Venole
Active member
Akromegali, bedende çok ölçüde büyüme hormonu olmasına bağlı olarak el ve ayaklarda büyüme ve yüz çizgilerinde kabalaşma ile kendini muhakkak eden bir hastalık. Dünyada her 100 bin bireyden 3’ü ila 14’ünde görülüyor, lakin ülkemizdeki görülme sıklığı çabucak hemen kesin olarak bilinmiyor. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sema Yarman, “Çok nadiren genetik geçişli olabilen akromegalinin sebebi sıklıkla hipofiz bezinin büyüme hormonu salgılayan hücrelerinden çıkan ve kanser olmayan uygun huylu bir tümördür. Bu tümörden çok ölçüde salgılanan büyüme hormonu diyabet, yüksek tansiyon, kalp yetmezliği, uyku-apne sendromu, eklem ağrısı, ellerde uyuşma ve güçsüzlük, kalın bağırsakta polip, tiroit tümörü ve epeyce daha ender öteki tümör oluşumlarına yol açabilir” diyor.
En erken belirti, el ve ayakta büyüme
Akromegalinin bir hayli belirtisi var. En erken rastlanan belirtilerin başında “yumuşak doku artışına bağlı el ve ayaklarda büyüme” geliyor. Öbür belirtiler ise kaş kemerlerinin öne gerçek belirginleşmesi, alt çenenin öne gerçek çıkması üzere yüz sınırlarında kabalaşma, diş ortalarının açılması, dudaklarda dolgunluk, burun ve lisanda büyüme, ellerde uyuşma ve güçsüzlük, ciltte kalınlaşma ve yağlanmada artış, çok terleme, göğüsten süt gelmesi ve eklem ağrısı halinde sıralanıyor. Tümör büyüyerek etrafındaki dokulara baskı yaparsa baş ağrısına; görme sonuna (optik kiazmaya) baskı yaparsa da görmede azalmaya niye olabiliyor. Tümörün hayli büyüyüp hipofiz bezinin başka hormonları salgılayan sağlam hücrelerine baskı yapması halinde ise bu hormon eksikliklerine bağlı yorgunluk ve halsizlik, kısırlık, adet düzensizliği, erkeklerde cinsel güçte azalma ve isteksizlik üzere tablolara yol açabiliyor.
Hasta, akromegaliyi tesadüfen öğrenebiliyor
Rahatlıkla gözlemlenebilen büyüme belirtileri, hastanın günlük hayatına yansıyor. Örneğin hastanın yüzük ölçüsü ve ayakkabı numarası giderek büyüyor, yıllardır kullandığı saati kolunu sıkıyor, kaskı başına dar gelmeye başlıyor, diş protezi sıktığı için sıkça değiştiriliyor, ameliyat bulunmasına karşın horlama ve burun tıkanıklığı devam ediyor. Endokrinolog Prof. Dr. Sema Yarman, bu belirtilerin haricinde hastaların kendilerine başvurmaya nasıl karar verdiğini şu biçimde anlattı:
“Hasta uzun mühlet görüşmediği bir tanıdığının kendisine hayli değişmiş ve irileşmiş olduğunu söylemiş olduğinde bu sorunu fark edebiliyor. Bu durumda hastanın yeni ve 7-8 yıl evvelki fotoğraflarını karşılaştırması işe yarayabilir. kimi vakit tesadüfen karşılaştığı bir Akromegali hastasından duyarak kendisi de bu hastalığı taşıdığını düşünebiliyor. Ya da ailesinde kendisi üzere daha sonradan irileşen ve beyin ameliyatı geçirmiş şahısların bulunduğunu öğrenebiliyor.”
Kolaylıkla teşhis konulabiliyor
30 ila 50 yaş içinde daha epeyce görülen Akromegalide klinik bulgular hastadan hastaya değişiyor ve hayli yavaş geliştiği için hastalık senelerca fark edilmeyebiliyor. halbuki ki tipik bulguları varsa endokrinolog tarafınca çarçabuk teşhis konulabiliyor. Muayenenin akabinde başta büyüme hormonu seviyesi olmak üzere kimi hormonal tetkikler daha yapılıyor ve tümörün görüntülenmesi için hipofiz MR metoduna başvuruluyor.
Tedaviyle hayat kalitesi iyileşiyor
Tedavi süreci sıklıkla başarılı geçen akromegali hastalarının hem hayat kalitesi yükseliyor hem hayat beklentisi sağlıklı bireylerdeki üzere olağana dönüyor. Tedavide birinci basamak, hipofiz ameliyatlarında tecrübeli bir beyin cerrahı tarafınca bulunan tümörün burundan girilerek çıkartılması oluyor. Ameliyat muvaffakiyetinin, tümörün büyüklüğüne ve beyin cerrahının tecrübesine bağlı olduğunu belirten Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sema Yarman, “Genellikle küçük tümörlerin çıkarılması büyük olanlardan daha başarılıdır. Büyük tümörlerde ise ameliyat, baş ağrısının giderilmesinde ve görme bozukluklarının ortadan kaldırılmasında çok tesirlidir. Lakin büsbütün çıkarılması mümkün olamayan fazlaca büyük tümörlerde ameliyat daha sonrası ilaç yahut ışın üzere ek tedaviler gerekebilir” dedi.
Çoğu kere hasta, ameliyat daha sonrası birinci birkaç gün ortasında yumuşak doku gerilemesine bağlı olarak yüzünde incelme, el ve ayaklarında ufalma hissediyor. Tedaviyle, hormonal denetimi sağlayarak hastalığın aktivitesini önlemek ve bu biçimdece eşlik eden başka hastalıkları güzelleştirmek hedefleniyor. Hastaya en uygun tedavi formülüne ise bu hususta tecrübeli endokrinolog karar veriyor.
Akromegali hastası sağlıklı bir hamilelik geçirebilir
Akromegali hastalarının merak ettiği sorulardan biri de gebeliğin mümkün olup olmadığı. Prof. Dr. Yarman bu mevzuda da şunları söylemiş oldu:
“Tümör üreme hormonu salgılayan hücrelerden hormon salınımına mani olmadıkça hasta çocuk sahibi olabilir. Ameliyattan daha sonra çocuk sahibi olan hastalar da vardır. Fakat, ameliyat yahut ışın tedavileri çocuk sahibi olma talihini azaltabilir. Hamilelikte büyüme hormonu düzeyindeki değişiklikler olsa da çoklukla olağan bir hamilelik ve sağlıklı bir doğum gerçekleşir.”
En erken belirti, el ve ayakta büyüme
Akromegalinin bir hayli belirtisi var. En erken rastlanan belirtilerin başında “yumuşak doku artışına bağlı el ve ayaklarda büyüme” geliyor. Öbür belirtiler ise kaş kemerlerinin öne gerçek belirginleşmesi, alt çenenin öne gerçek çıkması üzere yüz sınırlarında kabalaşma, diş ortalarının açılması, dudaklarda dolgunluk, burun ve lisanda büyüme, ellerde uyuşma ve güçsüzlük, ciltte kalınlaşma ve yağlanmada artış, çok terleme, göğüsten süt gelmesi ve eklem ağrısı halinde sıralanıyor. Tümör büyüyerek etrafındaki dokulara baskı yaparsa baş ağrısına; görme sonuna (optik kiazmaya) baskı yaparsa da görmede azalmaya niye olabiliyor. Tümörün hayli büyüyüp hipofiz bezinin başka hormonları salgılayan sağlam hücrelerine baskı yapması halinde ise bu hormon eksikliklerine bağlı yorgunluk ve halsizlik, kısırlık, adet düzensizliği, erkeklerde cinsel güçte azalma ve isteksizlik üzere tablolara yol açabiliyor.
Hasta, akromegaliyi tesadüfen öğrenebiliyor
Rahatlıkla gözlemlenebilen büyüme belirtileri, hastanın günlük hayatına yansıyor. Örneğin hastanın yüzük ölçüsü ve ayakkabı numarası giderek büyüyor, yıllardır kullandığı saati kolunu sıkıyor, kaskı başına dar gelmeye başlıyor, diş protezi sıktığı için sıkça değiştiriliyor, ameliyat bulunmasına karşın horlama ve burun tıkanıklığı devam ediyor. Endokrinolog Prof. Dr. Sema Yarman, bu belirtilerin haricinde hastaların kendilerine başvurmaya nasıl karar verdiğini şu biçimde anlattı:
“Hasta uzun mühlet görüşmediği bir tanıdığının kendisine hayli değişmiş ve irileşmiş olduğunu söylemiş olduğinde bu sorunu fark edebiliyor. Bu durumda hastanın yeni ve 7-8 yıl evvelki fotoğraflarını karşılaştırması işe yarayabilir. kimi vakit tesadüfen karşılaştığı bir Akromegali hastasından duyarak kendisi de bu hastalığı taşıdığını düşünebiliyor. Ya da ailesinde kendisi üzere daha sonradan irileşen ve beyin ameliyatı geçirmiş şahısların bulunduğunu öğrenebiliyor.”
Kolaylıkla teşhis konulabiliyor
30 ila 50 yaş içinde daha epeyce görülen Akromegalide klinik bulgular hastadan hastaya değişiyor ve hayli yavaş geliştiği için hastalık senelerca fark edilmeyebiliyor. halbuki ki tipik bulguları varsa endokrinolog tarafınca çarçabuk teşhis konulabiliyor. Muayenenin akabinde başta büyüme hormonu seviyesi olmak üzere kimi hormonal tetkikler daha yapılıyor ve tümörün görüntülenmesi için hipofiz MR metoduna başvuruluyor.
Tedaviyle hayat kalitesi iyileşiyor
Tedavi süreci sıklıkla başarılı geçen akromegali hastalarının hem hayat kalitesi yükseliyor hem hayat beklentisi sağlıklı bireylerdeki üzere olağana dönüyor. Tedavide birinci basamak, hipofiz ameliyatlarında tecrübeli bir beyin cerrahı tarafınca bulunan tümörün burundan girilerek çıkartılması oluyor. Ameliyat muvaffakiyetinin, tümörün büyüklüğüne ve beyin cerrahının tecrübesine bağlı olduğunu belirten Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sema Yarman, “Genellikle küçük tümörlerin çıkarılması büyük olanlardan daha başarılıdır. Büyük tümörlerde ise ameliyat, baş ağrısının giderilmesinde ve görme bozukluklarının ortadan kaldırılmasında çok tesirlidir. Lakin büsbütün çıkarılması mümkün olamayan fazlaca büyük tümörlerde ameliyat daha sonrası ilaç yahut ışın üzere ek tedaviler gerekebilir” dedi.
Çoğu kere hasta, ameliyat daha sonrası birinci birkaç gün ortasında yumuşak doku gerilemesine bağlı olarak yüzünde incelme, el ve ayaklarında ufalma hissediyor. Tedaviyle, hormonal denetimi sağlayarak hastalığın aktivitesini önlemek ve bu biçimdece eşlik eden başka hastalıkları güzelleştirmek hedefleniyor. Hastaya en uygun tedavi formülüne ise bu hususta tecrübeli endokrinolog karar veriyor.
Akromegali hastası sağlıklı bir hamilelik geçirebilir
Akromegali hastalarının merak ettiği sorulardan biri de gebeliğin mümkün olup olmadığı. Prof. Dr. Yarman bu mevzuda da şunları söylemiş oldu:
“Tümör üreme hormonu salgılayan hücrelerden hormon salınımına mani olmadıkça hasta çocuk sahibi olabilir. Ameliyattan daha sonra çocuk sahibi olan hastalar da vardır. Fakat, ameliyat yahut ışın tedavileri çocuk sahibi olma talihini azaltabilir. Hamilelikte büyüme hormonu düzeyindeki değişiklikler olsa da çoklukla olağan bir hamilelik ve sağlıklı bir doğum gerçekleşir.”