının, kokain ticaretinin merkezi hâline dönüştürüldüğü tarafındaki tezler, orada yakalanan uyuşturucular öbür soru işaretlerine yol açmaktadır. O niçinle limanların mutlaka kamu eliyle işletilmesi gerektiğini tabir etmek isteriz” dedi.
Teklif maddeleştiği takdirde Türkiye’nin en stratejik limanlarının en erken 2046, en geç ise 2067 yılına kadar ortalarında yabancıların da olduğu şirketler tarafınca işletileceğini belirten HDP şerhinde, “18 liman işletmesinin 49 yıldan kısa olan işletme müddetlerinin ihalesiz uzatılması ‘stokçuları cezalandıracağız’ propagandası ismi altında toplumdan gizlenmeye çalışılmaktadır” tabirleri kaydedildi.
AK Parti’nin kendisine yakın olan şirketlere limanları ihalesiz bir biçimde “peşkeş” çekeceğini savunan HDP seçimde mümkün değişime işaret etti, “AKP, bizden daha sonrası tufan anlayışıyla yangından mal kaçırır üzere kamuya ilişkin bütün kaynakları özelleştirme yoluyla yandaşlarına aktardığı yetmiyormuş üzere ihalelerin müddetlerini de yetersiz görüyormuş ki ülkemizin kaynaklarını, çocuklarımızın geleceğini ipotek altına almaktan imtina etmemektedir. Bu hususun kabul edilmesi mümkün değildir ve katiyetle teklif metninden çıkarılmalıdır” dedi.
‘YÜKSEK ENFLASYONUN niçinİNİ STOKÇULARA YÜKLEMEK AKP İKTİDARININ YOLU HALİNE GELDİ’
HDP, stokçuluk yapanlara verilen cezaların arttırılmasına ait unsura de şerh düştü. İktidarın, “Fiyat artışları stokçular tarafınca oluşturuluyor” ve “dış güçlerin oyunu” üzere telaffuzlarla sorumluluğu öbür kesitlerin üzerine attığını ve kendisini paka çıkardığını belirten HDP, “Bugün Türkiye’de yaşanan bütün bu fiyat artışlarının sebebinin iktidarın yürüttüğü iktisat siyasetlerinden kaynaklandığı görülmelidir” dedi. Stokçu olduğu argüman edilen kimi üreticilerin, “patates soğan teröristleri” üzere sözlerle günah keçisi ilan edilmeye çalışıldığını belirten HDP şerhte şu tabirlere yer verdi:
“Piyasadaki fiyat artışlarının bir sebebi uygulanan yüksek vergi politikalarıdır. Üretimde kullanılan, elektrik, doğalgaz, yakıt üzere eserlerde dışa bağımlığının getirdiği yüksek enflasyonun sebebini yalnızca stokçulara yüklemek, amaç şaşırtarak toplumu manipüle etmek, AKP iktidarının alışkanlık haline getirdiği bir yol haline gelmiştir.”
‘LİMANLAR ‘STOKÇULARLA UĞRAŞ REKLAMININ ARKASINA’ GİZLENİYOR’
UYGUN Parti’nin muhalefet şerhinde de limanların özelleştirilmesi unsurunun, “stokçularla çaba reklamının arkasına” gizlendiği savunuldu, “Madde ile kendi öz kaynaklarımız olan limanlarımızın birtakım imtiyazlı kümeler ve yabancılar tarafınca uzun bir süre daha kullanılmasına imkân tanınmasının önünü açmaktadır” denildi. Bir erken seçim sonucu alınmadığı sürece seçimlerin 2023 Haziran ayında yapılacağını, bu durumda, liman kontratlarının bitiş müddeti 1997 yılında özelleştirilenler için 2027 tarihinde sona ereceğini belirten DÜZGÜN Parti, “Normal vaktinde yapılacak seçimden daha sonra dahi kontrat müddetinin bitmesine en az 4 yıl kalacak liman işletmeleri için, 49 yıllığına müddet uzatılması için niye çabuk edildiği anlaşılamamıştır” dedi.
‘FAHİŞ FİYATLARIN ÖNÜNE GEÇMEK İSTENİYORSA DALGALANMALARIN ÖNÜNE GEÇİLSİN’
Kanun teklifinin stokçuluğun önünü büsbütün kesmeyeceğini belirten UYGUN Parti, “Hâlihazırda yasak olan bir hareket devam ediyorsa, yasağı uygulamada problemler yaşandığı ortadadır. Öncelikle bu tespit yapılarak aksayan istikametler ortaya konulmalı ve önlemler bu doğrultuda alınmalıdır” dedi. Fahiş fiyat artışı sıkıntısının, sırf stokçuluktan kaynaklı bir durum olmadığı belirtilen şerhte TÜİK’in enflasyon sayıları verilerek şu kıymetlendirme yapıldı:
“TÜİK datalarına göre nazaran dahi bu artışın temel niçini ‘stok’ değildir. Bunun sebeplerinden birisi, 31 Aralık 2020 günü 7,37 lira olan dolar kurunun 16 Aralık 2021’de 15,65 liraya yükselmesi, vergilerin plansız ve adaletsiz toplanması, üretim iktisadı yerine borçla geçinmenin benimsenmesi, bilhassa besin üretiminde girdi mamüllerinin maliyetli olması ve ötürüsıyla üretimin yetersiz kalmasıdır. Fahiş meblağların önüne geçilmek isteniyorsa ekonomik dalgalanmaların önüne geçilmeli, üretim desteklenmelidir.”
Bu hafta Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek ‘torba teklife’ karşı hazırlanan şerhlerde, limanların işletme müddetlerinin uzatılmasına reaksiyon gösterildi, stokçuluk düzenlemesindilk evvel ekonomik dalgalanmaların önüne geçilmesi gerektiği tabir edildi.
‘LİMANLAR YABANCILARIN ELİNE GEÇECEK, TİCARET TESLİM ALINACAK’
AK Parti, daha evvel Meclis’e getirip geri çektiği, limanların işletme müddetlerinin uzatılmasını önbakılırsan maddeyi ‘torba teklif’ ile bir daha Meclis’e getirdi. Teklife göre limanlar için imzalanan 49 yıldan az periyodik kontratlar müracaatta bulunulması halinde 49 yıla kadar uzatılacak. Bu kapsamda Mersin, Antalya ve Tekirdağ üzere limanların işletme müddetleri Özelleştirme Kanunu’na eklenecek süreksiz unsurla 10 ila 19 yıl uzatılabilecek.
Limanların birçoklarının “yandaş” ve “yabancı sermaye” tarafınca işletildiğine dikkat çekilen CHP şerhinde düzenlemenin maddeleştiği takdirde, Katarlıların işlettiği Antalya Limanı’nın 2028 yılında bitecek işletme müddetinin 2047 yılına kadar, Singapurlu PSA tarafınca işletilen Mersin Limanının 2043’de bitecek işletme hakkı bölüm mühletinin 2056 yılına kadar uzatılabileceğine dikkat çekildi. Şerhte, “‘Yandaş’ şirketlerden Limak’ın işlettiği İskenderun limanının işletme müddeti 2061’e, Albayrak Holding tarafınca işletilen Trabzon Limanının mühleti 2033’e, Ciner Kümesi tarafınca işletilen Hopa Limanının müddeti de 2027’ye kadar uzatılacaktır” denildi.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafınca yayımlanan raporlara bakılırsa, limanların işletme hakkı dönemleri için ülkü müddet 20 ila 25 yıl olduğunu, 25 yıldan uzun periyodik kontratların işletmecilerin gerekli yatırımları yapmakta yavaş kalmalarına niye olduğunu belirten CHP, “Limanlar yalnızca sanayi ve ticaret alanındaki değerinin ötesinde ulusal güvenlikle de ilgili kıymetli ögelerdir. Bilhassa gelişen ve değişen dünya ticaretinde limanlar stratejik ehemmiyet kazanmışlardır. Teklifin yasalaşmasıyla, Dünya’da ticaret savaşlarının en değerli silahları olan limanlar yabancıların eline geçecek ve tek bir kurşun atılmadan Türk Sanayii ve Ticareti teslim alınacaktır” sözlerini kaydetti.
‘STOKÇULUK HUSUSU YÖNETİME GENİŞ BİR TAKDİR YETKİSİ TANIYOR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın stokçuluk yapanlara verilen cezalarda artış olacağı kelamlarının akabinde AK Parti tarafınca Meclis’e sunulan teklifte stokçuluğa ait cezaların arttırılması öngörüldü. Teklif maddeleştiği takdirde stokçuluk yapanlara verilen en düşük ceza 50 binden 100 bine, en yüksek ceza ise 500 binden 2 milyon TL’ye yükselecek. CHP şerhinde, “Ceza aralığının bu kadar geniş tutulması, her bir mal ya da hizmet çeşidi için net bir ceza meblağı öngörülmemesi, cezaların yasallığı tarafından de tartışmalıdır” denildi.
Teklifin “stokçuluk” için cezaları düzenlerken “fahiş fiyat artışı”na dair mevcut düzenlemedeki 10 bin TL ila 100 bin TL aralığındaki idari para cezasına dair bir düzenlemeyi içermediğini hatırlatan CHP, kelam konusu düzenlemeyi “isabetsiz” olarak niteleyerek şunları kaydetti:
“Sorun, uygulanan tarım ve iktisat siyasetlerinde, faiz ve enflasyona yaklaşımda, üretim maliyetlerindeki artışta, eksik desteklemelerde, yerli üretime verilmeyen değerde, kurumların özerkliğini yitirmesinde ve liyakatin çöküşünde zımnidir. Sorunu evvel kendi siyasetlerinde değil, zincir marketlerde ve üreticide, tedarikçide arayan iktidar, her geçen ay bir diğer bölüme ve işletmeye sorumluluk yükleyerek, cezaları artırarak temel gereksinimlerde enflasyonu, fahiş fiyat artışını ve stokçuluğu dizginleyeceğini sanma yanılgısına düşmekte yahut sorumluluğu kendi üzerinden atmak için farklı aktörleri şuurlu olarak seçmektedir.”
‘LİMANLARIN İŞLETME MÜDDETLERİNİN UZATILMASI GELECEĞİN İPOTEK ALTINA ALINMASIDIR’
HDP şerhinde de liman işletmelerinin müddetlerinin uzatılması unsurunun daha evvel geri çekildikten daha sonra “hülle” yoluyla bir daha Meclis’e getirildiği savunuldu. Unsurun bir daha getirilmesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’yle olan görüşmelerinin etkisinin olup olmadığının kamuoyunda tartışıldığını hatırlatan HDP, “Çok tartışılan Mersin Limanının, kokain ticaretinin merkezi hâline dönüştürüldüğü tarafındaki tezler, orada yakalanan uyuşturucular öbür soru işaretlerine yol açmaktadır. O niçinle limanların mutlaka kamu eliyle işletilmesi gerektiğini tabir etmek isteriz” dedi.
Teklif maddeleştiği takdirde Türkiye’nin en stratejik limanlarının en erken 2046, en geç ise 2067 yılına kadar ortalarında yabancıların da olduğu şirketler tarafınca işletileceğini belirten HDP şerhinde, “18 liman işletmesinin 49 yıldan kısa olan işletme müddetlerinin ihalesiz uzatılması ‘stokçuları cezalandıracağız’ propagandası ismi altında toplumdan gizlenmeye çalışılmaktadır” tabirleri kaydedildi.
AK Parti’nin kendisine yakın olan şirketlere limanları ihalesiz bir biçimde “peşkeş” çekeceğini savunan HDP seçimde mümkün değişime işaret etti, “AKP, bizden daha sonrası tufan anlayışıyla yangından mal kaçırır üzere kamuya ilişkin bütün kaynakları özelleştirme yoluyla yandaşlarına aktardığı yetmiyormuş üzere ihalelerin müddetlerini de yetersiz görüyormuş ki ülkemizin kaynaklarını, çocuklarımızın geleceğini ipotek altına almaktan imtina etmemektedir. Bu hususun kabul edilmesi mümkün değildir ve katiyetle teklif metninden çıkarılmalıdır” dedi.
‘YÜKSEK ENFLASYONUN niçinİNİ STOKÇULARA YÜKLEMEK AKP İKTİDARININ YOLU HALİNE GELDİ’
HDP, stokçuluk yapanlara verilen cezaların arttırılmasına ait unsura de şerh düştü. İktidarın, “Fiyat artışları stokçular tarafınca oluşturuluyor” ve “dış güçlerin oyunu” üzere telaffuzlarla sorumluluğu öbür kesitlerin üzerine attığını ve kendisini paka çıkardığını belirten HDP, “Bugün Türkiye’de yaşanan bütün bu fiyat artışlarının sebebinin iktidarın yürüttüğü iktisat siyasetlerinden kaynaklandığı görülmelidir” dedi. Stokçu olduğu argüman edilen kimi üreticilerin, “patates soğan teröristleri” üzere sözlerle günah keçisi ilan edilmeye çalışıldığını belirten HDP şerhte şu tabirlere yer verdi:
“Piyasadaki fiyat artışlarının bir sebebi uygulanan yüksek vergi politikalarıdır. Üretimde kullanılan, elektrik, doğalgaz, yakıt üzere eserlerde dışa bağımlığının getirdiği yüksek enflasyonun sebebini yalnızca stokçulara yüklemek, amaç şaşırtarak toplumu manipüle etmek, AKP iktidarının alışkanlık haline getirdiği bir yol haline gelmiştir.”
‘LİMANLAR ‘STOKÇULARLA UĞRAŞ REKLAMININ ARKASINA’ GİZLENİYOR’
UYGUN Parti’nin muhalefet şerhinde de limanların özelleştirilmesi unsurunun, “stokçularla çaba reklamının arkasına” gizlendiği savunuldu, “Madde ile kendi öz kaynaklarımız olan limanlarımızın birtakım imtiyazlı kümeler ve yabancılar tarafınca uzun bir süre daha kullanılmasına imkân tanınmasının önünü açmaktadır” denildi. Bir erken seçim sonucu alınmadığı sürece seçimlerin 2023 Haziran ayında yapılacağını, bu durumda, liman kontratlarının bitiş müddeti 1997 yılında özelleştirilenler için 2027 tarihinde sona ereceğini belirten DÜZGÜN Parti, “Normal vaktinde yapılacak seçimden daha sonra dahi kontrat müddetinin bitmesine en az 4 yıl kalacak liman işletmeleri için, 49 yıllığına müddet uzatılması için niye çabuk edildiği anlaşılamamıştır” dedi.
‘FAHİŞ FİYATLARIN ÖNÜNE GEÇMEK İSTENİYORSA DALGALANMALARIN ÖNÜNE GEÇİLSİN’
Kanun teklifinin stokçuluğun önünü büsbütün kesmeyeceğini belirten UYGUN Parti, “Hâlihazırda yasak olan bir hareket devam ediyorsa, yasağı uygulamada problemler yaşandığı ortadadır. Öncelikle bu tespit yapılarak aksayan istikametler ortaya konulmalı ve önlemler bu doğrultuda alınmalıdır” dedi. Fahiş fiyat artışı sıkıntısının, sırf stokçuluktan kaynaklı bir durum olmadığı belirtilen şerhte TÜİK’in enflasyon sayıları verilerek şu kıymetlendirme yapıldı:
“TÜİK datalarına göre nazaran dahi bu artışın temel niçini ‘stok’ değildir. Bunun sebeplerinden birisi, 31 Aralık 2020 günü 7,37 lira olan dolar kurunun 16 Aralık 2021’de 15,65 liraya yükselmesi, vergilerin plansız ve adaletsiz toplanması, üretim iktisadı yerine borçla geçinmenin benimsenmesi, bilhassa besin üretiminde girdi mamüllerinin maliyetli olması ve ötürüsıyla üretimin yetersiz kalmasıdır. Fahiş meblağların önüne geçilmek isteniyorsa ekonomik dalgalanmaların önüne geçilmeli, üretim desteklenmelidir.”