kunteper
Member
Anadolu uygarlığının binlerce yıllık geçmişini bugüne taşıyan Likya uygarlığı kentleri, özgün mimari anıtları ve bir kısmı ülke dışına kaçırılan varlıklı kültür mirasıyla ilgi çekmeyi sürdürüyor. Birçoğu ören yeri statüsünde olan Likya kentlerinin kıymetli kısmı Antalya’nın Kaş ve Demre ilçeleri hudutlarında yer alıyor. Lakin Orta Likya olarak anılan bu bölgede son 15 yılda birbiri arkasına açılan mermer ve taş ocakları tabir yerindeyse geçmişin görkemli uygarlığına can veren coğrafyayı adım adım parçalıyor. Türkiye 2009 yılında Antalya ve Muğla vilayetleri sonlarındaki Likya uygarlığı kentlerinin bütüncül olarak korunması için UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne başvurdu. Müracaat hala ‘yedek’ listede tutulurken, coğrafyasıyla bir arada korunması gereken bu güçlü kültür mirasını günümüze ulaştıran coğrafya plansız arazi kullanması ve tahrip tesiri yüksek madencilik faaliyetleriyle yok ediliyor.
Orta Likya olarak bilinen bölgede Doğudan batıya hakikat Lmyra, Myra, Patara ve Ksantos üzere Likya uygarlığının kıymetli kentleri yer alıyor. Likyalılar için çeşitli periyotlarda başşehirlik yapan bu kentlerin haricinde bölgede büyüklü küçüklü onlarca antik kent yer alıyor. Su kaynakları, üretim, barınma ve beslenme imkanlarının yanında kara ve deniz ulaşımı kolaylığı üzere seçeneklerin belirlediği Likya yerleşimlerinden günümüze ulaşan güçlü kültür mirası hala insanlığı etkilemeyi sürdürüyor.
LİKYA UYGARLIĞINI YARATAN COĞRAFYA PARAMPARÇA EDİLİYOR
Kaş, Demre ve Finike ilçeleri hudutlarında bulunan dağlık coğrafyada son 15 yıldır birbiri gerisine açılan mermer ocakları, doğal mirasın yanında Likya uygarlığının varlıklı kültürel mirasını da tehdit ediyor. Bölgede süratle artan betonlaşmanın gereği olarak açılan hazır beton tesisleri de Likya’nın üzerinde yükseldiği coğrafyayı kemirmeyi sürdürüyor. Bir vakit içinder Myra antik kentine su taşıyan antik su kanallarının da yer aldığı Demre Çayı Vadisi yırtıcı madencilik tahribatından en epey etkilenen bölgelerin başında geliyor. halbuki Demre Çayı Vadisi’nin doğu ve batı yamaçları Likya’dan Doğu Roma’ya uzanan tarihi sürecin kıymetli anıtsal yapılarının kalıntılarıyla dolu. Kahramanlık anıtlarından dini yapılara, kamusal yerlerden anıtsal mezarlara biroldukça tarihi yapıyı barındıran bu bölgede binlerce yıldır sürekliliği olan bir mimari gelenek de hala varlığını sürdürüyor.
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRASIN KALBİNDE YENİ BİR MERMER OCAĞI
Demre ilçesine bağlı Davazlar köyü hudutlarında açılmak istenen yeni bir mermer ocağı için Antalya Valiliği Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü tarafınca 29 Nisan’da ‘ÇED Gerekli Değildir’ sonucu verildi. Bu karar, doğal ve kültürel mirasın iç içe geçtiği bir bölgede, madencilik üzere etrafa tesirleri tahrip edici ölçüde olan bir teşebbüsü ‘yasal’ olarak onaylayan bir doküman niteliğinde.
TRYSA’NIN YURT DIŞINA KAÇIRILAN KAHRAMAN ANITI
Davazlar köyünün doğusundaki Gölbaşı Mevkii’nde yer alan Tyrsa antik yerleşimi, 19. Yüzyılın sonlarına gerçek Viyana’ya kaçırılan Tyrsa Heroon’u ismiyle anılan ünlü kahraman anıtıyla biliniyor. Demre Çayı Vadisi’nin batısından yükselen bir zirvede yer alan Tyrsa Heroon’u, İ.Ö 4. Yüzyıla tarihleniyor. Likya beyefendilerinden birine ilişkin olduğu düşünülen kale yerleşiminin kalıntılarının varlığını sürdürdüğü Trysa’nın etrafına yayılmış epey sayıda anıtsal Likya lahitleri bulunuyor. Antik yerleşimin bulunduğu doruğa çıkıldığında ise vadinin kuzey ve doğu yamaçlarında coğrafyayı tahrip eden mermer ocaklarının yarattığı ürkütücü manzaralar göze çarpıyor. Bu bölgenin neredeyse her karışında bir kültürel mirasa rastlamak mümkün. Lahitler, kaya mezarları, tiyatrolar, sarnıçlar ve her periyoda ilişkin dini yapılar.
YAKLAŞIK BİN DEKARLIK ALANDA MERMER OCAĞI RUHSATI VERİLDİ
Kısa müddet daha sonra, bir vakit içinder bölgenin en değerli anıtsal yapılarından biri olan fakat günümüzde hala Viyana’da Hoş Sanatlar Müzesi’nde sergilenen ünlü Trysa Heroon’unun bulunduğu bölgeden kuzeybatı istikametine bakıldığında benzeri oyuklar görülecek. Davazlar köyünde açılmak istenen mermer ocağı için yaklaşık 100 (96,98 ha.) hektarlık bir ruhsat alanı belirlenmiş. Birinci etapta ruhsat alanının 104 dekarlık kısmında işletme açılması planlanıyor. Denizli merkezli 4T Madencilik A.Ş. isimli özel bir şirket tarafınca işletilecek olan mermer ocağının projesinin yakın etrafında köylülere ilişkin konutlar ve keçi ağılları da yer alıyor.
ÇIKARILAN MERMERİN YÜZDE 90’I ÇÖP OLACAK
Yeni açılacak mermer ocağı alanının doğusundaki vadi yamacında daha evvel açılmış öteki mermer ocakları da bulunuyor. Batı bölümünde ise Güneş Gücü Santralleri (GES) var. Yeni mermer ocağı için hazırlanan proje tanıtım evrakına göre çalışmalar kapsamında yılda 100 bin metreküp gereç üretilmesi planlanıyor. Çıkarılacak mermerin sırf yüzde 10’u kullanılabilir bloklardan oluşurken, geri kalan yüzde 90’lık kısmının ise ‘pasa’, yani ‘atık’ olarak ayrılacağı belirtiliyor. Bu atıkların depolanması için de tamamı orman toprağı olan ruhsat alanı ortasında pasa döküm alanı oluşturulacak.
PROJE ALANI TARİHİ MİRASIN ORTASINDA
Mermer ocağı açılması planlanan bölgede her geçen gün yeni arkeolojik kalıntılar keşfediliyor. Antik kentlerin yakınında yer alan çeşitli çiftlik yapıları, sarnıçlar ve işlikler ile çabucak hemen gün yüzüne çıkmamış değişik nitelikteki kültür varlıkları ortaya çıktıkça tescillenerek muhafaza altına alınıyor. Lakin bu bölgenin korunması için sadece tescil sonucu olması gerekmiyor. Zira antik yerleşimlerin tesir alanları sadece belirlenen sitlerle sonlu değil. Bölgenin doğal dokusuyla bir arada hem binlerce yılın kültür mirası, birebir vakitte bunun bir devamı niteliğindeki lokal mimarinin korunarak geleceğe aktarılması hem kültür tıpkı vakitte turizm siyasetleri açısından kıymetli.
BÖLGE MÜDAFAA ŞURASI MÜDÜRLÜĞÜ ‘OLUMLU’ GÖRÜŞ VERDİ
Ancak Davazlar’da açılmak istenen mermer ocağı için görüşü sorulan Antalya Kültür Varlıklarını Müdafaa Heyeti Müdürlüğü, 19 Kasım 2021 tarihindeki yazısında, faaliyet alanında 2863 sayılı Yasa kapsamında bir kültür varlığına rastlanmadığını kaydederek, “Müdürlüğümüz arşiv kayıtlarında bu alanlarda Müdafaa Kurulunca ilan edilmiş Arkeolojik Kentsel Tarihi sit alanı ve Taşınmaz Kültür Varlığı Muhafaza alanı bulunmadığı” istikametinde görüş bildirdi. Müdafaa konseyinin mevcut datalar ve yasal düzenlemeler doğrultusunda öteki türlü bir karar vermesi beklenemez. halbuki hem ilgili bakanlığın tıpkı vakitte vilayetteki idarecilerin Likya coğrafyasının bu özellikli bölgesini madencilik ve gibisi projelerden sakınması gerekiyor.
PROJE ALANINDA ‘YOK’ DENİLEN KÜLTÜR VARLIĞINI KÖYLÜLER BULUYOR
İlgili başka kamu kurumları üzere Müdafaa heyetleri da eldeki mevcut bilgiler, kısa vakitte yapılan yetersiz saha müşahedelerine dayanarak bu çeşit projelere yasalar gereği ‘sakınca yoktur’ görüşü veriyor. Fakat kimi projelerde kurumların “proje alanında yok” dediği kültür varlıkları köylüler ya da vatandaşlar tarafınca tespit edilebiliyor. Davazlar köyünde de proje alanının yakın etrafında çeşitli tescilli yapılar bulunuyor. Fakat orman yerinden oluşan ve 960 dekarlık geniş bir alana yayılan ruhsat alanında çabucak hemen tescili yapılmamış taşınmaz kültür varlığı bulunması mümkünlük dışı değil.
LİKYA YOLUNDA YÜRÜYENLER TAHRİBAT GÖRÜNTÜSÜNÜ GÖRECEKLER
Bölgedeki doğal ve kültürel varlıkların zenginliği, Türkiye’nin birinci kültür rotası olan Likya Yolu’nun rotasının da Davazlar köyünden geçmesine niye olmuş. Mermer ocağı açılması planlanan bölge, her yıl yürüyüşçüleri ağırlayan Likya Yolu’nun Davazlar’daki güzergâhının batısında bulunuyor. Trysa’dan Myra Çayı Vadisi’ne inen yürüyüşçülerin daha evvel önlerine çıkan vadi yamacındaki mermer ocağı tahribatına bir yenisi daha eklenecek.
MERMER OCAĞI İÇİN 2244 AĞAÇ KESİLECEK
Davazlar köyünde açılmasına müsaade verilen mermer ocağı 101 ada, 10 parselde kayıtlı yaklaşık 22 milyon metrekarelik büyük bir orman parseli içerisinde yer alıyor. Kermes meşesi, defne, sandal ve kızılçam üzere ağaç çeşitlerinin tartıda olduğu orman yeri biroldukça canlı çeşidine de konut sahipliği yapıyor. Proje alanında kalan yaklaşık 2244 ağacın kesilmesi gündemde. Fakat kesilecek ağaç sayısı ölçüsünün bu sayıların hayli üzerinde olacağı iddia ediliyor.
GÖÇ ETMEYEN SON KÖYLÜLER YAŞAMA ÜRETEREK TUTUNUYOR
Davazlar, eğitimden iş imkanlarına biroldukça niçinle göç veren Demre’nin az sayıda nüfus barındıran köylerinden biri. Lakin köyde kalanlar da tarım ve hayvancılık yaparak hayata tutunmaya çalışıyor. Açılacak mermer ocağı atalarından kalan topraklarda hayatını sürdürme çabası veren insanları da mağdur edecek.
BİR YANDAN DON, BİR YANDAN KEFEN BİÇİLEN COĞRAFYA
Türkiye güçlü doğal ve kültürel mirasını beton iktisadı ve yabanî madencilik, plansız güç üzere yıkıcı projelerle kısa vadeli kazanımlar uğruna yok ediyor. Bir yandan turizmi geliştirmek ve çeşitlendirmek için kültür mirasını öne çıkarmaya çalışan Kültür ve Turizm Bakanlığı, başka yanda ise bu zenginliğin bulunduğu bölgeleri hiç görmeden koordinatlar üzerinden ruhsat veren Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı. Maden Kanunu’nda tarihin, kültürün ve hayatın bütünü lehinde bir değişiklik yapılmazsa Türkiye üzerinde yükseldiği bu varlıklı mirası kısa vadeli hasılatlar uğruna yok eden bir ülke olarak tarihe geçecek.
GÖRÜŞÜ SORULMAYAN HALKA ‘PROJE BAŞLAYACAK, HABERİNİZ OLSUN’ DUYURUSU
Maden ruhsatlarının Ankara’dan, merkezi yönetim tarafınca verilmesi, bu mevzuda yerelin kelam hakkı kalmamasına yol açıyor. Madencilik projelerinde mahallî yönetimler sırf işletme evresine geçileceğinde haberdar oluyor ve bu biçimdelikle yıkıcı projelerin uygulanacağı bölgelerde yaşayan insanların isteği üretilmeden bir cins dayatma yoluna gidiliyor. Antalya Valiliği’nin Demre Kaymakamlığı’na gönderdiği ‘bilgilendirme’ yazısı da bunun bir örneği. Proje için ruhsat verilirken lokal halkın görüşü sorulmamasına rağmen, ÇED gerekli Değildir sonucu verildikten daha sonra mermer ocağının etkileyeceği yöre insanına askı yoluyla çalışmanın başlayacağının haber verilmesi isteniyor.
LİKYA’DAN GELECEĞE NE KALACAK
Yaklaşık 2400 yıl evvel Orta Likya’nın taşlarından insanlığı bugün bile etkilemeyi sürdüren anıtsal yapılar inşa ederek coğrafya ile kurduğu ilgiyi sanata dönüştüren insanların yaşadığı bölge, bugün birebir taşları peynir kalıpları üzere keserek inşaat gerecine dönüştürme peşindeki zihniyetin saldırısı altında. Türkiye 2009’da Antalya-Muğla içindeki Likya kentlerinin ‘dünya mirası’ olarak tescillenmesi için UNESCO’ya başvurmuştu. Müracaatın üzerinden 13 yıl geçti ve hala Likya kentleri UNESCO Dünya Kültür Mirası süreksiz listesinde. Fakat Likya uygarlığının üzerinde yükseldiği coğrafya en epey tahribatın da son 10-15 yılda artması Türkiye’nin birbiriyle çelişen muhafaza ve kullanma siyasetinin bir modülü niteliğinde. Bu sürecin önüne geçilmezde, Orta Likya’dan geleceğe tahrip edilmiş hayalet ırmaklar, parçalanmış devasa kayalıklar ve tahrip edilmiş ormanlar kalacak.
Yusuf Yavuz
Orta Likya olarak bilinen bölgede Doğudan batıya hakikat Lmyra, Myra, Patara ve Ksantos üzere Likya uygarlığının kıymetli kentleri yer alıyor. Likyalılar için çeşitli periyotlarda başşehirlik yapan bu kentlerin haricinde bölgede büyüklü küçüklü onlarca antik kent yer alıyor. Su kaynakları, üretim, barınma ve beslenme imkanlarının yanında kara ve deniz ulaşımı kolaylığı üzere seçeneklerin belirlediği Likya yerleşimlerinden günümüze ulaşan güçlü kültür mirası hala insanlığı etkilemeyi sürdürüyor.
LİKYA UYGARLIĞINI YARATAN COĞRAFYA PARAMPARÇA EDİLİYOR
Kaş, Demre ve Finike ilçeleri hudutlarında bulunan dağlık coğrafyada son 15 yıldır birbiri gerisine açılan mermer ocakları, doğal mirasın yanında Likya uygarlığının varlıklı kültürel mirasını da tehdit ediyor. Bölgede süratle artan betonlaşmanın gereği olarak açılan hazır beton tesisleri de Likya’nın üzerinde yükseldiği coğrafyayı kemirmeyi sürdürüyor. Bir vakit içinder Myra antik kentine su taşıyan antik su kanallarının da yer aldığı Demre Çayı Vadisi yırtıcı madencilik tahribatından en epey etkilenen bölgelerin başında geliyor. halbuki Demre Çayı Vadisi’nin doğu ve batı yamaçları Likya’dan Doğu Roma’ya uzanan tarihi sürecin kıymetli anıtsal yapılarının kalıntılarıyla dolu. Kahramanlık anıtlarından dini yapılara, kamusal yerlerden anıtsal mezarlara biroldukça tarihi yapıyı barındıran bu bölgede binlerce yıldır sürekliliği olan bir mimari gelenek de hala varlığını sürdürüyor.
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRASIN KALBİNDE YENİ BİR MERMER OCAĞI
Demre ilçesine bağlı Davazlar köyü hudutlarında açılmak istenen yeni bir mermer ocağı için Antalya Valiliği Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü tarafınca 29 Nisan’da ‘ÇED Gerekli Değildir’ sonucu verildi. Bu karar, doğal ve kültürel mirasın iç içe geçtiği bir bölgede, madencilik üzere etrafa tesirleri tahrip edici ölçüde olan bir teşebbüsü ‘yasal’ olarak onaylayan bir doküman niteliğinde.
TRYSA’NIN YURT DIŞINA KAÇIRILAN KAHRAMAN ANITI
Davazlar köyünün doğusundaki Gölbaşı Mevkii’nde yer alan Tyrsa antik yerleşimi, 19. Yüzyılın sonlarına gerçek Viyana’ya kaçırılan Tyrsa Heroon’u ismiyle anılan ünlü kahraman anıtıyla biliniyor. Demre Çayı Vadisi’nin batısından yükselen bir zirvede yer alan Tyrsa Heroon’u, İ.Ö 4. Yüzyıla tarihleniyor. Likya beyefendilerinden birine ilişkin olduğu düşünülen kale yerleşiminin kalıntılarının varlığını sürdürdüğü Trysa’nın etrafına yayılmış epey sayıda anıtsal Likya lahitleri bulunuyor. Antik yerleşimin bulunduğu doruğa çıkıldığında ise vadinin kuzey ve doğu yamaçlarında coğrafyayı tahrip eden mermer ocaklarının yarattığı ürkütücü manzaralar göze çarpıyor. Bu bölgenin neredeyse her karışında bir kültürel mirasa rastlamak mümkün. Lahitler, kaya mezarları, tiyatrolar, sarnıçlar ve her periyoda ilişkin dini yapılar.
YAKLAŞIK BİN DEKARLIK ALANDA MERMER OCAĞI RUHSATI VERİLDİ
Kısa müddet daha sonra, bir vakit içinder bölgenin en değerli anıtsal yapılarından biri olan fakat günümüzde hala Viyana’da Hoş Sanatlar Müzesi’nde sergilenen ünlü Trysa Heroon’unun bulunduğu bölgeden kuzeybatı istikametine bakıldığında benzeri oyuklar görülecek. Davazlar köyünde açılmak istenen mermer ocağı için yaklaşık 100 (96,98 ha.) hektarlık bir ruhsat alanı belirlenmiş. Birinci etapta ruhsat alanının 104 dekarlık kısmında işletme açılması planlanıyor. Denizli merkezli 4T Madencilik A.Ş. isimli özel bir şirket tarafınca işletilecek olan mermer ocağının projesinin yakın etrafında köylülere ilişkin konutlar ve keçi ağılları da yer alıyor.
ÇIKARILAN MERMERİN YÜZDE 90’I ÇÖP OLACAK
Yeni açılacak mermer ocağı alanının doğusundaki vadi yamacında daha evvel açılmış öteki mermer ocakları da bulunuyor. Batı bölümünde ise Güneş Gücü Santralleri (GES) var. Yeni mermer ocağı için hazırlanan proje tanıtım evrakına göre çalışmalar kapsamında yılda 100 bin metreküp gereç üretilmesi planlanıyor. Çıkarılacak mermerin sırf yüzde 10’u kullanılabilir bloklardan oluşurken, geri kalan yüzde 90’lık kısmının ise ‘pasa’, yani ‘atık’ olarak ayrılacağı belirtiliyor. Bu atıkların depolanması için de tamamı orman toprağı olan ruhsat alanı ortasında pasa döküm alanı oluşturulacak.
PROJE ALANI TARİHİ MİRASIN ORTASINDA
Mermer ocağı açılması planlanan bölgede her geçen gün yeni arkeolojik kalıntılar keşfediliyor. Antik kentlerin yakınında yer alan çeşitli çiftlik yapıları, sarnıçlar ve işlikler ile çabucak hemen gün yüzüne çıkmamış değişik nitelikteki kültür varlıkları ortaya çıktıkça tescillenerek muhafaza altına alınıyor. Lakin bu bölgenin korunması için sadece tescil sonucu olması gerekmiyor. Zira antik yerleşimlerin tesir alanları sadece belirlenen sitlerle sonlu değil. Bölgenin doğal dokusuyla bir arada hem binlerce yılın kültür mirası, birebir vakitte bunun bir devamı niteliğindeki lokal mimarinin korunarak geleceğe aktarılması hem kültür tıpkı vakitte turizm siyasetleri açısından kıymetli.
BÖLGE MÜDAFAA ŞURASI MÜDÜRLÜĞÜ ‘OLUMLU’ GÖRÜŞ VERDİ
Ancak Davazlar’da açılmak istenen mermer ocağı için görüşü sorulan Antalya Kültür Varlıklarını Müdafaa Heyeti Müdürlüğü, 19 Kasım 2021 tarihindeki yazısında, faaliyet alanında 2863 sayılı Yasa kapsamında bir kültür varlığına rastlanmadığını kaydederek, “Müdürlüğümüz arşiv kayıtlarında bu alanlarda Müdafaa Kurulunca ilan edilmiş Arkeolojik Kentsel Tarihi sit alanı ve Taşınmaz Kültür Varlığı Muhafaza alanı bulunmadığı” istikametinde görüş bildirdi. Müdafaa konseyinin mevcut datalar ve yasal düzenlemeler doğrultusunda öteki türlü bir karar vermesi beklenemez. halbuki hem ilgili bakanlığın tıpkı vakitte vilayetteki idarecilerin Likya coğrafyasının bu özellikli bölgesini madencilik ve gibisi projelerden sakınması gerekiyor.
PROJE ALANINDA ‘YOK’ DENİLEN KÜLTÜR VARLIĞINI KÖYLÜLER BULUYOR
İlgili başka kamu kurumları üzere Müdafaa heyetleri da eldeki mevcut bilgiler, kısa vakitte yapılan yetersiz saha müşahedelerine dayanarak bu çeşit projelere yasalar gereği ‘sakınca yoktur’ görüşü veriyor. Fakat kimi projelerde kurumların “proje alanında yok” dediği kültür varlıkları köylüler ya da vatandaşlar tarafınca tespit edilebiliyor. Davazlar köyünde de proje alanının yakın etrafında çeşitli tescilli yapılar bulunuyor. Fakat orman yerinden oluşan ve 960 dekarlık geniş bir alana yayılan ruhsat alanında çabucak hemen tescili yapılmamış taşınmaz kültür varlığı bulunması mümkünlük dışı değil.
LİKYA YOLUNDA YÜRÜYENLER TAHRİBAT GÖRÜNTÜSÜNÜ GÖRECEKLER
Bölgedeki doğal ve kültürel varlıkların zenginliği, Türkiye’nin birinci kültür rotası olan Likya Yolu’nun rotasının da Davazlar köyünden geçmesine niye olmuş. Mermer ocağı açılması planlanan bölge, her yıl yürüyüşçüleri ağırlayan Likya Yolu’nun Davazlar’daki güzergâhının batısında bulunuyor. Trysa’dan Myra Çayı Vadisi’ne inen yürüyüşçülerin daha evvel önlerine çıkan vadi yamacındaki mermer ocağı tahribatına bir yenisi daha eklenecek.
MERMER OCAĞI İÇİN 2244 AĞAÇ KESİLECEK
Davazlar köyünde açılmasına müsaade verilen mermer ocağı 101 ada, 10 parselde kayıtlı yaklaşık 22 milyon metrekarelik büyük bir orman parseli içerisinde yer alıyor. Kermes meşesi, defne, sandal ve kızılçam üzere ağaç çeşitlerinin tartıda olduğu orman yeri biroldukça canlı çeşidine de konut sahipliği yapıyor. Proje alanında kalan yaklaşık 2244 ağacın kesilmesi gündemde. Fakat kesilecek ağaç sayısı ölçüsünün bu sayıların hayli üzerinde olacağı iddia ediliyor.
GÖÇ ETMEYEN SON KÖYLÜLER YAŞAMA ÜRETEREK TUTUNUYOR
Davazlar, eğitimden iş imkanlarına biroldukça niçinle göç veren Demre’nin az sayıda nüfus barındıran köylerinden biri. Lakin köyde kalanlar da tarım ve hayvancılık yaparak hayata tutunmaya çalışıyor. Açılacak mermer ocağı atalarından kalan topraklarda hayatını sürdürme çabası veren insanları da mağdur edecek.
BİR YANDAN DON, BİR YANDAN KEFEN BİÇİLEN COĞRAFYA
Türkiye güçlü doğal ve kültürel mirasını beton iktisadı ve yabanî madencilik, plansız güç üzere yıkıcı projelerle kısa vadeli kazanımlar uğruna yok ediyor. Bir yandan turizmi geliştirmek ve çeşitlendirmek için kültür mirasını öne çıkarmaya çalışan Kültür ve Turizm Bakanlığı, başka yanda ise bu zenginliğin bulunduğu bölgeleri hiç görmeden koordinatlar üzerinden ruhsat veren Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı. Maden Kanunu’nda tarihin, kültürün ve hayatın bütünü lehinde bir değişiklik yapılmazsa Türkiye üzerinde yükseldiği bu varlıklı mirası kısa vadeli hasılatlar uğruna yok eden bir ülke olarak tarihe geçecek.
GÖRÜŞÜ SORULMAYAN HALKA ‘PROJE BAŞLAYACAK, HABERİNİZ OLSUN’ DUYURUSU
Maden ruhsatlarının Ankara’dan, merkezi yönetim tarafınca verilmesi, bu mevzuda yerelin kelam hakkı kalmamasına yol açıyor. Madencilik projelerinde mahallî yönetimler sırf işletme evresine geçileceğinde haberdar oluyor ve bu biçimdelikle yıkıcı projelerin uygulanacağı bölgelerde yaşayan insanların isteği üretilmeden bir cins dayatma yoluna gidiliyor. Antalya Valiliği’nin Demre Kaymakamlığı’na gönderdiği ‘bilgilendirme’ yazısı da bunun bir örneği. Proje için ruhsat verilirken lokal halkın görüşü sorulmamasına rağmen, ÇED gerekli Değildir sonucu verildikten daha sonra mermer ocağının etkileyeceği yöre insanına askı yoluyla çalışmanın başlayacağının haber verilmesi isteniyor.
LİKYA’DAN GELECEĞE NE KALACAK
Yaklaşık 2400 yıl evvel Orta Likya’nın taşlarından insanlığı bugün bile etkilemeyi sürdüren anıtsal yapılar inşa ederek coğrafya ile kurduğu ilgiyi sanata dönüştüren insanların yaşadığı bölge, bugün birebir taşları peynir kalıpları üzere keserek inşaat gerecine dönüştürme peşindeki zihniyetin saldırısı altında. Türkiye 2009’da Antalya-Muğla içindeki Likya kentlerinin ‘dünya mirası’ olarak tescillenmesi için UNESCO’ya başvurmuştu. Müracaatın üzerinden 13 yıl geçti ve hala Likya kentleri UNESCO Dünya Kültür Mirası süreksiz listesinde. Fakat Likya uygarlığının üzerinde yükseldiği coğrafya en epey tahribatın da son 10-15 yılda artması Türkiye’nin birbiriyle çelişen muhafaza ve kullanma siyasetinin bir modülü niteliğinde. Bu sürecin önüne geçilmezde, Orta Likya’dan geleceğe tahrip edilmiş hayalet ırmaklar, parçalanmış devasa kayalıklar ve tahrip edilmiş ormanlar kalacak.
Yusuf Yavuz