kunteper
Member
Bir ırmaklar coğrafyası olan Antalya’da sulak alanlarda oteller ve yazlık konutlar inşa edilirken 2016 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Su İdaresi Genel Müdürlüğü tarafınca hazırlanan Antalya Havzası Taşkın İdare Planı’na göre en yüksek taşkın riski Köprüçay’da bulunuyor. Köprüçay için yapılan ve geriye dönük 50 ila 500 yıl içindeki periyotlar bedellendirilen taşkın senaryosunda, “Taşkın yayılımı regülatörün 3 km kadar mansabında, Belkıs mahallesi sonları içerisindeki Aspendos antik tiyatrosunun yakınlarına kadar ulaşmaktadır. Burada, sağ kıyıdaki Aspendos yolu ile sol kıyıdaki regülatör ulaşım yolu içinde en epeyce 1100 m genişlikteki taşkın yayılımı, büyük ölçüde kendi doğal taşkın yatağı içerisinde kalmakla bir arada taşkın yatağında yer alan yaklaşık 180 hektar tarım alanını etkilemektedir” sözlerine yer verildi.
Türkiye bir haftadır Kastamonu ve Sinop’ta yaşanan sel felaketlerinin şokunu yaşıyor. Dere yataklarındaki yapılaşma, kusurlu dere ıslahları, çok orman kesiti ile HES’ler yüzünden tahrip edilen topografya çok yükü kaldırmakta zorlanmaya başladı. Buna bir de global iklim krizinin yarattığı çok hava olayları eklenince Türkiye’nin güneyi gibisi görülmemiş orman yangınlarıyla, kuzeyi ise sellerle karşı karşıya kaldı.
FELAKET GÖZ NAZARAN GÖRE GELDİ
Kastamonu’nun Bozkurt, Sinop’un ise Ayancık ilçelerindeki sel felaketi, doğal alanlara insan eliyle yapılan bilinçsiz müdahalelerin ağır sonuçlarını gözler önüne serdi. Batı Karadeniz Bölgesi için 2019 yılında hazırlanan ve mümkün taşkınlara karşı tedbir alınmasını amaçlayan hareket planında lisana getirilen ikazların dikkate alınmaması felaketin göz nazaran göre geldiği tenkitlerine niye oldu.
KARADENİZ’DEKİ SEL YIKIMI GÖZLERİ ANTALYA’YA ÇEVİRDİ
Karadeniz Bölgesindeki sel felaketlerinin akabinde Antalya’daki taşkın riski gündeme geldi. Antalya’nın eski (2009-2014) Büyükşehir Belediye Lideri ve CHP Antalya Milletvekili Prof. Dr. Mustafa Akaydın, üzerinde ‘çılgın proje’ uygulanan Boğaçayı üzerinden taşkın ikazında bulundu.
‘PARTİLİ İLÇE BELEDİYEM VE AKP’Lİ ARKADAŞLARDAN TENKİT ALDIM’
Büyükşehir Belediye Başkanlığı devrinde Antalya Batı Etraf Yolunun, bölgenin imara açılarak yapılmasına direndiğini kaydeden Akaydın, “Partili ilçe belediyem ve AKP’li arkadaşlardan ağır tenkitler aldım. Hâlbuki Boğaçayı bölgesi sel yatağı olup 2003 kışında yağış ve selle Boğaçayı 1. köprüsünün tek ayağı yıkılmış, Toroslardan 7 cenaze ve epey sayıda hayvan ölüsü ovaya inmişti. Maalesef rantiyenin baskısıyla 2014 daha sonrası bölge imara açıldı ve fazlaca sayıda apartman ve villa bölgeye konumlanırken tekrar epey sayıda ağaç yok edildi. Kastamonu- Bozkurt faciasından daha sonra bu mevzuyu siz hemşerilerimle paylaşma gereği duydum. İlah Antalya’yı ve Boğaçayını korusun” sözlerini paylaştı.
Antalya’nın eski Büyükşehir Belediye Lideri Mustafa Akaydın’ın bu paylaşımının akabinde kentte gözler Boğaçayı’na çevrildi, mümkün taşkınlar konusunda çeşitli ikazlar gündeme geldi.
BOĞAÇAYINDA MÜMKÜN TAŞKIN 35 HEKTAR ALAN ETKİLEYECEK
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Su İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Haziran 2016’da Antalya Havzası Taşkın İdare Planı’na nazaran ise Boğaçay ve kolları olan Çandır, Doyran ve Karaman çaylarının taşkın riski hakkında bilgilere de yer veriliyor. Yapılan simulasyon (benzetim) çalışmasına göre Boğaçayı’nın Çandır Çayı ile kesiştiği noktadan denize kadar olan kesitteki azamî su debisinin saniyede 2408 metreküp olarak hesaplandığı belirtilerek, 500 yıl bir dahalenmeli taşkınlarda 35 hektarlık bir alanın etkilenebileceği öngörülüyor.
ANTALYA’DA en çok TAŞKIN RİSKİ KÖPRÜÇAY’DA
Antalya Havzası Taşkın İdare Planı’nda en büyük taşkın riskinin ise Serik ilçesindeki Boğazkent bölgesinden denize dökülen Köprüçay’da olduğu, bu ırmağı Aksu ve Manavgat çaylarının izlediği kaydedilerek şu sözlere yer veriliyor: “Köprüçay, Antalya Havzası’ndaki akarsular içinde mansap kesitindeki 500 yıl bir dahalenme devrine ilişkin 3.317 m3 /s olan pik debisi ile en büyük debiye sahip olanıdır. Taşkın yayılım alanlarının büyüklükleri, üç simülasyon içinde epey az fark etmekle bir arada debinin büyüklüğüne bağlı olarak taşkın alanlarındaki su derinlikleri artmaktadır.
TAŞKIN YAYILIMI ASPENDOS ANTİK TİYATROSUNA KADAR ULAŞACAK
Taşkın yayılımı regülatörün 3 km kadar mansabında, Belkıs mahallesi hudutları içerisindeki Aspendos antik tiyatrosunun yakınlarına kadar ulaşmaktadır. Burada, sağ kıyıdaki Aspendos yolu ile sol kıyıdaki regülatör ulaşım yolu içinde en epey 1100 metre genişlikteki taşkın yayılımı, büyük ölçüde kendi doğal taşkın yatağı içerisinde kalmakla bir arada taşkın yatağında yer alan yaklaşık 180 hektar tarım alanını etkilemektedir. Bundan bağımsız olarak, Aspendos’tan yaklaşık 1 km kadar mansapta alüvyon birikimine bağlı kesit daralması niçiniyle başlayan taşkın bir daha taşkın yatağı içerisinde kalmaktadır.”
ANTALYA-ALANYA KARAYOLU VE TARIM ALANLARI RİSK ALTINDA
Köprüçay’daki değerli taşkınlar ise çayın güney bölümünde oluştuğuna dikkat çekilen plan raporunda, Antalya-Alanya karayolunun kuzeyinde kalan tarihi kemer köprünün olduğu bölgede kabaran suların doğu tarafında 4 kilometre kadar yayılarak Çakış Mahallesindeki sera ve tarım alanlarından oluşan 1000 hektarlık alanı su altında bırakacağına dikkat çekiliyor. Antalya-Alanya karayolunun 4,5 kilometrelik bir kısmının de su altında bırakacağı belirtilen taşkın riski modellemesine nazaran bölgede yer alan Kürüş Mahallesi’nde 200 hektarlık bir alan da su altında kalabilecek.
SULAR 1-1,5 METRE YÜKSELECEK, YERLEŞİMLER ETKİLENECEK
Mümkün taşkında bölgeyi etkileyecek suların 1 ila 1,5 metre yüksekliğe ulaşabileceğine dikkat çekilen plan raporunda, Köprüçay’ın denizle buluştuğu bölgede oluşacak taşkınların yaklaşık 5 kilometre genişliğe ulaşabileceği belirtilerek şu ihtarlara yer veriliyor: “Bu yayılım, sıklıkla tarım alanları olmak üzere yerleşim yerlerini de etkilemektedir. Bu ortada, taşkın yersel olarak denizden 2 km içeride ve batı tarafında, Acısu-II Dere yatağı boyunca 8 km kadar yayılmaktadır. Bu yayılma; kuzey-güney istikametinde ortalama 1,25 km genişliğinde olup Belek golf tesislerinin kuzeyinde kıyıya paralel pozisyondaki Turizm Caddesi ile sınırlanmaktadır.
TOPLAM 5 BİN 818 HEKTARLIK ALAN TAŞKINDAN ETKİLENECEK
Köprüçay’ın güneyindeki 3. ve 4. taşkın noktalarından yayılan taşkın suları sağ kıyıda yer alan; Karadayı mahallesinde 450 hektar, Ahmediye mahallesinde 435 hektar, Boğazkent mahallesinde 1.000 hektar ve Belek mahallesinde 400 hektar, sol kıyıda ise; Büklüce mahallesinde 135 hektar ve Denizyaka mahallesinde 380 hektar alanı etkilemektedir. Sonuç olarak Köprüçay, kuzeydeki ve Kocadere kolundaki taşkın alanları da eklendiğinde toplamda 5.818 hektar büyüklüğünde bir taşkın alanı ile havzanın en büyük taşkın alanına sahip olan akarsuyudur.”
YILDA 36 MİLYONLUK ZİYAN ÖNGÖRÜLÜYOR
Antalya’daki muhtemel taşkınların yılda yaklaşık 36 milyon TL’lik ziyana yol açabileceği kaydedilen plan raporunda, “Manavgat Çayı, Düden Çayı ve Köprüçay-Güney ırmak kısımları boyunca oluşan önemli taşkınların fazlaca büyük hasarlara (zararlara) yol açtığı görülmüştür” denildi.
BOĞAZKENT’TEKİ SULAK ALAN İŞGALİ VE YAPILAŞMA ARTTI
Raporda dikkat çekilen risk bölgesi son senelerda süratle betonlaşan alanlardan biri. Serik ilçesine bağlı Boğazkent Mahalesinin değerli kısmı sulak alan niteliğinde fakat son senelerda bölgede yer dolgusu yapılarak uygulanan yapılaşmalar arttı. Kumul ve sulak alan üzerinde inşa edilen otel, yazlık konut ve çeşitli turizm tesisleri Köprüçay’daki mümkün bir taşkın durumunda kıymetli risklerle karşı karşıya.
Yusuf Yavuz
Türkiye bir haftadır Kastamonu ve Sinop’ta yaşanan sel felaketlerinin şokunu yaşıyor. Dere yataklarındaki yapılaşma, kusurlu dere ıslahları, çok orman kesiti ile HES’ler yüzünden tahrip edilen topografya çok yükü kaldırmakta zorlanmaya başladı. Buna bir de global iklim krizinin yarattığı çok hava olayları eklenince Türkiye’nin güneyi gibisi görülmemiş orman yangınlarıyla, kuzeyi ise sellerle karşı karşıya kaldı.
FELAKET GÖZ NAZARAN GÖRE GELDİ
Kastamonu’nun Bozkurt, Sinop’un ise Ayancık ilçelerindeki sel felaketi, doğal alanlara insan eliyle yapılan bilinçsiz müdahalelerin ağır sonuçlarını gözler önüne serdi. Batı Karadeniz Bölgesi için 2019 yılında hazırlanan ve mümkün taşkınlara karşı tedbir alınmasını amaçlayan hareket planında lisana getirilen ikazların dikkate alınmaması felaketin göz nazaran göre geldiği tenkitlerine niye oldu.
KARADENİZ’DEKİ SEL YIKIMI GÖZLERİ ANTALYA’YA ÇEVİRDİ
Karadeniz Bölgesindeki sel felaketlerinin akabinde Antalya’daki taşkın riski gündeme geldi. Antalya’nın eski (2009-2014) Büyükşehir Belediye Lideri ve CHP Antalya Milletvekili Prof. Dr. Mustafa Akaydın, üzerinde ‘çılgın proje’ uygulanan Boğaçayı üzerinden taşkın ikazında bulundu.
‘PARTİLİ İLÇE BELEDİYEM VE AKP’Lİ ARKADAŞLARDAN TENKİT ALDIM’
Büyükşehir Belediye Başkanlığı devrinde Antalya Batı Etraf Yolunun, bölgenin imara açılarak yapılmasına direndiğini kaydeden Akaydın, “Partili ilçe belediyem ve AKP’li arkadaşlardan ağır tenkitler aldım. Hâlbuki Boğaçayı bölgesi sel yatağı olup 2003 kışında yağış ve selle Boğaçayı 1. köprüsünün tek ayağı yıkılmış, Toroslardan 7 cenaze ve epey sayıda hayvan ölüsü ovaya inmişti. Maalesef rantiyenin baskısıyla 2014 daha sonrası bölge imara açıldı ve fazlaca sayıda apartman ve villa bölgeye konumlanırken tekrar epey sayıda ağaç yok edildi. Kastamonu- Bozkurt faciasından daha sonra bu mevzuyu siz hemşerilerimle paylaşma gereği duydum. İlah Antalya’yı ve Boğaçayını korusun” sözlerini paylaştı.
Antalya’nın eski Büyükşehir Belediye Lideri Mustafa Akaydın’ın bu paylaşımının akabinde kentte gözler Boğaçayı’na çevrildi, mümkün taşkınlar konusunda çeşitli ikazlar gündeme geldi.
BOĞAÇAYINDA MÜMKÜN TAŞKIN 35 HEKTAR ALAN ETKİLEYECEK
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Su İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Haziran 2016’da Antalya Havzası Taşkın İdare Planı’na nazaran ise Boğaçay ve kolları olan Çandır, Doyran ve Karaman çaylarının taşkın riski hakkında bilgilere de yer veriliyor. Yapılan simulasyon (benzetim) çalışmasına göre Boğaçayı’nın Çandır Çayı ile kesiştiği noktadan denize kadar olan kesitteki azamî su debisinin saniyede 2408 metreküp olarak hesaplandığı belirtilerek, 500 yıl bir dahalenmeli taşkınlarda 35 hektarlık bir alanın etkilenebileceği öngörülüyor.
ANTALYA’DA en çok TAŞKIN RİSKİ KÖPRÜÇAY’DA
Antalya Havzası Taşkın İdare Planı’nda en büyük taşkın riskinin ise Serik ilçesindeki Boğazkent bölgesinden denize dökülen Köprüçay’da olduğu, bu ırmağı Aksu ve Manavgat çaylarının izlediği kaydedilerek şu sözlere yer veriliyor: “Köprüçay, Antalya Havzası’ndaki akarsular içinde mansap kesitindeki 500 yıl bir dahalenme devrine ilişkin 3.317 m3 /s olan pik debisi ile en büyük debiye sahip olanıdır. Taşkın yayılım alanlarının büyüklükleri, üç simülasyon içinde epey az fark etmekle bir arada debinin büyüklüğüne bağlı olarak taşkın alanlarındaki su derinlikleri artmaktadır.
TAŞKIN YAYILIMI ASPENDOS ANTİK TİYATROSUNA KADAR ULAŞACAK
Taşkın yayılımı regülatörün 3 km kadar mansabında, Belkıs mahallesi hudutları içerisindeki Aspendos antik tiyatrosunun yakınlarına kadar ulaşmaktadır. Burada, sağ kıyıdaki Aspendos yolu ile sol kıyıdaki regülatör ulaşım yolu içinde en epey 1100 metre genişlikteki taşkın yayılımı, büyük ölçüde kendi doğal taşkın yatağı içerisinde kalmakla bir arada taşkın yatağında yer alan yaklaşık 180 hektar tarım alanını etkilemektedir. Bundan bağımsız olarak, Aspendos’tan yaklaşık 1 km kadar mansapta alüvyon birikimine bağlı kesit daralması niçiniyle başlayan taşkın bir daha taşkın yatağı içerisinde kalmaktadır.”
ANTALYA-ALANYA KARAYOLU VE TARIM ALANLARI RİSK ALTINDA
Köprüçay’daki değerli taşkınlar ise çayın güney bölümünde oluştuğuna dikkat çekilen plan raporunda, Antalya-Alanya karayolunun kuzeyinde kalan tarihi kemer köprünün olduğu bölgede kabaran suların doğu tarafında 4 kilometre kadar yayılarak Çakış Mahallesindeki sera ve tarım alanlarından oluşan 1000 hektarlık alanı su altında bırakacağına dikkat çekiliyor. Antalya-Alanya karayolunun 4,5 kilometrelik bir kısmının de su altında bırakacağı belirtilen taşkın riski modellemesine nazaran bölgede yer alan Kürüş Mahallesi’nde 200 hektarlık bir alan da su altında kalabilecek.
SULAR 1-1,5 METRE YÜKSELECEK, YERLEŞİMLER ETKİLENECEK
Mümkün taşkında bölgeyi etkileyecek suların 1 ila 1,5 metre yüksekliğe ulaşabileceğine dikkat çekilen plan raporunda, Köprüçay’ın denizle buluştuğu bölgede oluşacak taşkınların yaklaşık 5 kilometre genişliğe ulaşabileceği belirtilerek şu ihtarlara yer veriliyor: “Bu yayılım, sıklıkla tarım alanları olmak üzere yerleşim yerlerini de etkilemektedir. Bu ortada, taşkın yersel olarak denizden 2 km içeride ve batı tarafında, Acısu-II Dere yatağı boyunca 8 km kadar yayılmaktadır. Bu yayılma; kuzey-güney istikametinde ortalama 1,25 km genişliğinde olup Belek golf tesislerinin kuzeyinde kıyıya paralel pozisyondaki Turizm Caddesi ile sınırlanmaktadır.
TOPLAM 5 BİN 818 HEKTARLIK ALAN TAŞKINDAN ETKİLENECEK
Köprüçay’ın güneyindeki 3. ve 4. taşkın noktalarından yayılan taşkın suları sağ kıyıda yer alan; Karadayı mahallesinde 450 hektar, Ahmediye mahallesinde 435 hektar, Boğazkent mahallesinde 1.000 hektar ve Belek mahallesinde 400 hektar, sol kıyıda ise; Büklüce mahallesinde 135 hektar ve Denizyaka mahallesinde 380 hektar alanı etkilemektedir. Sonuç olarak Köprüçay, kuzeydeki ve Kocadere kolundaki taşkın alanları da eklendiğinde toplamda 5.818 hektar büyüklüğünde bir taşkın alanı ile havzanın en büyük taşkın alanına sahip olan akarsuyudur.”
YILDA 36 MİLYONLUK ZİYAN ÖNGÖRÜLÜYOR
Antalya’daki muhtemel taşkınların yılda yaklaşık 36 milyon TL’lik ziyana yol açabileceği kaydedilen plan raporunda, “Manavgat Çayı, Düden Çayı ve Köprüçay-Güney ırmak kısımları boyunca oluşan önemli taşkınların fazlaca büyük hasarlara (zararlara) yol açtığı görülmüştür” denildi.
BOĞAZKENT’TEKİ SULAK ALAN İŞGALİ VE YAPILAŞMA ARTTI
Raporda dikkat çekilen risk bölgesi son senelerda süratle betonlaşan alanlardan biri. Serik ilçesine bağlı Boğazkent Mahalesinin değerli kısmı sulak alan niteliğinde fakat son senelerda bölgede yer dolgusu yapılarak uygulanan yapılaşmalar arttı. Kumul ve sulak alan üzerinde inşa edilen otel, yazlık konut ve çeşitli turizm tesisleri Köprüçay’daki mümkün bir taşkın durumunda kıymetli risklerle karşı karşıya.
Yusuf Yavuz