Venole
Active member
Nöroloji Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Seçkin, “En sık demansa yol açan hastalık Alzheimer hastalığı olduğundan ve Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtisi de unutkanlık olduğundan dolayı demans eşittir unutkanlık usulünde genel bir algı kelam konusudur. halbuki ki demansın tek belirtisi unutkanlık olmadığı üzere birtakım demans hastalarında besbelli unutkanlık olmaksızın bilişsel etkilenme görülebiliyor. Lisan bozuklukları yani afazi de bu belirtilerden biri” diyerek Primer Progresif Afazi (PPA) hastalığının 3 değerli belirtisini deklare etti:
1- Lisan ve bağlantı hünerlerinde bozulma
Demans, bilişsel işlevlerde ilerleyici bozulma ile karakterize bir hastalıktır. Bilişsel işlevler deyince kast edilen bellek, dikkat, yürütücü fonksiyonlar (hesaplama, karar verme, muhakeme vb), görsel-mekansal fonksiyonlar (obje ve yüz tanıma, istikamet bulma vb) ve lisan işlevleridir. En sık demansa yol açan hastalık Alzheimer hastalığı olduğundan ve Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtisi de unutkanlık olduğundan dolayı ‘demans eşittir unutkanlık’ üslubunda genel bir algı kelam konusudur. halbuki ki demansın tek belirtisi unutkanlık olmadığı üzere kimi demans hastalarında bariz unutkanlık olmaksızın bilişsel etkilenme görülebilir. Lisan bozuklukları yani “afazi” de bu belirtilerden biri olabilir. Lisan bozukluğunun ön planda olduğu demans tipine Primer Progresif Afazi (PPA) ismi verilir. PPA hastalarında lisan ve irtibat hünerlerinde bozulma ön plandadır.
2- ‘Tam da dilimin ucunda’ ve ‘şey’ sözlerini sık kullanmaya başlama
Kimi hastalarda konuşma akıcı üzere görünse de anlamsız sözler kullandıkları için söylemiş oldukleri anlaşılmaz. Bu hastalar duydukları yahut okudukları sözleri de anlamakta zorlanırlar. Örneğin; yemekte “ekmek ister misin” diye sorulduğunda “ekmek ne?” diye karşılık verebilirler. Bir küme hastada ise bariz manaya bozukluğu olmayabilir lakin bu hastalarda konuşma akıcılığı bozulmaya başlar, hatta dilbilgisi yanılgıları görülebilir. Adeta Türkçe’yi yeni öğrenen bir yabancı üzere konuşmaya başlayabilirler. Son senelerda tanımlanan yeni bir hasta kümesinde ise manaya da dilbilgisi de korunduğu biçimde kelime-bulma kuvvetliğünün ön planda olduğu gösterilmiştir. Bu hastalar bilhassa hastalığın erken periyotlarında söyleyecekleri sözler akıllarına gelmediğinde “tam da dilimin ucunda” diyebilirler yahut “şey” sözünü eskiye oranla daha sık kullanmaya başlayabilirler.
3- Anksiyete ve duygudurum bozuklukları artıyor
PPA hastalarında en epeyce lisan işlevleri etkilenir lakin hastalık ilerledikçe öteki bilişsel işlevleri da etkilemeye başlar. Yakın vakitte Cognitive and Behavioral Neurology Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmamızda PPA hastalarındaki sözel bellek bozukluklarını gösterdik. Lakin birebir hasta kümesinde görsel bellek işlevleri korunmuştu. Bu da tipik Alzheimer hastalığı ile PPA’nın ayrıldığı konulardan birisi. Hastalık ilerlese de PPA hastalarında görsel bellek işlevleri geç periyoda kadar korunabiliyor. Kimi hastalarda bilhassa dikkat ve yürütücü fonksiyon bozuklukları gelişebiliyor. Bir öbür çalışmamızda ise; PPA hastalarında önemli seviyede anksiyete, ilgisizlik, kayıtsızlık ve sonluluk ile karakterize duygudurum bozuklukları olabileceğini gösterdik” diyor. Lisan ve bağlantı sorunlarının yanı sıra, hastalığın niye olduğu nöropsikiyatrik bozukluklar da afazi hastasına bakımveren aile bireyleri için önemli düşünceler oluşturabiliyor.
1- Lisan ve bağlantı hünerlerinde bozulma
Demans, bilişsel işlevlerde ilerleyici bozulma ile karakterize bir hastalıktır. Bilişsel işlevler deyince kast edilen bellek, dikkat, yürütücü fonksiyonlar (hesaplama, karar verme, muhakeme vb), görsel-mekansal fonksiyonlar (obje ve yüz tanıma, istikamet bulma vb) ve lisan işlevleridir. En sık demansa yol açan hastalık Alzheimer hastalığı olduğundan ve Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtisi de unutkanlık olduğundan dolayı ‘demans eşittir unutkanlık’ üslubunda genel bir algı kelam konusudur. halbuki ki demansın tek belirtisi unutkanlık olmadığı üzere kimi demans hastalarında bariz unutkanlık olmaksızın bilişsel etkilenme görülebilir. Lisan bozuklukları yani “afazi” de bu belirtilerden biri olabilir. Lisan bozukluğunun ön planda olduğu demans tipine Primer Progresif Afazi (PPA) ismi verilir. PPA hastalarında lisan ve irtibat hünerlerinde bozulma ön plandadır.
2- ‘Tam da dilimin ucunda’ ve ‘şey’ sözlerini sık kullanmaya başlama
Kimi hastalarda konuşma akıcı üzere görünse de anlamsız sözler kullandıkları için söylemiş oldukleri anlaşılmaz. Bu hastalar duydukları yahut okudukları sözleri de anlamakta zorlanırlar. Örneğin; yemekte “ekmek ister misin” diye sorulduğunda “ekmek ne?” diye karşılık verebilirler. Bir küme hastada ise bariz manaya bozukluğu olmayabilir lakin bu hastalarda konuşma akıcılığı bozulmaya başlar, hatta dilbilgisi yanılgıları görülebilir. Adeta Türkçe’yi yeni öğrenen bir yabancı üzere konuşmaya başlayabilirler. Son senelerda tanımlanan yeni bir hasta kümesinde ise manaya da dilbilgisi de korunduğu biçimde kelime-bulma kuvvetliğünün ön planda olduğu gösterilmiştir. Bu hastalar bilhassa hastalığın erken periyotlarında söyleyecekleri sözler akıllarına gelmediğinde “tam da dilimin ucunda” diyebilirler yahut “şey” sözünü eskiye oranla daha sık kullanmaya başlayabilirler.
3- Anksiyete ve duygudurum bozuklukları artıyor
PPA hastalarında en epeyce lisan işlevleri etkilenir lakin hastalık ilerledikçe öteki bilişsel işlevleri da etkilemeye başlar. Yakın vakitte Cognitive and Behavioral Neurology Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmamızda PPA hastalarındaki sözel bellek bozukluklarını gösterdik. Lakin birebir hasta kümesinde görsel bellek işlevleri korunmuştu. Bu da tipik Alzheimer hastalığı ile PPA’nın ayrıldığı konulardan birisi. Hastalık ilerlese de PPA hastalarında görsel bellek işlevleri geç periyoda kadar korunabiliyor. Kimi hastalarda bilhassa dikkat ve yürütücü fonksiyon bozuklukları gelişebiliyor. Bir öbür çalışmamızda ise; PPA hastalarında önemli seviyede anksiyete, ilgisizlik, kayıtsızlık ve sonluluk ile karakterize duygudurum bozuklukları olabileceğini gösterdik” diyor. Lisan ve bağlantı sorunlarının yanı sıra, hastalığın niye olduğu nöropsikiyatrik bozukluklar da afazi hastasına bakımveren aile bireyleri için önemli düşünceler oluşturabiliyor.