kunteper
Member
ANKARA – CHP, DÜZGÜN Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ile DEVA Partisi yetkililerinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ tekliflerini ortaklaştırmak için başlatmış olduğu çalışmada 6’ncı toplantı yapıldı.
Yürütme ve yargı başlıklarının ele alındığı görüşmede yapan güvensizlik oyu, Hakim ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) ikiye ayrılması ile OHAL Kararnamesi uygulamasının kaldırılması bahislerinde mutabakata varıldı.
TBMM’de basına kapalı gerçekleşen toplantıya CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, UYGUN Parti Genel Lider Yardımcısı Bahadır Fazilet, DP Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp ve Saadet Partisi Seçim İşleri Lideri Bülent Kaya, Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün, DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu katıldı.
Edinilen bilgiye göre yaklaşık 3 saat süren görüşmede yürütme ve yargı başlıklarında şu konularda mutabakata varıldı:
HÜKÜMET KURMAK KOLAY, YIKMAK SIKINTI OLACAK: Parlamenter sistemlerde gensoru ile hükümet düşürmek mümkün. Lakin bu hak istikrarsızlığa yol açtığı için eleştiriliyor. Parlamenter sistemi güçlendirme modeli kapsamında “Yapıcı güvensizlik oyu” getirilecek. Dünyada da uygulamaları olan bu sistemle hükümet kurmak kolay, yıkmak güç olacak. Meclis çoğunluğu ile hükümet düşürmek için başlatılacak gensoru sürecinde yeni başbakan ve hükümet üyelerinde uzlaşma, bunun için gerekli çoğunluğu sağlama kaidesi aranacak. Yıkmakta birleşenler yapmakta da birleşecek. Bu düzenleme ile hükümetlerin istikrarlı bir müddetç yaşaması sağlanacak.
İKİNCİ BİR 7 HAZİRAN YAŞANMAYACAK: hiç bir partinin tek başına iktidar talihi elde edemediği 7 Haziran 2015 seçimlerinin akabinde hükümeti kurma bakılırsavi seçimden birinci parti çıkan AK Parti’ye verildi. Lakin 45 gün ortasında hükûmet kurulamayınca bu misyon seçimden ikinci parti çıkan CHP’ye verilmedi. İkinci partiye bu nazaranvi vermeyen Cumhurbaşkanı TBMM seçimlerinin yenilenmesi sonucu aldı. Benzeri durumların yaşanmaması için anayasada bu hususta düzenleme yapılacak. Hükümeti kurma misyonu en çok oyu alan partiye verildikten daha sonra şayet muvaffakiyet sağlanmazsa makul müddetler tanımlanarak sırasıyla Meclis’te kümesi bulunan ikinci, üçüncü partilere verilecek.
YETKİLİ ANCAK HESAP VEREN BAŞBAKAN: Parlamenter sistem teklifine göre Meclis’ten çıkacak hükümetin başbakanı kuvvetli yetkilerle donatılacak. Bakanlar Başbakan tarafınca belirlenecek, usulen Cumhurbaşkanının bilgisine sunulacak. Cumhurbaşkanının geçmişte krizlere niye olan veto yetkisi olmayacak. Başbakanın halka verdiği kelamları yerine getirmek için hayata geçirdiği icraatlar tüzel, siyasi açıdan denetlenecek. Hesap verebilir bir başbakan olması için Meclis kontrolü artacak.
OHAL KHK’SI TARİH OLACAK: 15 Temmuz askeri darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen OHAL sürecinde çıkarılan kararnameler yetki aşımı açısından büyük tartışmalara niye oldu. Güçlendirilmiş parlamenter sistem modelinde Bakanlar Konseyi zarurî birtakım durumlarda OHAL ilan edebilecek, fakat OHAL KHK’sı çıkarma yetkisi olmayacak. Bakanlar Kurulu’na verilen olağan kararname yetkisinde olduğu üzere müddeti, içeriği, yetkisi muhakkak kararnameler için Meclis’ten yetki alınabilecek. Bu verilen yetki de yargı kontrolüne alışılmış olacak. Hükümetin yetkisini aştığı durumlarda kararname iptal edebilecek.
HAKİM VE SAVCILAR KONSEYİ İKİYE AYRILACAK: HSK üyelerinin belirlenmesinde yürütme tesiri tartışma konusu. Üzerinde uzlaşılan modele göre HSK Yargıçlar Konseyi ve Savcılar Şurası olarak ikiye ayrılacak. Tarafsızlığı değer taşıyan Yargıçlar Kurulu’nda Adalet Bakanı ve Müsteşar olmayacak. Lakin Savcılar Kurulu’na bakan ve müsteşar katılabilecek.
SAVCI VA AVUKAT TIPKI HİZADA BULUNACAK: Hukukta “silahların eşitliği ilkesi” kapsamında argüman ve savunma taraflarının metot hakları bakımından eşit şartlara tabi tutulması gerektiği savunuluyor. Parlamenter sistem çalışmasının yargı başlığı altında bu prensip de değerlendirildi. Buna bakılırsa silahların eşitliği prensibi gereği adliyelerde tez ve savunma makamı eşit hale getirilecek. Mahkeme salonlarında savcı ve avukat tıpkı hizada bulunacak. Savcı kürsüde oturmayacak. Ayrıyeten yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı kapsamında yargıçlara coğrafik teminat gelecek. Hukuk eğitiminin niteliği güzelleştirilecek. Anayasa Mahkemesi’nde de hak arama yolu açısından kıymet taşıyan ferdi müracaat yolu güçlendirilecek.
Yürütme ve yargı başlıklarının ele alındığı görüşmede yapan güvensizlik oyu, Hakim ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) ikiye ayrılması ile OHAL Kararnamesi uygulamasının kaldırılması bahislerinde mutabakata varıldı.
TBMM’de basına kapalı gerçekleşen toplantıya CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, UYGUN Parti Genel Lider Yardımcısı Bahadır Fazilet, DP Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp ve Saadet Partisi Seçim İşleri Lideri Bülent Kaya, Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün, DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu katıldı.
Edinilen bilgiye göre yaklaşık 3 saat süren görüşmede yürütme ve yargı başlıklarında şu konularda mutabakata varıldı:
HÜKÜMET KURMAK KOLAY, YIKMAK SIKINTI OLACAK: Parlamenter sistemlerde gensoru ile hükümet düşürmek mümkün. Lakin bu hak istikrarsızlığa yol açtığı için eleştiriliyor. Parlamenter sistemi güçlendirme modeli kapsamında “Yapıcı güvensizlik oyu” getirilecek. Dünyada da uygulamaları olan bu sistemle hükümet kurmak kolay, yıkmak güç olacak. Meclis çoğunluğu ile hükümet düşürmek için başlatılacak gensoru sürecinde yeni başbakan ve hükümet üyelerinde uzlaşma, bunun için gerekli çoğunluğu sağlama kaidesi aranacak. Yıkmakta birleşenler yapmakta da birleşecek. Bu düzenleme ile hükümetlerin istikrarlı bir müddetç yaşaması sağlanacak.
İKİNCİ BİR 7 HAZİRAN YAŞANMAYACAK: hiç bir partinin tek başına iktidar talihi elde edemediği 7 Haziran 2015 seçimlerinin akabinde hükümeti kurma bakılırsavi seçimden birinci parti çıkan AK Parti’ye verildi. Lakin 45 gün ortasında hükûmet kurulamayınca bu misyon seçimden ikinci parti çıkan CHP’ye verilmedi. İkinci partiye bu nazaranvi vermeyen Cumhurbaşkanı TBMM seçimlerinin yenilenmesi sonucu aldı. Benzeri durumların yaşanmaması için anayasada bu hususta düzenleme yapılacak. Hükümeti kurma misyonu en çok oyu alan partiye verildikten daha sonra şayet muvaffakiyet sağlanmazsa makul müddetler tanımlanarak sırasıyla Meclis’te kümesi bulunan ikinci, üçüncü partilere verilecek.
YETKİLİ ANCAK HESAP VEREN BAŞBAKAN: Parlamenter sistem teklifine göre Meclis’ten çıkacak hükümetin başbakanı kuvvetli yetkilerle donatılacak. Bakanlar Başbakan tarafınca belirlenecek, usulen Cumhurbaşkanının bilgisine sunulacak. Cumhurbaşkanının geçmişte krizlere niye olan veto yetkisi olmayacak. Başbakanın halka verdiği kelamları yerine getirmek için hayata geçirdiği icraatlar tüzel, siyasi açıdan denetlenecek. Hesap verebilir bir başbakan olması için Meclis kontrolü artacak.
OHAL KHK’SI TARİH OLACAK: 15 Temmuz askeri darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen OHAL sürecinde çıkarılan kararnameler yetki aşımı açısından büyük tartışmalara niye oldu. Güçlendirilmiş parlamenter sistem modelinde Bakanlar Konseyi zarurî birtakım durumlarda OHAL ilan edebilecek, fakat OHAL KHK’sı çıkarma yetkisi olmayacak. Bakanlar Kurulu’na verilen olağan kararname yetkisinde olduğu üzere müddeti, içeriği, yetkisi muhakkak kararnameler için Meclis’ten yetki alınabilecek. Bu verilen yetki de yargı kontrolüne alışılmış olacak. Hükümetin yetkisini aştığı durumlarda kararname iptal edebilecek.
HAKİM VE SAVCILAR KONSEYİ İKİYE AYRILACAK: HSK üyelerinin belirlenmesinde yürütme tesiri tartışma konusu. Üzerinde uzlaşılan modele göre HSK Yargıçlar Konseyi ve Savcılar Şurası olarak ikiye ayrılacak. Tarafsızlığı değer taşıyan Yargıçlar Kurulu’nda Adalet Bakanı ve Müsteşar olmayacak. Lakin Savcılar Kurulu’na bakan ve müsteşar katılabilecek.
SAVCI VA AVUKAT TIPKI HİZADA BULUNACAK: Hukukta “silahların eşitliği ilkesi” kapsamında argüman ve savunma taraflarının metot hakları bakımından eşit şartlara tabi tutulması gerektiği savunuluyor. Parlamenter sistem çalışmasının yargı başlığı altında bu prensip de değerlendirildi. Buna bakılırsa silahların eşitliği prensibi gereği adliyelerde tez ve savunma makamı eşit hale getirilecek. Mahkeme salonlarında savcı ve avukat tıpkı hizada bulunacak. Savcı kürsüde oturmayacak. Ayrıyeten yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı kapsamında yargıçlara coğrafik teminat gelecek. Hukuk eğitiminin niteliği güzelleştirilecek. Anayasa Mahkemesi’nde de hak arama yolu açısından kıymet taşıyan ferdi müracaat yolu güçlendirilecek.