kunteper
Member
Kürdistan Sosyalist Partisi (PSK) Genel Lider Yardımcısı Bayram Bozyel, 12 Eylül askeri darbesinden 40 yıl daha sonra 8 Kasım’da Diyarbakır’daki konutuna yapılan baskınla gözaltına alındı. Bozyel, 8 gün gözaltında tutulduktan daha sonra hür bırakıldı.
1982’de gözaltına alınarak periyodun azap uygulamaları ile tanınan Diyarbakır 5 No’lu Askeri Cezaevi’nde 5 yıl boyunca kalan Bozyel, 40 yılı aşkın müddettir etkin olarak siyasette yer alıyor. Diyarbakır Cezaevi’ni anlatan bir kitabı da bulunan Bozyel’le, 40 yıl daha sonra bir daha gözaltına alınmasını, AK Parti’nin Kürtlere yönelik siyasetlerini, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun helalleşme açıklamasını, bölgeye giden siyasetçilere yönelik seçmenden gelen ‘Burası Kürdistandır’ reaksiyonunu ve son günlerde bir daha gündeme gelen azap tezlerini konuştuk.
‘BAZI ŞEYLER DEĞİŞMEDEN YERİNDE KALDI’
12 Eylül darbesinin akabinde Diyarbakır 5 No’lu cezaevinde azaplar gördünüz. Artık 40 yıl daha sonra bir kere daha gözaltına alındınız. Çok vakit daha sonra tekrar gözaltına alınmanızın öne sürülen nedeni neydi?
Türkiye’de geçen 40 yıl ortasında değişen şeyler oldu, kimi şeyler ise değişmeden olduğu üzere yerinde kaldı. Kürt ulusal demokratik güçleri ile demokrasi ve barıştan yana insanların uzun müddetli gayreti kararında elde edilen kazanımlar oldu. AB iştirak sürecinin tesiriyle belli değişimler yaşandı. 2002 ile 2010 içinde Kürt sıkıntısında barışçıl tahlil imkânları belirdi. Lakin son dört beş yılda iktidar eş vakitli olarak içerde otoriterleşme, Kürt sıkıntısında ise bir daha inkar ve güvenlikçi siyasetlere döndü. bu biçimdece Türkiye Kürt sorununda bir daha başa dönmüş oldu. Öbür bir tabir ile yaşanan onca değişime rağmen, değişmeyen tek şey Kürt sıkıntısındaki inkar ve şiddet anlayışı olarak kaldı. Mevcut iktidar koalisyonu Kürt sorununu şuurlu bir biçimde bir terör sorunu olarak ele almayı tercih ediyor ve bu biçimdece Kürt halkının her türlü hak ve özgürlük talebini kriminalize etmeye çalışıyor. Üyesi ve yöneticisi olduğum PSK’nin (Kürdistan Sosyalist Partisi) yarım yüzyıla varan bir müddetçte Kürt probleminde izlediği eşitlikçi, demokratik ve barışçıl siyasetler ortada iken, bir gece yarısı konutumun basılarak “terör örgütüne destek” teziyle 8 gün boyunca gözaltına alınmam, iktidarın üstte özetlemek gerekirse söz etmeye çalıştığım Kürt siyasetinden farklı düşünülemez. Elinde çekiç olanın her şeyi çakılacak bir çivi olarak görmesi üzere, mevcut iktidar da Kürtlerin ulusal içerikli her talebini “terör” olarak yaftalayıp kriminalize etme yoluna gidiyor. Emel açıktır; Kürt halkının özgürlük ve eşitlik talepleri için uğraş edenlere gözdağı vererek bu istikametteki talepleri bastırmak.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun kısa müddet evvel bir ‘helalleşme’ açıklaması oldu. Davet Kürtler içinde da bir yankı yarattı. Siz nasıl karşıladınız? CHP’nin iktidara gelmesi halinde, Kürtlere yönelik siyasetlerde bir değişiklik bekler misiz?
Şurası epey açık ki, Türkiye bugün siyasi, ekonomik, diplomatik, toplumsal ve ahlaki olmak üzere epeyce istikametli bir kriz ortasındadır ve bunun temel sebebi Kürt probleminde izlenen inkar ve şiddet anlayışıdır. Kürt probleminin çözümsüzlüğü bununla birlikte Türk toplumuna da büyük bedeller ödetmiştir ve ödetmeye devam ediyor. Bu, Türk halkının bir bütün olarak fakirleşmesine, şovenizmin yükselmesine, siyasetin otoriterleşmesine ve militarize bulunmasına yol açmıştır. Yüz yıllık tecrübeler gösteriyor ki Kürt problemini çözmeden Türkiye’de gerçek manada bir demokrasi kurulamaz, Türkiye toplumu refah ve huzura ulaşamaz. Bu gerçeği 20 yıllık AKP iktidarı pratiğinde net olarak görmek mümkün. AKP, birinci on yıllık iktidarında demokrasi ve Kürt sorununda muhakkak adımlar attığında ekonomik alanda gelişme kaydetti, AB başta olmak üzere dış dünyayla bağlantıları düzeldi ve iktidarın oy dayanağı arttı. Son 5-10 yılda ise Türkiye Kürt sorununda klasik çatışma siyasetine döndüğü andan itibaren, demokrasiden süratle uzaklaşarak otoriter ve keyfi bir sisteme döndü, dış dünyayla ilgileri süratle bozuldu ve ekonomik olarak tam bir darboğaza girdi. Bu durum kaçınılmaz olarak iktidarın oy takviyesini azalttı ve bu tablo 2019 lokal seçimlerinde AKP’nin İstanbul dahil büyük kentleri kaybetmesiyle sonuçlandı. Sanırım aklı başında herkes üzere CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da bu gerçeği görüyordur. Sayın Kılıçdaroğlu Kürt sıkıntısını yok sayarak iktidar olunamayacağını, iktidar olunsa bile ülkenin kolay yönetilemeyeceğini ve Türkiye’nin huzura kavuşamayacağını bir ölçüde görmüş olmalıdır. 2019 seçim sonuçları, Kürtlerin takviyesi olmadan yeni bir iktidar denkleminin kurulamayacağını açıkça ortaya koymaktadır. CHP ve Kılıçdaroğlu’nun “helalleşme” dahil son açıklama ve teşebbüslerinde Kürt faktörünün tesirli olduğu açıktır. Bu bağlamda Kılıçdaroğlu’nun emsal açıklamaları önemsenmeli ve yakından izlenmelidir. Öte yandan tarihi deneyler özgürlüğün verilemeyeceğini, bilakis gayretle kazanılacak bir şey olduğunu bize gösteriyor. Bu çerçevede oturup mümkün bir CHP iktidarının Kürt probleminde nasıl hareket edeceğini beklemek yerine, iktidara geldiğinde CHP’yi bu alanda makul adımlar atmaya zorlamak için nasıl bir siyaset izlenmesi gerektiği konusunu Kürt tarafının şimdiden tartışıp bir yol haritası oluşturması lazım.
‘KÜRT İTTİFAKINA MUHTAÇLIK VAR’
Tüm partiler artık seçimlere ittifaklar kurarak girmek istiyor. Partilerarası görüşmelere de sürat verildi. Kürt partilerinin buna yönelik bir hazırlığı, ittifak arayışı yahut görüşmeleri var mı? var ise hangi partilerle nasıl bir yol haritası üzerine tartışılıyor?
Üstte belirttiğim üzere bütün göstergeler Türkiye’nin fazlaca istikametli derin bir kriz ortasında olduğunu gösteriyor. Öteki bir tabir ile mevcut sistem ve anlayışla Türkiye’yi yönetmek mümkün değil. Bu niçinle Türkiye’de değişim tarafındaki talepler yükselmekte ve bu istikametteki arayışlar hızlanmaktadır. Bu çerçevede yeni anayasa ve sistem tartışmaları giderek artmakta, Kürt sorununda mümkün “yeni tahlil süreçleri” başlıkları gündemdeki yerini korumaktadır. Bana kalırsa Kürt partilerinin ve tarafının bugün için seçimden çok öncelikli olarak Kürt sorununun tahlili ve Türkiye’nin olağanlaşmasına odaklanmasına muhtaçlık var. Burada iki basamaklı bir ittifak/blok perspektifine gereksinim olduğunu düşünüyorum. Birincisi Kürt ittifakı/bloku, ikincisi Türkiye ölçeğinde bir demokrasi ittifakı/bloku. Bugün Kürt probleminin Türkiye’nin temel ve acil çözülmesi gereken bir problemi olduğunu sağır sultan biliyor. Bu açıdan yapılması gereken acil şey bütün Kürt taraflarının; siyasi parti, küme, kişiselyet ve birikimlerinin ulusal demokratik bir program etrafında birleşmeleri, ulusal talepler manzumesi etrafında netleşmeleridir.
Kürt taraflarının geçmişte de üzerinde uzlaştıkları bu temel talepleri dört başlık altında toplamak mümkün.
Bunlar:
– Yapılacak yeni bir anayasada Kürt kimliğinin kabul edilmesi.
– Kürt lisanının Kürdistan’da eğitim lisanı olarak kabul edilmesi ve resmi lisan olarak kullanılması.
– Kürtlerin kendi kimlikleriyle özgürce örgütlenebilmelerine imkan tanınması.
– Kürtlerin sıklıkla yaşadıkları coğrafyada, Kürdistan’da kendi kendilerini yönetmelerine imkan verecek bir statüye kavuşmaları halinde özetlenebilir.
Kürt tarafı bu talepler etrafında birleşerek siyasal sürece müdahil olmalı, Türk siyasal aktörlerle müzakereler sürecine girerek bu talepleri karşılayacak yeni bir anayasanın üretimi için yükünü ortaya koymalıdır. bu biçimdesi bir Kürt blokuna paralel olarak atılacak ikinci adım Türkiye ölçekli bir demokrasi ittifakını inşa etmektir. Bu noktada temel alınacak ölçü ittifak kurulacak parti ve tarafların siyasal kimlikleri değil demokrasiye ait kozmik prensipler olmalıdır. Özgürlükçü, çoğulcu, demokratik, hukukun üstünlüğüne dayalı bir anayasaya evet diyen, Türkiye toplumunun epeyce uluslu, epeyce kültürlü, fazlaca inançlılığını temel alan, her türlü vesayeti reddeden, ademi merkeziyetçi, üniversal standartlarda bir demokrasinin inşasına katkıda bulunacak en geniş çevrelerle geniş bir demokrasi ittifakı yakıcı bir gereksinimdir. Prensipler etrafında oluşacak bu ikili ittifak anlayışı, beraberinde seçim ittifakları için de temel teşkil edebilir. Bu niçinlerle seçim ittifaklarında evvel, öncelikli olarak Kürt halkının ve Türkiye’nin geleceğine ait temel prensiplerde bir ittifak ve yol haritasına muhtaçlığımız var ve bu tarafta çalışma ve görüşmelerimiz devam etmektedir.
‘İNKAR SİYASETİ, KÜRT ULUSAL ŞUURUNU ARTIRMIŞTIR’
29 Ekim’de UYGUN Parti başkanı Meral Akşener Siirt’i ziyaret ederken, esnaf Cemil Taşkesen ile bir sohbeti oldu. Bu sohbet sırasında Taşkesen, ‘Burası Kürdistandır’ dedikten daha sonra gözaltına alındı. Geçen hafta da Türkiye Değişim Partisi (TDP) Genel Lideri Mustafa Sarıgül’e Van ziyaretinde, esnaf Hacı Tunç, ‘Burası Kürdistan’dır’ dedi. O da Taşkesen üzere kısa mühlet daha sonra gözaltına alındı. Siz bu olayları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bütün bu bahsetmiş olduğuniz olaylar şunu gösteriyor; evet, son 4-5 yılda devletin uyguladığı baskı ve hukuk dışı uygulamalar Kürt siyasi aktörlerinin faaliyet alanlarını daraltmış ve toplumu büyük oranda içine kapatmıştır. Buna rağmen birebir baskı ve hukuksuzluklar Kürt toplumunda alttan alta büyük bir bilinçlenme ve öfkeye de yol açmıştır. Bugün Kürt toplumunda hiç olmadığı kadar ulusal kimlik şuuru oluşmuş durumdadır. Bu diyalektik bir müddetçtir. İnkar siyaseti kendi aksisini güçlendirmiş, Kürt ulusal şuurunu artmıştır. Ve birinci fırsatta bu gerçeklik kendini açığa vurmakta, Kürtler biriken hislerini lisana getirmektedir. Bütün bu gelişmelerin ortaya koyduğu şu ki, inkar ve şiddetle gidilecek bir yer, elde edilecek bir sonuç yoktur. Zira Kürtlerin ulusal talepleri haklı ve legal taleplerdir. Bunları sonsuza kadar baskı altında mümkün değildir.
‘AKP İKTİDARININ BÜYÜK BİR SAVRULMANIN İÇİNDE OLDUĞU ORTADADIR’
Fakat AK Parti hükümeti, Kürtlerin haklarını verdiğini ve Kürt sorunu diye bir sorun olmadığını söylüyor. Bu istikametteki açıklamaları nasıl karşılıyorsunuz?
Üstte söz ettiğim üzere AK Parti yöneticileri, iktidarlarının birinci devrinde vesayet sistemine son vermekle, inkar siyasetini terk etmekle, Kürt kimliğini tanımakla övünüyordu. O periyotta iç ve dış şartların tesiriyle belli adımlar da atıldı. Devrin başbakanı Erdoğan 2005 yılında Diyarbakır’da yaptığı konuşmada, “Kürt sorunu var, bu benim de sıkıntım ve bunu demokrasi ortasında çözeceğim” diyordu. Bir periyot daha sonra kimi üniversitelerde Kürdoloji kısımları açıldı. sonrasındasındaki bir konuşmasında Erdoğan ‘Kürdistan’ teriminin TBMM tutanaklarında yer aldığını tabir etti. Eş vakitli olarak Güney Kürdistan ile üst seviyede bağlar geliştirildi. Emsal biçimde Dersim’de Kürtlere yapılan katliamdan dolayı bir daha Erdoğan özür diledi. Artık ise geçmişte ne yaptılarsa zıddını yapıyorlar. Kürt sıkıntısı üzere bir problemin olmadığını söylüyor, ‘Kürdistan’ sözcüğünü kullananın ağzına tıkıyor, gözaltına alıyorlar. AKP iktidarının bu hususta büyük bir savrulma ortasında olduğu ortadadır. Bugün iktidarda ipleri elinde temel tutanın daha hayli MHP üzere şoven güçler olduğunu bilmeyen yoktur. Öte yandan iktidar inkar ve güvenlikçi siyasetlere yöneldikçe kitle takviyesini kaybedip zayıflamakta, zayıfladıkça da rasyonaliteden uzaklaşarak daha epeyce yanlış yapmaktadır. Ve deneyler tekrar göstermektedir ki Kürt sorununa sırtını dönerek, demokrasiden uzaklaşarak bir iktidarın gideceği yer, AKP’nin bugün geldiği yerden öteki bir yer değildir.
‘FAİLİ MEÇHULLER SIRADAN UYGULAMALARA DÖNÜŞTÜ’
Son günlerde eski MİT Kontrterör Dairesi Lideri Mehmet Eymür’ün 90’lı yılları bir daha gündeme taşıyan faili meçhul cinayetler ve azaplarla ilgili açıklamaları da gündem oldu. Siz de bu itiraflara yönelik bir açıklama yaparak, “Eymür ‘işkence yaptım, pişman değilim’ derken kimden yürek alıyor? olağan olarak işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden. Devlet geçmişteki azap faillerini yargılasa, Eymür bugün işkenceyi bu cüret ve hoyratlıkla savunabilir miydi?” dediniz. Azap goren biri olarak bu itirafları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu bir gerçek, Türkiye Kürt sıkıntısında şiddette ısrar ettikçe demokrasiden süratle uzaklaştı, devlet hukuk devleti niteliğini yitirerek çeteleşti, keyfilik ve hukuksuzluk onun rutinine dönüştü. Bu çerçevede azap, adam kaçırmalar, “faili meçhul” cinayetler bayağı uygulamalara dönüştü. Geçen periyotta hükümetler gitti geldi, iktidarlar yer değiştirdi, fakat devlet ortasında kelam konusu uygulamalar devam etti. Bugün Mehmet Eymür üzere biri kamuoyu önünde açıkça işkenceyi savunuyorsa, bunun sebebi işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden aldığı yürektir. Zira şimdiye kadar hiç bir iktidar geçmişte işlenen cinayetlerle, binlerce hayatı karartan azap ve hukuksuzlukla hesaplaşmadı, bu işin üzerine kararlılıkla gitmedi, gitmek istemedi. Bu yaklaşım kararında siyasal sistem çürüdü, toplum kdolayım hale geldi. Türkiye’de olan bundan ibarettir. Bu tablodan çıkış için yapılacak iki şey var; Kürt probleminin adil, eşitlikçi ve barışçıl tahlili ile geçmişin kanlı ve karanlık tarihiyle hayli taraflı bir hesaplaşma.
1982’de gözaltına alınarak periyodun azap uygulamaları ile tanınan Diyarbakır 5 No’lu Askeri Cezaevi’nde 5 yıl boyunca kalan Bozyel, 40 yılı aşkın müddettir etkin olarak siyasette yer alıyor. Diyarbakır Cezaevi’ni anlatan bir kitabı da bulunan Bozyel’le, 40 yıl daha sonra bir daha gözaltına alınmasını, AK Parti’nin Kürtlere yönelik siyasetlerini, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun helalleşme açıklamasını, bölgeye giden siyasetçilere yönelik seçmenden gelen ‘Burası Kürdistandır’ reaksiyonunu ve son günlerde bir daha gündeme gelen azap tezlerini konuştuk.
‘BAZI ŞEYLER DEĞİŞMEDEN YERİNDE KALDI’
12 Eylül darbesinin akabinde Diyarbakır 5 No’lu cezaevinde azaplar gördünüz. Artık 40 yıl daha sonra bir kere daha gözaltına alındınız. Çok vakit daha sonra tekrar gözaltına alınmanızın öne sürülen nedeni neydi?
Türkiye’de geçen 40 yıl ortasında değişen şeyler oldu, kimi şeyler ise değişmeden olduğu üzere yerinde kaldı. Kürt ulusal demokratik güçleri ile demokrasi ve barıştan yana insanların uzun müddetli gayreti kararında elde edilen kazanımlar oldu. AB iştirak sürecinin tesiriyle belli değişimler yaşandı. 2002 ile 2010 içinde Kürt sıkıntısında barışçıl tahlil imkânları belirdi. Lakin son dört beş yılda iktidar eş vakitli olarak içerde otoriterleşme, Kürt sıkıntısında ise bir daha inkar ve güvenlikçi siyasetlere döndü. bu biçimdece Türkiye Kürt sorununda bir daha başa dönmüş oldu. Öbür bir tabir ile yaşanan onca değişime rağmen, değişmeyen tek şey Kürt sıkıntısındaki inkar ve şiddet anlayışı olarak kaldı. Mevcut iktidar koalisyonu Kürt sorununu şuurlu bir biçimde bir terör sorunu olarak ele almayı tercih ediyor ve bu biçimdece Kürt halkının her türlü hak ve özgürlük talebini kriminalize etmeye çalışıyor. Üyesi ve yöneticisi olduğum PSK’nin (Kürdistan Sosyalist Partisi) yarım yüzyıla varan bir müddetçte Kürt probleminde izlediği eşitlikçi, demokratik ve barışçıl siyasetler ortada iken, bir gece yarısı konutumun basılarak “terör örgütüne destek” teziyle 8 gün boyunca gözaltına alınmam, iktidarın üstte özetlemek gerekirse söz etmeye çalıştığım Kürt siyasetinden farklı düşünülemez. Elinde çekiç olanın her şeyi çakılacak bir çivi olarak görmesi üzere, mevcut iktidar da Kürtlerin ulusal içerikli her talebini “terör” olarak yaftalayıp kriminalize etme yoluna gidiyor. Emel açıktır; Kürt halkının özgürlük ve eşitlik talepleri için uğraş edenlere gözdağı vererek bu istikametteki talepleri bastırmak.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun kısa müddet evvel bir ‘helalleşme’ açıklaması oldu. Davet Kürtler içinde da bir yankı yarattı. Siz nasıl karşıladınız? CHP’nin iktidara gelmesi halinde, Kürtlere yönelik siyasetlerde bir değişiklik bekler misiz?
Şurası epey açık ki, Türkiye bugün siyasi, ekonomik, diplomatik, toplumsal ve ahlaki olmak üzere epeyce istikametli bir kriz ortasındadır ve bunun temel sebebi Kürt probleminde izlenen inkar ve şiddet anlayışıdır. Kürt probleminin çözümsüzlüğü bununla birlikte Türk toplumuna da büyük bedeller ödetmiştir ve ödetmeye devam ediyor. Bu, Türk halkının bir bütün olarak fakirleşmesine, şovenizmin yükselmesine, siyasetin otoriterleşmesine ve militarize bulunmasına yol açmıştır. Yüz yıllık tecrübeler gösteriyor ki Kürt problemini çözmeden Türkiye’de gerçek manada bir demokrasi kurulamaz, Türkiye toplumu refah ve huzura ulaşamaz. Bu gerçeği 20 yıllık AKP iktidarı pratiğinde net olarak görmek mümkün. AKP, birinci on yıllık iktidarında demokrasi ve Kürt sorununda muhakkak adımlar attığında ekonomik alanda gelişme kaydetti, AB başta olmak üzere dış dünyayla bağlantıları düzeldi ve iktidarın oy dayanağı arttı. Son 5-10 yılda ise Türkiye Kürt sorununda klasik çatışma siyasetine döndüğü andan itibaren, demokrasiden süratle uzaklaşarak otoriter ve keyfi bir sisteme döndü, dış dünyayla ilgileri süratle bozuldu ve ekonomik olarak tam bir darboğaza girdi. Bu durum kaçınılmaz olarak iktidarın oy takviyesini azalttı ve bu tablo 2019 lokal seçimlerinde AKP’nin İstanbul dahil büyük kentleri kaybetmesiyle sonuçlandı. Sanırım aklı başında herkes üzere CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da bu gerçeği görüyordur. Sayın Kılıçdaroğlu Kürt sıkıntısını yok sayarak iktidar olunamayacağını, iktidar olunsa bile ülkenin kolay yönetilemeyeceğini ve Türkiye’nin huzura kavuşamayacağını bir ölçüde görmüş olmalıdır. 2019 seçim sonuçları, Kürtlerin takviyesi olmadan yeni bir iktidar denkleminin kurulamayacağını açıkça ortaya koymaktadır. CHP ve Kılıçdaroğlu’nun “helalleşme” dahil son açıklama ve teşebbüslerinde Kürt faktörünün tesirli olduğu açıktır. Bu bağlamda Kılıçdaroğlu’nun emsal açıklamaları önemsenmeli ve yakından izlenmelidir. Öte yandan tarihi deneyler özgürlüğün verilemeyeceğini, bilakis gayretle kazanılacak bir şey olduğunu bize gösteriyor. Bu çerçevede oturup mümkün bir CHP iktidarının Kürt probleminde nasıl hareket edeceğini beklemek yerine, iktidara geldiğinde CHP’yi bu alanda makul adımlar atmaya zorlamak için nasıl bir siyaset izlenmesi gerektiği konusunu Kürt tarafının şimdiden tartışıp bir yol haritası oluşturması lazım.
‘KÜRT İTTİFAKINA MUHTAÇLIK VAR’
Tüm partiler artık seçimlere ittifaklar kurarak girmek istiyor. Partilerarası görüşmelere de sürat verildi. Kürt partilerinin buna yönelik bir hazırlığı, ittifak arayışı yahut görüşmeleri var mı? var ise hangi partilerle nasıl bir yol haritası üzerine tartışılıyor?
Üstte belirttiğim üzere bütün göstergeler Türkiye’nin fazlaca istikametli derin bir kriz ortasında olduğunu gösteriyor. Öteki bir tabir ile mevcut sistem ve anlayışla Türkiye’yi yönetmek mümkün değil. Bu niçinle Türkiye’de değişim tarafındaki talepler yükselmekte ve bu istikametteki arayışlar hızlanmaktadır. Bu çerçevede yeni anayasa ve sistem tartışmaları giderek artmakta, Kürt sorununda mümkün “yeni tahlil süreçleri” başlıkları gündemdeki yerini korumaktadır. Bana kalırsa Kürt partilerinin ve tarafının bugün için seçimden çok öncelikli olarak Kürt sorununun tahlili ve Türkiye’nin olağanlaşmasına odaklanmasına muhtaçlık var. Burada iki basamaklı bir ittifak/blok perspektifine gereksinim olduğunu düşünüyorum. Birincisi Kürt ittifakı/bloku, ikincisi Türkiye ölçeğinde bir demokrasi ittifakı/bloku. Bugün Kürt probleminin Türkiye’nin temel ve acil çözülmesi gereken bir problemi olduğunu sağır sultan biliyor. Bu açıdan yapılması gereken acil şey bütün Kürt taraflarının; siyasi parti, küme, kişiselyet ve birikimlerinin ulusal demokratik bir program etrafında birleşmeleri, ulusal talepler manzumesi etrafında netleşmeleridir.
Kürt taraflarının geçmişte de üzerinde uzlaştıkları bu temel talepleri dört başlık altında toplamak mümkün.
Bunlar:
– Yapılacak yeni bir anayasada Kürt kimliğinin kabul edilmesi.
– Kürt lisanının Kürdistan’da eğitim lisanı olarak kabul edilmesi ve resmi lisan olarak kullanılması.
– Kürtlerin kendi kimlikleriyle özgürce örgütlenebilmelerine imkan tanınması.
– Kürtlerin sıklıkla yaşadıkları coğrafyada, Kürdistan’da kendi kendilerini yönetmelerine imkan verecek bir statüye kavuşmaları halinde özetlenebilir.
Kürt tarafı bu talepler etrafında birleşerek siyasal sürece müdahil olmalı, Türk siyasal aktörlerle müzakereler sürecine girerek bu talepleri karşılayacak yeni bir anayasanın üretimi için yükünü ortaya koymalıdır. bu biçimdesi bir Kürt blokuna paralel olarak atılacak ikinci adım Türkiye ölçekli bir demokrasi ittifakını inşa etmektir. Bu noktada temel alınacak ölçü ittifak kurulacak parti ve tarafların siyasal kimlikleri değil demokrasiye ait kozmik prensipler olmalıdır. Özgürlükçü, çoğulcu, demokratik, hukukun üstünlüğüne dayalı bir anayasaya evet diyen, Türkiye toplumunun epeyce uluslu, epeyce kültürlü, fazlaca inançlılığını temel alan, her türlü vesayeti reddeden, ademi merkeziyetçi, üniversal standartlarda bir demokrasinin inşasına katkıda bulunacak en geniş çevrelerle geniş bir demokrasi ittifakı yakıcı bir gereksinimdir. Prensipler etrafında oluşacak bu ikili ittifak anlayışı, beraberinde seçim ittifakları için de temel teşkil edebilir. Bu niçinlerle seçim ittifaklarında evvel, öncelikli olarak Kürt halkının ve Türkiye’nin geleceğine ait temel prensiplerde bir ittifak ve yol haritasına muhtaçlığımız var ve bu tarafta çalışma ve görüşmelerimiz devam etmektedir.
‘İNKAR SİYASETİ, KÜRT ULUSAL ŞUURUNU ARTIRMIŞTIR’
29 Ekim’de UYGUN Parti başkanı Meral Akşener Siirt’i ziyaret ederken, esnaf Cemil Taşkesen ile bir sohbeti oldu. Bu sohbet sırasında Taşkesen, ‘Burası Kürdistandır’ dedikten daha sonra gözaltına alındı. Geçen hafta da Türkiye Değişim Partisi (TDP) Genel Lideri Mustafa Sarıgül’e Van ziyaretinde, esnaf Hacı Tunç, ‘Burası Kürdistan’dır’ dedi. O da Taşkesen üzere kısa mühlet daha sonra gözaltına alındı. Siz bu olayları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bütün bu bahsetmiş olduğuniz olaylar şunu gösteriyor; evet, son 4-5 yılda devletin uyguladığı baskı ve hukuk dışı uygulamalar Kürt siyasi aktörlerinin faaliyet alanlarını daraltmış ve toplumu büyük oranda içine kapatmıştır. Buna rağmen birebir baskı ve hukuksuzluklar Kürt toplumunda alttan alta büyük bir bilinçlenme ve öfkeye de yol açmıştır. Bugün Kürt toplumunda hiç olmadığı kadar ulusal kimlik şuuru oluşmuş durumdadır. Bu diyalektik bir müddetçtir. İnkar siyaseti kendi aksisini güçlendirmiş, Kürt ulusal şuurunu artmıştır. Ve birinci fırsatta bu gerçeklik kendini açığa vurmakta, Kürtler biriken hislerini lisana getirmektedir. Bütün bu gelişmelerin ortaya koyduğu şu ki, inkar ve şiddetle gidilecek bir yer, elde edilecek bir sonuç yoktur. Zira Kürtlerin ulusal talepleri haklı ve legal taleplerdir. Bunları sonsuza kadar baskı altında mümkün değildir.
‘AKP İKTİDARININ BÜYÜK BİR SAVRULMANIN İÇİNDE OLDUĞU ORTADADIR’
Fakat AK Parti hükümeti, Kürtlerin haklarını verdiğini ve Kürt sorunu diye bir sorun olmadığını söylüyor. Bu istikametteki açıklamaları nasıl karşılıyorsunuz?
Üstte söz ettiğim üzere AK Parti yöneticileri, iktidarlarının birinci devrinde vesayet sistemine son vermekle, inkar siyasetini terk etmekle, Kürt kimliğini tanımakla övünüyordu. O periyotta iç ve dış şartların tesiriyle belli adımlar da atıldı. Devrin başbakanı Erdoğan 2005 yılında Diyarbakır’da yaptığı konuşmada, “Kürt sorunu var, bu benim de sıkıntım ve bunu demokrasi ortasında çözeceğim” diyordu. Bir periyot daha sonra kimi üniversitelerde Kürdoloji kısımları açıldı. sonrasındasındaki bir konuşmasında Erdoğan ‘Kürdistan’ teriminin TBMM tutanaklarında yer aldığını tabir etti. Eş vakitli olarak Güney Kürdistan ile üst seviyede bağlar geliştirildi. Emsal biçimde Dersim’de Kürtlere yapılan katliamdan dolayı bir daha Erdoğan özür diledi. Artık ise geçmişte ne yaptılarsa zıddını yapıyorlar. Kürt sıkıntısı üzere bir problemin olmadığını söylüyor, ‘Kürdistan’ sözcüğünü kullananın ağzına tıkıyor, gözaltına alıyorlar. AKP iktidarının bu hususta büyük bir savrulma ortasında olduğu ortadadır. Bugün iktidarda ipleri elinde temel tutanın daha hayli MHP üzere şoven güçler olduğunu bilmeyen yoktur. Öte yandan iktidar inkar ve güvenlikçi siyasetlere yöneldikçe kitle takviyesini kaybedip zayıflamakta, zayıfladıkça da rasyonaliteden uzaklaşarak daha epeyce yanlış yapmaktadır. Ve deneyler tekrar göstermektedir ki Kürt sorununa sırtını dönerek, demokrasiden uzaklaşarak bir iktidarın gideceği yer, AKP’nin bugün geldiği yerden öteki bir yer değildir.
‘FAİLİ MEÇHULLER SIRADAN UYGULAMALARA DÖNÜŞTÜ’
Son günlerde eski MİT Kontrterör Dairesi Lideri Mehmet Eymür’ün 90’lı yılları bir daha gündeme taşıyan faili meçhul cinayetler ve azaplarla ilgili açıklamaları da gündem oldu. Siz de bu itiraflara yönelik bir açıklama yaparak, “Eymür ‘işkence yaptım, pişman değilim’ derken kimden yürek alıyor? olağan olarak işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden. Devlet geçmişteki azap faillerini yargılasa, Eymür bugün işkenceyi bu cüret ve hoyratlıkla savunabilir miydi?” dediniz. Azap goren biri olarak bu itirafları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu bir gerçek, Türkiye Kürt sıkıntısında şiddette ısrar ettikçe demokrasiden süratle uzaklaştı, devlet hukuk devleti niteliğini yitirerek çeteleşti, keyfilik ve hukuksuzluk onun rutinine dönüştü. Bu çerçevede azap, adam kaçırmalar, “faili meçhul” cinayetler bayağı uygulamalara dönüştü. Geçen periyotta hükümetler gitti geldi, iktidarlar yer değiştirdi, fakat devlet ortasında kelam konusu uygulamalar devam etti. Bugün Mehmet Eymür üzere biri kamuoyu önünde açıkça işkenceyi savunuyorsa, bunun sebebi işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden aldığı yürektir. Zira şimdiye kadar hiç bir iktidar geçmişte işlenen cinayetlerle, binlerce hayatı karartan azap ve hukuksuzlukla hesaplaşmadı, bu işin üzerine kararlılıkla gitmedi, gitmek istemedi. Bu yaklaşım kararında siyasal sistem çürüdü, toplum kdolayım hale geldi. Türkiye’de olan bundan ibarettir. Bu tablodan çıkış için yapılacak iki şey var; Kürt probleminin adil, eşitlikçi ve barışçıl tahlili ile geçmişin kanlı ve karanlık tarihiyle hayli taraflı bir hesaplaşma.