Venole
Active member
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Songül Özer, Covid-19 ile bir irtibatı olup olmadığı merak edilen kara mantar hastalığı hakkında son derece değerli bilgiler paylaştı.
Makus ortam şartlarında ortaya çıkıyor
Covid-19 ile bir irtibatı olup olmadığı çok merak edilen, yeni ortaya çıkmış bir hastalık olan kara mantar hastalığının aslında dünya çapında çoklukla görülmekte olan bir hastalık olduğunu belirten Dr. Songül Özer, “Son vakit içinderda hastalığın görülme sıklığı artmaya başladığı için insanların dikkatini çekti. Dünyada çoğunlukla görülen hastalıkların büyük çoğunluğu bakteriyel ve viral kaynaklıdır. Parazit ve mantarların ise sebep olduğu hastalıklar dünyada daha az görülüyor. Mukormikozis ya da Türkçe ismiyle kara mantar; havada, suda, insan ve hayvan dışkısında, çürümüş meyve ve sebzelerde yani berbat ortam şartlarının olduğu yerlerde bulunur.” dedi.
Hijyenik olmayan etraf şartlarına dikkat edilmeli
Kara mantar hastalığının insanlara ve hayvanlara üç yolla bulaştığını vurgulayan Özer, “Kirlenmiş yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi ile sindirim yoluyla, sporlanarak üreyen bu mantarlar sebebiyle kirlenmiş toprağa ve suya dokunulmasıyla, çürümüş besinlere yahut hayvan bedenindeki dokulara direk temas yoluyla ve en sık görülen bulaşma yolu olarak değerlendirdiğimiz âlâ ve hijyenik olmayan etraf şartlarında havada bulunan mantar sporlarının teneffüsü ile oluşuyor.” tabirlerini kullandı.
Havadan, besinden yahut temas ile bulaşıyor
Dr. Songül Özer, ‘Bugüne kadar hastalığın hasta olan bir beşerden bir öteki beşere ya da hasta bir hayvandan öbür bir hayvana bulaştığı gözlemlenmedi.’ dedi ve kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Yani birey bu hastalığı havadan, besinden ya da temas yoluyla direkt alır. Muhakkak, Covid-19 üzere bir salgına niye olması kelam konusu değildir. Diyelim ki, bu mantarı teneffüs yoluyla aldık. bu biçimde doğal olarak etkilenecek yer burun, burun etrafındaki sinüsler ve akciğerdir. Hastalık bu kısımlara temas ettiğinde burun tıkanıklığı, burun kanamaları, sinüslerde dolgunluk, sinüzit gibisi rahatsızlıklar yani baş ağrısı, burun akıntısı ya da tıkanıklığı üzere belirtiler görülebilir. Şayet akciğere yayılırsa nefes darlığı, öksürük, yüksek ateş üzere alt teneffüs yolu enfeksiyonu belirtileri yapabilir. Şayet hastalık ilerlerse durum fark edilmez ya da tedavi edilmezse kanlı öksürük, kanlı balgam yahut direk kan tükürmek üzere tesirlere yol açıyor.”
Nadiren göze ve beyne tesir edebiliyor
Akciğerde bulunan enfeksiyonun yayılması ya da direk temas ile nadiren de olsa göze tesir edebildiğini belirten Özer, “Göz kapağında düşüklük, beğenilen bulanık ya da çift görmeye sebep olabilir. bir daha nadiren de olsa bebir daha yayılabilir. Bu durumda beyinde epilepsiye yani sara nöbetlerine, baş ağrılarına, beyin dokusu içerisinde ‘serebral apse’ diye isimlendirilen birtakım enfeksiyon odaklarına yol açabilir. Bu belirtiler nadiren görülüyor ve hastalığın yol açabileceği en makus durumları kapsıyor. Temas yoluyla bulaştığında, deride yaralar ve iltihaplı akıntılar meydana gelebilir. Ağız ortasında ve burunun üstündeki deride sıkça görüldüğü söylenebilir.” diye konuştu.
Yüzde 25 – 50 oranında vefatlar meydana gelebiliyor
Mukormikozis ya da Türkçe karşılığı ile kara mantar hastalığı ile ilgili yüzde 25 ile yüzde 50 oranında ölümlerin meydana geldiğine dikkat çeken Dr. Songül Özer, “Bu hastalık aracılığıyla enfekte olan bireylerde, hasta gereğince ve vaktinde tedavi edilmezse vefat ihtimali vardır ve bu oranın çok yüksek, azımsanmayacak seviyede olduğunu söyleyebiliriz. Lakin tedavisinin olduğunu söylemek mümkün. Hastalığa özel ve sistematik mantar ilaçları kullanıldığında bu hastalık tedavi edebilebilir.” dedi.
Hindistan ve tüm dünyada artış görülüyor
Başta Hindistan olmak üzere hastalığın tüm dünyada artış gösterdiğini vurgulayan Dr. Songül Özer, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Bu durum birfazlaca bilim beşerinin dikkatini çekti. Bu hususta yayınlar yapılmaya başlandı ve doğal olarak hastalık halkın da dikkatini çekmiş oldu. Bu mantar ‘zigomiçes’ yani fırsatçı bir mantardır. Ortam şartları elverişli olduğunda bulaşan ve yayılan, bulunduğu alanı hızla istila eden bir mikroorganizma olduğunu söyleyebiliriz. Kişinin rastgele bir niçinle bağışıklık sistemini baskılayacak bir ilaç kullanımı da değerli bir etken. Örneğin şahsa ilik nakli ya da organ nakli yapılmışsa doktor bilerek hastaya bağışıklığını baskılayacak ilaç verir ya da kişi uzun müddetli ve şiddetli biroldukca ameliyat sebebiyle travmaya ve operasyona maruz kalır. Bu üzere doku zedelenmeleri haricinde kişi HIV virüsüne maruz kalmışsa, denetim edilemeyen kan şekeri bedelleri yahut şeker hastalığı var ise, düşük bağışıklık sistemine sebep olan bu hastalıklar kara mantar hastalığı için hazırlayıcı bir etken olur.”
Zayıf bağışıklık sistemi kara mantara davetiye çıkarıyor
Covid-19 hastalığının zatürreye yol açtığını hatırlatan Özer, “Solunum yollarında ve akciğerde harabiyete niye oluyor ve bir doku zedelenmesine yol açıyor. bir daha bu durum da kara mantar hastalığına taban hazırlar niteliktedir. Covid-19 hastalığının tedavisinde hastayı güzelleştirmek için yüksek doz steroid ya da kortizon olarak bilinen “immünsüpresyon” ilacını kullanmak gerekiyor. Ama kortizonun hasta üzerinde yeterli tesirleri olurken makûs tesirleri de olabiliyor. Yan tesirlerinden biri bağışıklık sistemini süreksiz olarak baskılamasıdır. Bu bağışıklık sistemindeki baskılanmada bedenin zayıflığı niçiniyle fırsatçı mantar enfeksiyonlarının oluşumuna taban hazırlanıyor. Kara mantar da bu kümede yer alan hastalıklardan sadece biri. Yapılan araştırmalara göre kara mantar sırf Covid-19 geçiren hastalarda görülmüyor ancak Covid-19’da başka bağışıklık baskılayan hastalıklar üzere bağışıklık üzerinde faal bir rol oynuyor.” sözlerini kullandı.
Makus ortam şartlarında ortaya çıkıyor
Covid-19 ile bir irtibatı olup olmadığı çok merak edilen, yeni ortaya çıkmış bir hastalık olan kara mantar hastalığının aslında dünya çapında çoklukla görülmekte olan bir hastalık olduğunu belirten Dr. Songül Özer, “Son vakit içinderda hastalığın görülme sıklığı artmaya başladığı için insanların dikkatini çekti. Dünyada çoğunlukla görülen hastalıkların büyük çoğunluğu bakteriyel ve viral kaynaklıdır. Parazit ve mantarların ise sebep olduğu hastalıklar dünyada daha az görülüyor. Mukormikozis ya da Türkçe ismiyle kara mantar; havada, suda, insan ve hayvan dışkısında, çürümüş meyve ve sebzelerde yani berbat ortam şartlarının olduğu yerlerde bulunur.” dedi.
Hijyenik olmayan etraf şartlarına dikkat edilmeli
Kara mantar hastalığının insanlara ve hayvanlara üç yolla bulaştığını vurgulayan Özer, “Kirlenmiş yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi ile sindirim yoluyla, sporlanarak üreyen bu mantarlar sebebiyle kirlenmiş toprağa ve suya dokunulmasıyla, çürümüş besinlere yahut hayvan bedenindeki dokulara direk temas yoluyla ve en sık görülen bulaşma yolu olarak değerlendirdiğimiz âlâ ve hijyenik olmayan etraf şartlarında havada bulunan mantar sporlarının teneffüsü ile oluşuyor.” tabirlerini kullandı.
Havadan, besinden yahut temas ile bulaşıyor
Dr. Songül Özer, ‘Bugüne kadar hastalığın hasta olan bir beşerden bir öteki beşere ya da hasta bir hayvandan öbür bir hayvana bulaştığı gözlemlenmedi.’ dedi ve kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Yani birey bu hastalığı havadan, besinden ya da temas yoluyla direkt alır. Muhakkak, Covid-19 üzere bir salgına niye olması kelam konusu değildir. Diyelim ki, bu mantarı teneffüs yoluyla aldık. bu biçimde doğal olarak etkilenecek yer burun, burun etrafındaki sinüsler ve akciğerdir. Hastalık bu kısımlara temas ettiğinde burun tıkanıklığı, burun kanamaları, sinüslerde dolgunluk, sinüzit gibisi rahatsızlıklar yani baş ağrısı, burun akıntısı ya da tıkanıklığı üzere belirtiler görülebilir. Şayet akciğere yayılırsa nefes darlığı, öksürük, yüksek ateş üzere alt teneffüs yolu enfeksiyonu belirtileri yapabilir. Şayet hastalık ilerlerse durum fark edilmez ya da tedavi edilmezse kanlı öksürük, kanlı balgam yahut direk kan tükürmek üzere tesirlere yol açıyor.”
Nadiren göze ve beyne tesir edebiliyor
Akciğerde bulunan enfeksiyonun yayılması ya da direk temas ile nadiren de olsa göze tesir edebildiğini belirten Özer, “Göz kapağında düşüklük, beğenilen bulanık ya da çift görmeye sebep olabilir. bir daha nadiren de olsa bebir daha yayılabilir. Bu durumda beyinde epilepsiye yani sara nöbetlerine, baş ağrılarına, beyin dokusu içerisinde ‘serebral apse’ diye isimlendirilen birtakım enfeksiyon odaklarına yol açabilir. Bu belirtiler nadiren görülüyor ve hastalığın yol açabileceği en makus durumları kapsıyor. Temas yoluyla bulaştığında, deride yaralar ve iltihaplı akıntılar meydana gelebilir. Ağız ortasında ve burunun üstündeki deride sıkça görüldüğü söylenebilir.” diye konuştu.
Yüzde 25 – 50 oranında vefatlar meydana gelebiliyor
Mukormikozis ya da Türkçe karşılığı ile kara mantar hastalığı ile ilgili yüzde 25 ile yüzde 50 oranında ölümlerin meydana geldiğine dikkat çeken Dr. Songül Özer, “Bu hastalık aracılığıyla enfekte olan bireylerde, hasta gereğince ve vaktinde tedavi edilmezse vefat ihtimali vardır ve bu oranın çok yüksek, azımsanmayacak seviyede olduğunu söyleyebiliriz. Lakin tedavisinin olduğunu söylemek mümkün. Hastalığa özel ve sistematik mantar ilaçları kullanıldığında bu hastalık tedavi edebilebilir.” dedi.
Hindistan ve tüm dünyada artış görülüyor
Başta Hindistan olmak üzere hastalığın tüm dünyada artış gösterdiğini vurgulayan Dr. Songül Özer, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Bu durum birfazlaca bilim beşerinin dikkatini çekti. Bu hususta yayınlar yapılmaya başlandı ve doğal olarak hastalık halkın da dikkatini çekmiş oldu. Bu mantar ‘zigomiçes’ yani fırsatçı bir mantardır. Ortam şartları elverişli olduğunda bulaşan ve yayılan, bulunduğu alanı hızla istila eden bir mikroorganizma olduğunu söyleyebiliriz. Kişinin rastgele bir niçinle bağışıklık sistemini baskılayacak bir ilaç kullanımı da değerli bir etken. Örneğin şahsa ilik nakli ya da organ nakli yapılmışsa doktor bilerek hastaya bağışıklığını baskılayacak ilaç verir ya da kişi uzun müddetli ve şiddetli biroldukca ameliyat sebebiyle travmaya ve operasyona maruz kalır. Bu üzere doku zedelenmeleri haricinde kişi HIV virüsüne maruz kalmışsa, denetim edilemeyen kan şekeri bedelleri yahut şeker hastalığı var ise, düşük bağışıklık sistemine sebep olan bu hastalıklar kara mantar hastalığı için hazırlayıcı bir etken olur.”
Zayıf bağışıklık sistemi kara mantara davetiye çıkarıyor
Covid-19 hastalığının zatürreye yol açtığını hatırlatan Özer, “Solunum yollarında ve akciğerde harabiyete niye oluyor ve bir doku zedelenmesine yol açıyor. bir daha bu durum da kara mantar hastalığına taban hazırlar niteliktedir. Covid-19 hastalığının tedavisinde hastayı güzelleştirmek için yüksek doz steroid ya da kortizon olarak bilinen “immünsüpresyon” ilacını kullanmak gerekiyor. Ama kortizonun hasta üzerinde yeterli tesirleri olurken makûs tesirleri de olabiliyor. Yan tesirlerinden biri bağışıklık sistemini süreksiz olarak baskılamasıdır. Bu bağışıklık sistemindeki baskılanmada bedenin zayıflığı niçiniyle fırsatçı mantar enfeksiyonlarının oluşumuna taban hazırlanıyor. Kara mantar da bu kümede yer alan hastalıklardan sadece biri. Yapılan araştırmalara göre kara mantar sırf Covid-19 geçiren hastalarda görülmüyor ancak Covid-19’da başka bağışıklık baskılayan hastalıklar üzere bağışıklık üzerinde faal bir rol oynuyor.” sözlerini kullandı.