kunteper
Member
Mardin Büyükşehir Eş Genel Lideri iken yerine kayyım atanan tecrübeli Kürt siyasetçi Ahmet Türk, HDP’nin kapatılmak istenmesi, Kürdistan Bölgesel İdaresi sonları ortasındaki gelişmeler ve iktidarın izlediği siyasetlere ait soruları yanıtladı.
Ahmet Türk’ün Mezopotamya Ajansı’ndan Ömer Çelik’in sorularına verdiği cevaplar şöyleki:
1973 yılından bu yana etkin siyasetin içerisinde yer alan bir isimsiniz. 50 yıla yaklaşan bir tanıklık bu. Ülkenin en tansiyonlu süreçlerini kapsayan bu senelerda Türkiye’de siyaset nasıl bir seyir izledi?
Türkiye tarihine baktığımızda bilhassa Kürt inkarı üzerinde oluşturulmuş bir tarih var ve cumhuriyetten günümüze kadar Kürtleri susturmaya, sindirmeye yönelik bir anlayışın hükümran olduğunu görüyoruz. Bu anlayışlar vaktin ruhuna uygun olarak kimi vakit biraz geri çekiliyor lakin Kürtlerin talepleri ağırlaştıkça yahut kazanımlar elde edildiği vakit bunların bir daha devreye girdiğini görüyoruz. 1994’leri hepimiz biliyoruz, 12 Eylül devrini biliyoruz. Kürtleri sindirmeye, susturmaya yönelik fazlaca ağır baskılar yaşandı. Faili meçhul cinayetler, köy yakmalar… Bütün bunlar yaşandı. Kürtler demokratik bir gelecekle ilgili bir şey istediği vakit, bir atak yaptığı vakit bunu bitirmeye, sindirmeye yönelik çabucak bir hareket planı ortaya konulduğunu görüyoruz. Pekala, bunu kimler yapıyor? olağan olarak ki bugün ayyuka çıkmış durumda. Geçmişten beri bildiğimiz şeyler bugün yavaş yavaş Türkiye gündeminde tartışılmaya başlandı. Bakın 1993-94 senelerında faili meçhul cinayetler çete-mafya-devlet bağlarını ortaya koyan birfazlaca çalışma yaptık. Hatta bunları belgeledik.
DEMİREL ‘ASKER BENİM CEBİMDE DEĞİL Kİ ONU DENETİM EDEYİM’ DEDİ
Hatırlıyorum, o devrin Başbakanı Süleyman Demirel ile bir gün görüşme yaptığımızda şöyleki bir şey demişti: ‘Kurtla kuzu bir ortada yaşayacak.’ Olağan bunu faili meçhul cinayetlerle ilgili tartışmaları açtığımızda, faili meçhul cinayetler yaşanıyor dediğimizde epeyce sonlandı ve ayağa kalktı. Dedi ki; ‘Asker benim cebimde değil ki onu denetim edeyim.’ Natürel ki çeteler-kontrgerilla eliyle bilhassa Kürdistan coğrafyasında biroldukça faili meçhul, faili aşikâr cinayetler ve Kürtler üzerinde ağırlaşan sindirme siyasetleri ağırlaştırıldı. Bunlar bir ortadaydı.
Vedat Aydın olayında Mesut Yılmaz o devir başbakandı, bu görüşmeyi yaptığımızda. Bu olayla ilgili ‘Ben bilgi istedim bana bilgi vermediler’ diyordu. Natürel ki devletin ortasında kendisini devletin sahibi goren bir çete yapılanması var. Bir mafya, kontrgerilla ve milliyetçi kısımların oluşturduğu kümeler her vakit Türkiye’de Kürtlere karşı bir aksiyonu yahut bir siyaseti geliştirmişler. Bugün yavaş yavaş bunlar tartışılıyor. Türkiye’de Kürtler kazanımları elde ettiği vakit yahut demokratik gayretinde başarılı olduğu vakit bunun önünü kesmeye yönelik çabucak bir atılım yapılır ve bu kazanımları ortaya adam kaldırmaya yönelik bir baskının ortaya çıktığını görüyoruz.
Kürtler bunları biliyor ancak Türkiye halkının bir kısmı sahiden yaşadıklarımızı, Kürtlerin yaşadıklarını, burada yaşanan sancılı, acı dolu periyotları fazlaca âlâ bilmeyenler de var. Lakin yavaş yavaş bugün Türkiye’de bir değişim ve dönüşüm oluyor. Düne kadar Kürtleri yalnızlaştıran siyasetler yerine bugün nitekim Kürtlerin dostları da olmuştur. Farklı halklardan bir takviye gelmiştir. Kürtlerin haklı gayretini ne kadar haklı olduğunu görmeye başladılar. Lakin toplumu değiştirip, dönüştürmeye yönelik bir projenin ortaya konulması lazım.
Geçmişle yüzleştirecek birtakım çalışmaları gerçekleştirmek gerek. Zira geçmişini bilmeyen bir toplumun ortasında yaşıyoruz. Yaşanan olayları bilmeyen aşikâr bölümler var. Kürtlere düşmanlık yapan ırkçı-milliyetçi bir kesim var. Lakin toplumun bir kesiti de apolitik ve bu apolitik kesiti elinde tutmaya yönelik bir siyaset işliyor. Kürtleri potansiyel tehlike göstererek, Kürtleri bölücü göstererek apolitik kısmı, milliyetçi kısmı elinde tutmaya çalışan bir anlayış var. Bir de Kürtlerin kazanımlarını asla kabul etmeyen, Kürtlerin haklarını, kimliksel ve dilsel haklarını kabullenmeyen ve içselleştirmeyen bir anlayışla karşı karşıyayız.
‘PARTİ KAPATMANIN BİR MANASI YOK’
Bu senelerda siyaset yürütmek nasıldı? şahsi tarihinizde ne üzere izler bıraktı geçen yıllar, neleri biriktirdiniz?
Hak ve özgürlükler çabası, hayli uzun soluklu bir çaba oldu. Bu gayretin tüm aksiliklere karşın baskıcı anlayışa karşın muvaffakiyete ulaşacağına inanıyoruz. Ancak olağan ki yaşadığımız süreçler baktığımızda hakikaten güç süreçler oldu. Çok düzgün biliyorsunuz DAİMA kapandı, Demokratik Parti kuruldu, gerisinden Özgür Parti kuruldu, gerisinden HADEP, DEHAP, Demokratik Toplum Partisi… Bütün bunlar tek tek Anayasa Mahkemesi’nin sonucuyla kapatılmış oldu. Artık o periyoda baktığımızda aldığımız oy oranı yüzde 5-6 fakat gitgide demokrasiye inananlar ve Kürtler daha başarılı bir çalışma yaparak en son 7 Haziran’da yüzde 13’lere çıktı. Bütün baskılara karşın bunun zıt teptiğini artık bunların görmesi lazım. Parti kapatmakla sonuç alınmayacağı ortada fakat hala bu usullere başvuruyorlar. Biz geçmişteki tecrübemizden yola çıkarak diyoruz ki parti kapatmanın bir manası yok. Kürtlere baskı kurmanın da Türkiye halklarına ve Kürtlere bir yararı yok. Yürütülen zulüm siyasetinin aslında karşıt tepeceğini görmeleri lazım.
Bugünkü dünyamızda artık diyalogla, ortaklaşarak, demokratik bir toplum yaratarak meseleleri çözebiliriz. Bunun ötesinde bir tahlil yolu yok. Baskıcı, sindirme siyasetleriyle bu sıkıntılar çözülmüyor artık. Geçmişte yaşadıklarımız ve bugüne geldiğimizde bütün bu aksiliklere karşın bugün şayet bir halk ayaktaysa bir inancı var, bir talebi var; halkın legal bir talebi var. Haklı, yasal talebiniz olduğu vakit asla kaybetmezsiniz, asla yılmazsınız.
Bütün baskılara karşın artık bakın 8-10 tane partimiz kapatıldı, biroldukca yöneticimiz cezaevine girdi ve bugün de hala devam ediyor. Bugün on binlerce Kürt siyasetçi içeride. Şayet bugün iktidar partisine bile bu kadar operasyon yapılsaydı, bu kadar baskı yapılsaydı AKP diye bir parti kalmazdı yahut Cumhuriyet Halk Partisi diye bir parti kalmazdı. Lakin bugün bu baskılara karşın bu çaba devam ediyorsa, bir inancın kararıdur, haklı bir gayretin kararıdur, özgürlük talebinin kararıdur.
Türkiye’deki demokrasiye inananlar, Türkiye’de hak ve özgürlükten yana olan insanların bugün Kürt siyaseti üzerinde yürütülen baskıya karşı çıkmaları gerekir. Bunun yanlış olduğunu anlatmaları gerekir. Toplumun gerçekleriyle yüzleşmesi için birtakım çalışmalar ortaya koyması gerekiyor. Şayet toplum geçmişiyle yüzleşecek bir noktaya gelmemişse gelecekle ilgili hakikat projeleri ortaya koymaya imkan kalmıyor. Bütün sıkıntı burada.
TAHLİL SÜRECİ: ÇOK SONUÇ ALICI OLACAĞINI VARSAYIM ETMİYORDUK
yıllardır süren savaş şartları içerisinde masanın başka tarafınca yer alan iktidarın kendisi tarafınca bugün unutturulmaya çalışılan bir müddetç yaşandı 2013-2015 senelerında. Kürt sorunu bugünkü iktidar için ne söz ediyor? Dün nasıl yaklaşıldı, bugün nasıl yaklaşılıyor?
Alışılmış o günler hayli değerli vakit içinderdı, bunu görmek lazım. Şunu başından beri daima savundum; Kürtlerin hak ve hukukunu, özgürlüğünü içselleştirmezseniz, o sorunu çözemezsiniz. Zira bu ülkede ‘Evet Kürtler bir halktır. Kürtlerin bir kimliği var. Kürtlerin bir lisanı var lakin bir arada yaşamaya kararlı. Bunu kabullendiği gün sıkıntılar çözülecek’ diyecek birileri daima çıkacak. Bunları içselleştirmeden, kabul etmeden bu meselelerin çözülmesi sıkıntı. Artık geçmişte Kürt probleminin tahlili konusunda birtakım adımlar atıldı fakat hiç bir vakit bu görüşmelerde talepler gündeme gelirken açık bir biçimde bu taleplerin yerine getirilmesi konusunda bir açıklama yapılmadı. Artık başında söylemiş olduğim üzere şayet bir sıkıntıyı fazlaca açık bir biçimde toplumla, halkla paylaşmaz, neler yapılacağını söz etmezseniz bundan vazgeçersiniz. Doğal bu biçimde bir şey oldu ve seçim dönemindilk önceydi. İşte bu biçimde bir projeyle Kürtleri kazanacağını zannettiler ancak tam zıddı oldu. Kürtler karlı çıktı. Yüzde 10’lardan yüzde 13’lere çıktı. Bu projenin kendilerine yaramadığını görür görmez masayı devirmiş oldu. Sorun bu kadar sıradan. Bu kadar sıradan bakmak gerekiyor. Yoksa tahlil konusunda fazlaca önemli bir şey nazaranmedim. Açıkçası Kürt probleminin tahlili konusunda hayli önemli birtakım gelişmelerin olacağını varsayım etmiyordum. Bu işin kararınun alınmasının kolay olmadığını, güç olacağını lakin natürel ki buna karşın biz sürece olumlu yaklaştık.
Güvensizliğiniz daima mi vardı mevcut iktidara karşı?
Vardı. Yalnızca benim değil, her insanın vardı lakin sonuçta bir adımdır. Kimi şeylerin tartışılması bizim açımızdan değerliydi. Bunun Türkiye gündemine gelmesi değerliydi. Bunun sonuç vermeyeceği ihtimali üzerinde de tartışıyorduk. Başında söylemiş olduğim üzere bir şeyi çözmek için ona inanmak lazım. Kürtlerin hak ve özgürlüklere sahip olmaları gerektiği inancının olması gerekiyor. Bunun tahlilini talep edenlerin, bu bahiste siyaset yürütenlerin, Kürtlerin bir halk olduğunu bu halkın kimi hakları olduğunu kabullenmesi gerekiyor lakin bu hususta fazlaca önemli bir şey yoktu. Bu niçinle bunun fazlaca sonuç alıcı olmayacağını biraz kestirim ediyorduk.
Dün devlet heyetlerinin İmralı’ya gidip görüşmeler gerçekleştirdiği Öcalan, bugün ne avukatı ne de ailesiyle görüştürülüyor. Bu tecridin gayesi ne?
Kürtleri sindirmeye, Kürt siyasetini yok etmeye, Kürtleri soruşturmaya yönelik bir müddetç başlatıldı. Sayın Öcalan’ın bütün iletilerinde ülkede barışın kalıcı hale gelmesi için bildiriler vereceğini biliyorlardı. Bu niçinle baskının oluştuğu bu süreçte Öcalan’ın avukatlarıyla, ailesiyle görüşmesini engellediler. Zira Öcalan’ın iletileri açıktı. Kendim de görüştüm. Bu ülkede artık demokratik siyaset belirli bir ara almıştır. Bu sorunun barışçıl usullerle, diyalogla görüşmelerle çözülmesinin gerektiği inancını ortaya koymuştur. Hala de o inançta. Fakat bu iletilerin topluma ulaşması yürüttükleri siyasete zıt. Bu niçinle bu biçimde bir tecridi yürütmektedirler.
Türkiye’deki mevcut çeşitliliğe karşın bugün “tek devlet, tek bayrak, tek millet, tek vatan” telaffuzlarıyla sözünü bulan statükonun ülkeyi sürüklediği yer neresi? Bu siyasetin muvaffakiyet talihi var mı?
Dünyadaki tek anlayışların muvaffak olmadığını görüyoruz. Dünyaya baktığımızda tekçiliği, tek kişinin yürüttüğü siyasetin sonuçlarının vahim olduğunu görüyoruz. İşte geçmişte Almanya’da, İspanya’da, öbür ülkelerdeki tekçi zihniyetler… Sonuçta bunlar yıkıldı. Tekçi anlayışların bu ülkede de epeyce uzun sürmeyeceğine inanıyorum. Bu niçinle bu son devir daha fazlaca baskıyla karşı karşıya olduğumuz bir periyot. Hani tavuğun yumurtlayacağı periyot güç olur diyorlar. Bu devir de artık baskının arttığı bir devir. Kürtleri baskı siyasetleriyle sindirmeye çalışıyorlar. Ancak bu politikayı ne kadar sürdürebilirler? Bir yıl-iki yıl sürdürebilirsiniz. Ne yapacaksınız daha sonrasında? Bütün dünyayı işgale mi gideceksiniz? Kürtlerin yaşadığı bütün modülleri işgal edip de orada mı kalabileceksiniz? Hayır. Kesinlikle bir gün geriye dönüş olacak ve farklı bir siyaset zaten gündeme gelecek. Yürütülen siyasetin yanlış olduğu toplum tarafınca görülecek, gerçek ortaya çıktığı vakit o siyasetten vazgeçilecek.
İktidarları, devletin sistemini değiştirebilecek güç toplumun örgütlü gücüdür. Toplumun örgütlü gücü büyüdükçe farklı bir siyasetin gelişmesinin önü açılmış olacak. O denli bakmak lazım. Artık bugün toplum yavaş yavaş bir örgütlenme bilhassa bayan hareketleri hayli kuvvetli bir hale gelmiştir. İstanbul Sözleşmesi’nden tutun bayan cinayetlerine karşı yürütülen siyasetlere, hukuksuzluklara bakın. Bir bayan örgütlenmesi var lakin umut ediyorum ki bu örgütlenmeler yalnızca bayanlarla hudutlu kalmasın. Başka kesitlerde de örgütlü bir yapının oluşması gerekir. Zira örgütlü yapılar, kararı değiştiren yapılardır.
‘HALKA ULAŞMANIN FORMÜLLERİNİ OLUŞTURMAK LAZIM’
Bir eleştirim daha var. Vakit zaman açıklamalar yapmak, iktidarı eleştirmek yetmiyor. Halka ulaşmanın formüllerini oluşturmak lazım. Bugün Türkiye nüfusunun yüzde 80’i yoksullukla karşı karşıya. Pekala, bu fakir toplumun bu iktidarı neden desteklediğini halka hakikat anlatmazsanız bunu değiştiremezsiniz. İçine gireceksiniz. Bu halkla birlikte siyaset yöneteceksiniz. İstanbul’dan inip, Anadolu’ya geçip siyaset yürüteceksiniz, halkı bilinçlendireceksiniz. Toplumu gerçeklerle yüzleştireceksiniz, projeler ortaya koyacaksınız. Bugün bu periyodun geldiğine inanıyorum, özetlemek gerekirsesı artık buna inanıyorum.
Bu tenkitleriniz doğrultusunda yöneltecek olursam, Türkiye’deki mevcut durumu değiştirme konusunda muhalefet umut veriyor mu?
Natürel ki eleştirilecek epeyce yan var. Sonuçta Kürtler bunun muhasebesini yapmak zorunda. Bugün Türkiye siyasetinin tamamında milliyetçi damar fazlaca kuvvetli. Bunun değişmesi gerekiyor lakin siyasi partiler de kendisini değiştirmek zorunda. Cumhuriyet Halk Partisi sol, toplumsal demokrat parti olduğunu söylüyor ancak bu sol ve toplumsal demokrat projeleri ortaya koyacak bir noktada değil. Hala milliyetçilerin savurduğu tehditler karşısında eğilip, bükülen bir siyaset yürütmektedirler. Bu kendileri açısından hem puan getirmeyecek hem eleştirilecek bir siyaset olarak Türkiye gündeminde ve bizim gündemimizde duruyor.
CHP’YE TENKİT: ERDOĞAN HER GÜN ‘BÖLCÜLERLE KOL KOLA’ DİYE TENKİT YAPTI BUNA BİLE KARŞILIK VERMEDİ
Bakınız sonuçta demokrasi için bir yürüyüş yaptınız, gittik yolda karşıladık. Erdoğan, her gün ‘İşte bölücülerle kol kola’ diye tenkitler yaptı, buna bile yanıt vermedi. Bu eksiklikler var lakin son periyotta yavaş yavaş birtakım şeylere sahip çıktığını görüyoruz. İşte partinin kapatılmasıyla ilgili yaptığı açıklama. En azından o denli bir açıklama beklediğimizi varsayım etti ki bu biçimde bir açıklama yaptı, düzgün bir şey oldu. Siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili son periyotta yapılan açıklamalar üzücü değil. Burada demokrasi için ortaklaşmak lazım. Biz demokrasi için ortaklaşma deyince ‘Bölücüler’ diyorlar. Biz kimselerle yan yana gelmek için bir seçimde ittifak düşünmüyoruz. Biz demokrasi için bir ittifaka varız, diyoruz. Yoksa seçime gireriz. Kendi başımıza yüzde 10 barajını da aşıyoruz ancak Türkiye’nin demokratik güç birliğini kurma gereksinimi var. Türkiye’nin ortak demokratik pahalar etrafında buluşması için projeler ortaya koymaya muhtaçlığı var. Bizim söylemiş olduğimiz bu. Yoksa kimsenin şemsiyesi altında seçime girmek üzere bir talebimiz yok. bu biçimde bir anlayışımız da yok. Onu da epey açık söylüyoruz fakat bunu suiistimal ediyorlar.
Bizim ittifakımız demokrasi ittifakıdır. Bizim istediğimiz seçim ittifakı değildir. Biz demokrasi için varız. Demokratik gelecek için kim olumlu adım atarsa onlarla birlikte bu projenin gerçekleşmesi için efor gösteririz takviye veririz. Bizim anlayışımız budur.
Kürt sorunu bu noktada ne derece belirleyici? Eleştirdiğiniz CHP, iki yıldır bir Kürt raporunu dahi açıklamadı. Kürt sorunu mevcut muhalefet için ne mana söz ediyor?
Bu bahiste hayli partileri gündeme alıp, eleştirmeyi gerçek bulmuyorum. Genel muhalefet Kürtlerin legal ve makul talepleri karşısında sahiden tutarsız. İtimat verici bir siyaset izlenmiyor.
Biraz evvel devletin değişme vakti geldiğini söylemiş olduniz…
Toplum bunu değiştirecek, zaten değişmez.
BARZANİ’NİN ‘KÜRTLER ARTIK KARDEŞLERİNE ASLA SİLAH ÇEKMEYECEK’ KELAMINI UNUTMAMASI GEREKİYOR
Kürt güçleri içinde çatışma riski kelam konusu. Bu taraflı lokal örnekler de var. Bu durumun önüne geçmek için ne yapılması gerekiyor?
Dikkatle izliyoruz. Burada aslında geçmişte Mesut Barzani’nin söylemiş olduği; ‘Kürtler artık kardeşlerine asla silah çekmeyecek’ kelamı var. KDP’nin ve Sayın Barzani’nin bunu unutmaması gerekiyor. Bu ıstırapların aşılması için bir ortak kurul oluşturulması gerekiyor. Olayların, bu son gelişmelerin niçinlerinin araştırılması gerekir ve gerekirse yanlışlık nerede ise bu yanlışlığı fazlaca açık lisana getirip, birbirimizden özür dilemeliyiz. var ise bir yanlışlık, bunu izah etmek üzere bir sorumlulukla da karşı karşıyayız.
Bugüne kadarki siyaset sizde bu biçimdesi bir izlenimi uyandırdı mı?
Maalesef yok. Doğal ki bugün Kürt siyasetinin bir kesiti hala Türkiye devletinin farklı kısımların tesiri altında. Bağımsız bir siyaset yürütmekten adeta aciz bir durumda. Bu da sıkıntıların tahlilini zorlaştırıyor maalesef.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI
Ahmet Türk’ün Mezopotamya Ajansı’ndan Ömer Çelik’in sorularına verdiği cevaplar şöyleki:
1973 yılından bu yana etkin siyasetin içerisinde yer alan bir isimsiniz. 50 yıla yaklaşan bir tanıklık bu. Ülkenin en tansiyonlu süreçlerini kapsayan bu senelerda Türkiye’de siyaset nasıl bir seyir izledi?
Türkiye tarihine baktığımızda bilhassa Kürt inkarı üzerinde oluşturulmuş bir tarih var ve cumhuriyetten günümüze kadar Kürtleri susturmaya, sindirmeye yönelik bir anlayışın hükümran olduğunu görüyoruz. Bu anlayışlar vaktin ruhuna uygun olarak kimi vakit biraz geri çekiliyor lakin Kürtlerin talepleri ağırlaştıkça yahut kazanımlar elde edildiği vakit bunların bir daha devreye girdiğini görüyoruz. 1994’leri hepimiz biliyoruz, 12 Eylül devrini biliyoruz. Kürtleri sindirmeye, susturmaya yönelik fazlaca ağır baskılar yaşandı. Faili meçhul cinayetler, köy yakmalar… Bütün bunlar yaşandı. Kürtler demokratik bir gelecekle ilgili bir şey istediği vakit, bir atak yaptığı vakit bunu bitirmeye, sindirmeye yönelik çabucak bir hareket planı ortaya konulduğunu görüyoruz. Pekala, bunu kimler yapıyor? olağan olarak ki bugün ayyuka çıkmış durumda. Geçmişten beri bildiğimiz şeyler bugün yavaş yavaş Türkiye gündeminde tartışılmaya başlandı. Bakın 1993-94 senelerında faili meçhul cinayetler çete-mafya-devlet bağlarını ortaya koyan birfazlaca çalışma yaptık. Hatta bunları belgeledik.
DEMİREL ‘ASKER BENİM CEBİMDE DEĞİL Kİ ONU DENETİM EDEYİM’ DEDİ
Hatırlıyorum, o devrin Başbakanı Süleyman Demirel ile bir gün görüşme yaptığımızda şöyleki bir şey demişti: ‘Kurtla kuzu bir ortada yaşayacak.’ Olağan bunu faili meçhul cinayetlerle ilgili tartışmaları açtığımızda, faili meçhul cinayetler yaşanıyor dediğimizde epeyce sonlandı ve ayağa kalktı. Dedi ki; ‘Asker benim cebimde değil ki onu denetim edeyim.’ Natürel ki çeteler-kontrgerilla eliyle bilhassa Kürdistan coğrafyasında biroldukça faili meçhul, faili aşikâr cinayetler ve Kürtler üzerinde ağırlaşan sindirme siyasetleri ağırlaştırıldı. Bunlar bir ortadaydı.
Vedat Aydın olayında Mesut Yılmaz o devir başbakandı, bu görüşmeyi yaptığımızda. Bu olayla ilgili ‘Ben bilgi istedim bana bilgi vermediler’ diyordu. Natürel ki devletin ortasında kendisini devletin sahibi goren bir çete yapılanması var. Bir mafya, kontrgerilla ve milliyetçi kısımların oluşturduğu kümeler her vakit Türkiye’de Kürtlere karşı bir aksiyonu yahut bir siyaseti geliştirmişler. Bugün yavaş yavaş bunlar tartışılıyor. Türkiye’de Kürtler kazanımları elde ettiği vakit yahut demokratik gayretinde başarılı olduğu vakit bunun önünü kesmeye yönelik çabucak bir atılım yapılır ve bu kazanımları ortaya adam kaldırmaya yönelik bir baskının ortaya çıktığını görüyoruz.
Kürtler bunları biliyor ancak Türkiye halkının bir kısmı sahiden yaşadıklarımızı, Kürtlerin yaşadıklarını, burada yaşanan sancılı, acı dolu periyotları fazlaca âlâ bilmeyenler de var. Lakin yavaş yavaş bugün Türkiye’de bir değişim ve dönüşüm oluyor. Düne kadar Kürtleri yalnızlaştıran siyasetler yerine bugün nitekim Kürtlerin dostları da olmuştur. Farklı halklardan bir takviye gelmiştir. Kürtlerin haklı gayretini ne kadar haklı olduğunu görmeye başladılar. Lakin toplumu değiştirip, dönüştürmeye yönelik bir projenin ortaya konulması lazım.
Geçmişle yüzleştirecek birtakım çalışmaları gerçekleştirmek gerek. Zira geçmişini bilmeyen bir toplumun ortasında yaşıyoruz. Yaşanan olayları bilmeyen aşikâr bölümler var. Kürtlere düşmanlık yapan ırkçı-milliyetçi bir kesim var. Lakin toplumun bir kesiti de apolitik ve bu apolitik kesiti elinde tutmaya yönelik bir siyaset işliyor. Kürtleri potansiyel tehlike göstererek, Kürtleri bölücü göstererek apolitik kısmı, milliyetçi kısmı elinde tutmaya çalışan bir anlayış var. Bir de Kürtlerin kazanımlarını asla kabul etmeyen, Kürtlerin haklarını, kimliksel ve dilsel haklarını kabullenmeyen ve içselleştirmeyen bir anlayışla karşı karşıyayız.
‘PARTİ KAPATMANIN BİR MANASI YOK’
Bu senelerda siyaset yürütmek nasıldı? şahsi tarihinizde ne üzere izler bıraktı geçen yıllar, neleri biriktirdiniz?
Hak ve özgürlükler çabası, hayli uzun soluklu bir çaba oldu. Bu gayretin tüm aksiliklere karşın baskıcı anlayışa karşın muvaffakiyete ulaşacağına inanıyoruz. Ancak olağan ki yaşadığımız süreçler baktığımızda hakikaten güç süreçler oldu. Çok düzgün biliyorsunuz DAİMA kapandı, Demokratik Parti kuruldu, gerisinden Özgür Parti kuruldu, gerisinden HADEP, DEHAP, Demokratik Toplum Partisi… Bütün bunlar tek tek Anayasa Mahkemesi’nin sonucuyla kapatılmış oldu. Artık o periyoda baktığımızda aldığımız oy oranı yüzde 5-6 fakat gitgide demokrasiye inananlar ve Kürtler daha başarılı bir çalışma yaparak en son 7 Haziran’da yüzde 13’lere çıktı. Bütün baskılara karşın bunun zıt teptiğini artık bunların görmesi lazım. Parti kapatmakla sonuç alınmayacağı ortada fakat hala bu usullere başvuruyorlar. Biz geçmişteki tecrübemizden yola çıkarak diyoruz ki parti kapatmanın bir manası yok. Kürtlere baskı kurmanın da Türkiye halklarına ve Kürtlere bir yararı yok. Yürütülen zulüm siyasetinin aslında karşıt tepeceğini görmeleri lazım.
Bugünkü dünyamızda artık diyalogla, ortaklaşarak, demokratik bir toplum yaratarak meseleleri çözebiliriz. Bunun ötesinde bir tahlil yolu yok. Baskıcı, sindirme siyasetleriyle bu sıkıntılar çözülmüyor artık. Geçmişte yaşadıklarımız ve bugüne geldiğimizde bütün bu aksiliklere karşın bugün şayet bir halk ayaktaysa bir inancı var, bir talebi var; halkın legal bir talebi var. Haklı, yasal talebiniz olduğu vakit asla kaybetmezsiniz, asla yılmazsınız.
Bütün baskılara karşın artık bakın 8-10 tane partimiz kapatıldı, biroldukca yöneticimiz cezaevine girdi ve bugün de hala devam ediyor. Bugün on binlerce Kürt siyasetçi içeride. Şayet bugün iktidar partisine bile bu kadar operasyon yapılsaydı, bu kadar baskı yapılsaydı AKP diye bir parti kalmazdı yahut Cumhuriyet Halk Partisi diye bir parti kalmazdı. Lakin bugün bu baskılara karşın bu çaba devam ediyorsa, bir inancın kararıdur, haklı bir gayretin kararıdur, özgürlük talebinin kararıdur.
Türkiye’deki demokrasiye inananlar, Türkiye’de hak ve özgürlükten yana olan insanların bugün Kürt siyaseti üzerinde yürütülen baskıya karşı çıkmaları gerekir. Bunun yanlış olduğunu anlatmaları gerekir. Toplumun gerçekleriyle yüzleşmesi için birtakım çalışmalar ortaya koyması gerekiyor. Şayet toplum geçmişiyle yüzleşecek bir noktaya gelmemişse gelecekle ilgili hakikat projeleri ortaya koymaya imkan kalmıyor. Bütün sıkıntı burada.
TAHLİL SÜRECİ: ÇOK SONUÇ ALICI OLACAĞINI VARSAYIM ETMİYORDUK
yıllardır süren savaş şartları içerisinde masanın başka tarafınca yer alan iktidarın kendisi tarafınca bugün unutturulmaya çalışılan bir müddetç yaşandı 2013-2015 senelerında. Kürt sorunu bugünkü iktidar için ne söz ediyor? Dün nasıl yaklaşıldı, bugün nasıl yaklaşılıyor?
Alışılmış o günler hayli değerli vakit içinderdı, bunu görmek lazım. Şunu başından beri daima savundum; Kürtlerin hak ve hukukunu, özgürlüğünü içselleştirmezseniz, o sorunu çözemezsiniz. Zira bu ülkede ‘Evet Kürtler bir halktır. Kürtlerin bir kimliği var. Kürtlerin bir lisanı var lakin bir arada yaşamaya kararlı. Bunu kabullendiği gün sıkıntılar çözülecek’ diyecek birileri daima çıkacak. Bunları içselleştirmeden, kabul etmeden bu meselelerin çözülmesi sıkıntı. Artık geçmişte Kürt probleminin tahlili konusunda birtakım adımlar atıldı fakat hiç bir vakit bu görüşmelerde talepler gündeme gelirken açık bir biçimde bu taleplerin yerine getirilmesi konusunda bir açıklama yapılmadı. Artık başında söylemiş olduğim üzere şayet bir sıkıntıyı fazlaca açık bir biçimde toplumla, halkla paylaşmaz, neler yapılacağını söz etmezseniz bundan vazgeçersiniz. Doğal bu biçimde bir şey oldu ve seçim dönemindilk önceydi. İşte bu biçimde bir projeyle Kürtleri kazanacağını zannettiler ancak tam zıddı oldu. Kürtler karlı çıktı. Yüzde 10’lardan yüzde 13’lere çıktı. Bu projenin kendilerine yaramadığını görür görmez masayı devirmiş oldu. Sorun bu kadar sıradan. Bu kadar sıradan bakmak gerekiyor. Yoksa tahlil konusunda fazlaca önemli bir şey nazaranmedim. Açıkçası Kürt probleminin tahlili konusunda hayli önemli birtakım gelişmelerin olacağını varsayım etmiyordum. Bu işin kararınun alınmasının kolay olmadığını, güç olacağını lakin natürel ki buna karşın biz sürece olumlu yaklaştık.
Güvensizliğiniz daima mi vardı mevcut iktidara karşı?
Vardı. Yalnızca benim değil, her insanın vardı lakin sonuçta bir adımdır. Kimi şeylerin tartışılması bizim açımızdan değerliydi. Bunun Türkiye gündemine gelmesi değerliydi. Bunun sonuç vermeyeceği ihtimali üzerinde de tartışıyorduk. Başında söylemiş olduğim üzere bir şeyi çözmek için ona inanmak lazım. Kürtlerin hak ve özgürlüklere sahip olmaları gerektiği inancının olması gerekiyor. Bunun tahlilini talep edenlerin, bu bahiste siyaset yürütenlerin, Kürtlerin bir halk olduğunu bu halkın kimi hakları olduğunu kabullenmesi gerekiyor lakin bu hususta fazlaca önemli bir şey yoktu. Bu niçinle bunun fazlaca sonuç alıcı olmayacağını biraz kestirim ediyorduk.
Dün devlet heyetlerinin İmralı’ya gidip görüşmeler gerçekleştirdiği Öcalan, bugün ne avukatı ne de ailesiyle görüştürülüyor. Bu tecridin gayesi ne?
Kürtleri sindirmeye, Kürt siyasetini yok etmeye, Kürtleri soruşturmaya yönelik bir müddetç başlatıldı. Sayın Öcalan’ın bütün iletilerinde ülkede barışın kalıcı hale gelmesi için bildiriler vereceğini biliyorlardı. Bu niçinle baskının oluştuğu bu süreçte Öcalan’ın avukatlarıyla, ailesiyle görüşmesini engellediler. Zira Öcalan’ın iletileri açıktı. Kendim de görüştüm. Bu ülkede artık demokratik siyaset belirli bir ara almıştır. Bu sorunun barışçıl usullerle, diyalogla görüşmelerle çözülmesinin gerektiği inancını ortaya koymuştur. Hala de o inançta. Fakat bu iletilerin topluma ulaşması yürüttükleri siyasete zıt. Bu niçinle bu biçimde bir tecridi yürütmektedirler.
Türkiye’deki mevcut çeşitliliğe karşın bugün “tek devlet, tek bayrak, tek millet, tek vatan” telaffuzlarıyla sözünü bulan statükonun ülkeyi sürüklediği yer neresi? Bu siyasetin muvaffakiyet talihi var mı?
Dünyadaki tek anlayışların muvaffak olmadığını görüyoruz. Dünyaya baktığımızda tekçiliği, tek kişinin yürüttüğü siyasetin sonuçlarının vahim olduğunu görüyoruz. İşte geçmişte Almanya’da, İspanya’da, öbür ülkelerdeki tekçi zihniyetler… Sonuçta bunlar yıkıldı. Tekçi anlayışların bu ülkede de epeyce uzun sürmeyeceğine inanıyorum. Bu niçinle bu son devir daha fazlaca baskıyla karşı karşıya olduğumuz bir periyot. Hani tavuğun yumurtlayacağı periyot güç olur diyorlar. Bu devir de artık baskının arttığı bir devir. Kürtleri baskı siyasetleriyle sindirmeye çalışıyorlar. Ancak bu politikayı ne kadar sürdürebilirler? Bir yıl-iki yıl sürdürebilirsiniz. Ne yapacaksınız daha sonrasında? Bütün dünyayı işgale mi gideceksiniz? Kürtlerin yaşadığı bütün modülleri işgal edip de orada mı kalabileceksiniz? Hayır. Kesinlikle bir gün geriye dönüş olacak ve farklı bir siyaset zaten gündeme gelecek. Yürütülen siyasetin yanlış olduğu toplum tarafınca görülecek, gerçek ortaya çıktığı vakit o siyasetten vazgeçilecek.
İktidarları, devletin sistemini değiştirebilecek güç toplumun örgütlü gücüdür. Toplumun örgütlü gücü büyüdükçe farklı bir siyasetin gelişmesinin önü açılmış olacak. O denli bakmak lazım. Artık bugün toplum yavaş yavaş bir örgütlenme bilhassa bayan hareketleri hayli kuvvetli bir hale gelmiştir. İstanbul Sözleşmesi’nden tutun bayan cinayetlerine karşı yürütülen siyasetlere, hukuksuzluklara bakın. Bir bayan örgütlenmesi var lakin umut ediyorum ki bu örgütlenmeler yalnızca bayanlarla hudutlu kalmasın. Başka kesitlerde de örgütlü bir yapının oluşması gerekir. Zira örgütlü yapılar, kararı değiştiren yapılardır.
‘HALKA ULAŞMANIN FORMÜLLERİNİ OLUŞTURMAK LAZIM’
Bir eleştirim daha var. Vakit zaman açıklamalar yapmak, iktidarı eleştirmek yetmiyor. Halka ulaşmanın formüllerini oluşturmak lazım. Bugün Türkiye nüfusunun yüzde 80’i yoksullukla karşı karşıya. Pekala, bu fakir toplumun bu iktidarı neden desteklediğini halka hakikat anlatmazsanız bunu değiştiremezsiniz. İçine gireceksiniz. Bu halkla birlikte siyaset yöneteceksiniz. İstanbul’dan inip, Anadolu’ya geçip siyaset yürüteceksiniz, halkı bilinçlendireceksiniz. Toplumu gerçeklerle yüzleştireceksiniz, projeler ortaya koyacaksınız. Bugün bu periyodun geldiğine inanıyorum, özetlemek gerekirsesı artık buna inanıyorum.
Bu tenkitleriniz doğrultusunda yöneltecek olursam, Türkiye’deki mevcut durumu değiştirme konusunda muhalefet umut veriyor mu?
Natürel ki eleştirilecek epeyce yan var. Sonuçta Kürtler bunun muhasebesini yapmak zorunda. Bugün Türkiye siyasetinin tamamında milliyetçi damar fazlaca kuvvetli. Bunun değişmesi gerekiyor lakin siyasi partiler de kendisini değiştirmek zorunda. Cumhuriyet Halk Partisi sol, toplumsal demokrat parti olduğunu söylüyor ancak bu sol ve toplumsal demokrat projeleri ortaya koyacak bir noktada değil. Hala milliyetçilerin savurduğu tehditler karşısında eğilip, bükülen bir siyaset yürütmektedirler. Bu kendileri açısından hem puan getirmeyecek hem eleştirilecek bir siyaset olarak Türkiye gündeminde ve bizim gündemimizde duruyor.
CHP’YE TENKİT: ERDOĞAN HER GÜN ‘BÖLCÜLERLE KOL KOLA’ DİYE TENKİT YAPTI BUNA BİLE KARŞILIK VERMEDİ
Bakınız sonuçta demokrasi için bir yürüyüş yaptınız, gittik yolda karşıladık. Erdoğan, her gün ‘İşte bölücülerle kol kola’ diye tenkitler yaptı, buna bile yanıt vermedi. Bu eksiklikler var lakin son periyotta yavaş yavaş birtakım şeylere sahip çıktığını görüyoruz. İşte partinin kapatılmasıyla ilgili yaptığı açıklama. En azından o denli bir açıklama beklediğimizi varsayım etti ki bu biçimde bir açıklama yaptı, düzgün bir şey oldu. Siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili son periyotta yapılan açıklamalar üzücü değil. Burada demokrasi için ortaklaşmak lazım. Biz demokrasi için ortaklaşma deyince ‘Bölücüler’ diyorlar. Biz kimselerle yan yana gelmek için bir seçimde ittifak düşünmüyoruz. Biz demokrasi için bir ittifaka varız, diyoruz. Yoksa seçime gireriz. Kendi başımıza yüzde 10 barajını da aşıyoruz ancak Türkiye’nin demokratik güç birliğini kurma gereksinimi var. Türkiye’nin ortak demokratik pahalar etrafında buluşması için projeler ortaya koymaya muhtaçlığı var. Bizim söylemiş olduğimiz bu. Yoksa kimsenin şemsiyesi altında seçime girmek üzere bir talebimiz yok. bu biçimde bir anlayışımız da yok. Onu da epey açık söylüyoruz fakat bunu suiistimal ediyorlar.
Bizim ittifakımız demokrasi ittifakıdır. Bizim istediğimiz seçim ittifakı değildir. Biz demokrasi için varız. Demokratik gelecek için kim olumlu adım atarsa onlarla birlikte bu projenin gerçekleşmesi için efor gösteririz takviye veririz. Bizim anlayışımız budur.
Kürt sorunu bu noktada ne derece belirleyici? Eleştirdiğiniz CHP, iki yıldır bir Kürt raporunu dahi açıklamadı. Kürt sorunu mevcut muhalefet için ne mana söz ediyor?
Bu bahiste hayli partileri gündeme alıp, eleştirmeyi gerçek bulmuyorum. Genel muhalefet Kürtlerin legal ve makul talepleri karşısında sahiden tutarsız. İtimat verici bir siyaset izlenmiyor.
Biraz evvel devletin değişme vakti geldiğini söylemiş olduniz…
Toplum bunu değiştirecek, zaten değişmez.
BARZANİ’NİN ‘KÜRTLER ARTIK KARDEŞLERİNE ASLA SİLAH ÇEKMEYECEK’ KELAMINI UNUTMAMASI GEREKİYOR
Kürt güçleri içinde çatışma riski kelam konusu. Bu taraflı lokal örnekler de var. Bu durumun önüne geçmek için ne yapılması gerekiyor?
Dikkatle izliyoruz. Burada aslında geçmişte Mesut Barzani’nin söylemiş olduği; ‘Kürtler artık kardeşlerine asla silah çekmeyecek’ kelamı var. KDP’nin ve Sayın Barzani’nin bunu unutmaması gerekiyor. Bu ıstırapların aşılması için bir ortak kurul oluşturulması gerekiyor. Olayların, bu son gelişmelerin niçinlerinin araştırılması gerekir ve gerekirse yanlışlık nerede ise bu yanlışlığı fazlaca açık lisana getirip, birbirimizden özür dilemeliyiz. var ise bir yanlışlık, bunu izah etmek üzere bir sorumlulukla da karşı karşıyayız.
Bugüne kadarki siyaset sizde bu biçimdesi bir izlenimi uyandırdı mı?
Maalesef yok. Doğal ki bugün Kürt siyasetinin bir kesiti hala Türkiye devletinin farklı kısımların tesiri altında. Bağımsız bir siyaset yürütmekten adeta aciz bir durumda. Bu da sıkıntıların tahlilini zorlaştırıyor maalesef.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI