Venole
Active member
Çölyak çağdaş çağın hastalığıdır!
Hayır, tersine kökeni milattan öncesine dayanan bir hastalıktır. Dünyanın en yaygın genetik hastalığı olan çölyak, ince bağırsağı ve birfazlaca organı tutan, bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalık.
Eski Yunancada karın manasına gelen “coeliaca” sözünden ismini alan hastalığın izlerine M.Ö. 1. yüzyılda bile rastlanıyor. Arkeolojik kalıntılar insanoğlunun Mezopotamya’daki birinci ıslah edilmiş buğdayla beslenmeye başladığından itibaren bu hastalığa yakalandığına gösteriyor.
Birinci teşhis ise 1888’de İngiliz patolog Samuel Gee’nin hastalığın histolojik bulgularını ince bağırsak biyopsilerinde göstermesiyle konuldu. Hastalığa yol açan etken unsurun buğdaydaki glüten olduğu da 1950’lerde katılaştı.
Yaygın bir hastalık değildir!
Bilakis, dünyada en yaygın görülen hastalıktır. Hastalığın tanımlandığı birinci senelerda görülme sıklığı 4 bin ila 5 bin bireyde bir olduğu düşünülmektedir. halbuki bugün yapılan çalışmalar, birfazlaca toplumda ve ülkemizde çölyak hastalığının her 100 şahıstan birinde gözlendiğini ortaya koyuyor.
Bu oran Kuzey Avrupa’da 60-70 bireyde teğe, Batı Avrupa’da da yüzde 5-6’ya çıkıyor. Tanımlanan hastaların sayısına bakıldığında, bunun buzdağının su üzerindeki kısmı olduğu benzetmesi yapılabilir. Saptanamayan hastaların hayli daha büyük bir kitle olduğu düşünülüyor.
Çölyak, genetik bir hastalık değildir!
Hayır! Bu hastalık genetik geçişlidir. Çölyak, tek yumurta ikizlerinden birinde var ise başkasında de yüzde 75 oranında görülüyor. Birinci derece akrabalarda yüzde 20, ikinci derece akrabalarda da yüzde 5 oranında rastlanıyor.
Çocuklukta ortaya çıkar!
Bu hastalığın ortaya çıkış bulguları epey farklı olabilir. Süt çocukluğu, oyun çocukluğu üzere erken periyotlarda ortaya çıkabildiği üzere, 70 ve 80 yaşlarda tanımlanabilen geç olgular da bulunmaktadır. Yani çölyak, her yaşta görülebilen bir hastalıktır.
Tek belirtisi şişlik ve karın ağrısıdır
Çölyak’ın biroldukca belirtisi vardır. Klasik bulguları karın ağrısı, ishal, kansızlık, kilo alamama, uzunluk kısalığı, fizikî ve ruhsal gelişme geriliği, diş minesinde problemler ve kemik erimesidir.
Çölyak sadece sindirim sisteminde hastalık yapar
Tersine, çölyak tüm beden sistemlerinde çeşitli hastalıklara niye olabilir. Bayanlarda adet düzensizliği, kısırlık, hamilelikte sık düşükler çölyaktan kaynaklanabilir.
Çölyak, karaciğer işlevlerinde sorun, kalp kası bozukluğu, D ve B kümesi vitamin eksikliği, folik asit eksikliği, dermatit, ağızda aft, ülser, nörolojik bozukluklar, depresyon, böbrek ve eklem hastalıklar üzere farklı sıkıntılara niye olabilir.
Huzursuz bağırsak sendromunun sebebi çölyaktır
Huzursuz bağırsak sendromu, farklı bir hastalıktır. Lakin Çölyak görülme sıklığının, dispepsi (karında ağrı, gerginlik, erken doyma, iştahsızlık, bulantı, geğirme) ve huzursuz bağırsak sendromu sorunu olan hastalarda yüzde 2-3 ‘e çıktığı bilinmektedir.
Glüteni azaltmak çölyakı tedavi eder
Bir çay kaşığının sekizde biri kadar un tüketilmesi halinde bile, alınan glüten hastalığı tetikliyor. Düzenek şu biçimdedir: Yiyeceklerin bağırsaklardaki emilimi sırasında bedenin savunma düzeneği glütene karşı savaş açar ve antikorların ince bağırsaktaki fırçamsı yüzeye saldırmasıyla bağırsak duvarında hasar olur.
Bu hasar niçiniyle besin hususları emilmeden sindirim sistemi yoluyla atılır. Glütenli besinlerin az tüketilmesi sorunu bir modül hafifçeletse de tedavi etmez. Çölyak hastaları bu problemle karşılaşmamak için ortasında hiç glüten barındırmayan yiyecekler yemelidir.
Teşhis için kan tetkiki yaptırmak yeterlidir!
Sırf kan tetkiki kâfi değldir. Teşhis için en değerli metot, doktorun muayenesi, hastanın hikayesinin yeterli dinlenmesi ve doktor farkındalığıdır. Kan tetkiklerinde çölyak antikorlarına bakılmaktadır. Çölyak antikorlarının (Anti-EMA IgA, Anti-ttg IgA ) müspetlik oranı hastalıkla ilgili bilgi verebilmektedir. Bu durum kararı biyopsi yapılabilir.
kimi vakit ince bağırsak biyopsileri de kâfi gelmeyebilir. Bu üzere durumlarda doku tipi tayininin yapılması ( HLA DQ2-HLA DQ8 ) önerilmektedir. Çölyak hastalarının yüde 95’inde bu doku tipleri olumludur, bu niçinle çölyak hastalığının olup olmadığını göstermede değerli rol oynar.
Glüten içeren yiyeceklerden uzak durmak kafidir
Çölyak’ın tedavisinde en aktif formül, glüten içeren yiyecekleri yememek olsa da, bir daha glüten içeren paklık ve kozmetik mamüllerinden de uzak durulması gerekir.
Glütensiz yiyecek diyetine vakit zaman orta verilebilir
Bu hastalığın tedavisinde en kıymetli adım, glüten tüketimine son verilmesidir. Üstelik bu diyet, hiç orta verilmeden ömür uzunluğu sürdürülmesi gerekir. Diyetine itina gösteren bireylerin ince bağırsağında 6-12 haftada düzelme başlar.
Bir yılın sonunda da hastaların yüzde 70’inde tam düzgünleşme sağlanır. Bir yılda düzelmeyen hastalarda bağışıklık sistemini baskılayan kimi ilaçlar kullanılır.
Hayır, tersine kökeni milattan öncesine dayanan bir hastalıktır. Dünyanın en yaygın genetik hastalığı olan çölyak, ince bağırsağı ve birfazlaca organı tutan, bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalık.
Eski Yunancada karın manasına gelen “coeliaca” sözünden ismini alan hastalığın izlerine M.Ö. 1. yüzyılda bile rastlanıyor. Arkeolojik kalıntılar insanoğlunun Mezopotamya’daki birinci ıslah edilmiş buğdayla beslenmeye başladığından itibaren bu hastalığa yakalandığına gösteriyor.
Birinci teşhis ise 1888’de İngiliz patolog Samuel Gee’nin hastalığın histolojik bulgularını ince bağırsak biyopsilerinde göstermesiyle konuldu. Hastalığa yol açan etken unsurun buğdaydaki glüten olduğu da 1950’lerde katılaştı.
Yaygın bir hastalık değildir!
Bilakis, dünyada en yaygın görülen hastalıktır. Hastalığın tanımlandığı birinci senelerda görülme sıklığı 4 bin ila 5 bin bireyde bir olduğu düşünülmektedir. halbuki bugün yapılan çalışmalar, birfazlaca toplumda ve ülkemizde çölyak hastalığının her 100 şahıstan birinde gözlendiğini ortaya koyuyor.
Bu oran Kuzey Avrupa’da 60-70 bireyde teğe, Batı Avrupa’da da yüzde 5-6’ya çıkıyor. Tanımlanan hastaların sayısına bakıldığında, bunun buzdağının su üzerindeki kısmı olduğu benzetmesi yapılabilir. Saptanamayan hastaların hayli daha büyük bir kitle olduğu düşünülüyor.
Çölyak, genetik bir hastalık değildir!
Hayır! Bu hastalık genetik geçişlidir. Çölyak, tek yumurta ikizlerinden birinde var ise başkasında de yüzde 75 oranında görülüyor. Birinci derece akrabalarda yüzde 20, ikinci derece akrabalarda da yüzde 5 oranında rastlanıyor.
Çocuklukta ortaya çıkar!
Bu hastalığın ortaya çıkış bulguları epey farklı olabilir. Süt çocukluğu, oyun çocukluğu üzere erken periyotlarda ortaya çıkabildiği üzere, 70 ve 80 yaşlarda tanımlanabilen geç olgular da bulunmaktadır. Yani çölyak, her yaşta görülebilen bir hastalıktır.
Tek belirtisi şişlik ve karın ağrısıdır
Çölyak’ın biroldukca belirtisi vardır. Klasik bulguları karın ağrısı, ishal, kansızlık, kilo alamama, uzunluk kısalığı, fizikî ve ruhsal gelişme geriliği, diş minesinde problemler ve kemik erimesidir.
Çölyak sadece sindirim sisteminde hastalık yapar
Tersine, çölyak tüm beden sistemlerinde çeşitli hastalıklara niye olabilir. Bayanlarda adet düzensizliği, kısırlık, hamilelikte sık düşükler çölyaktan kaynaklanabilir.
Çölyak, karaciğer işlevlerinde sorun, kalp kası bozukluğu, D ve B kümesi vitamin eksikliği, folik asit eksikliği, dermatit, ağızda aft, ülser, nörolojik bozukluklar, depresyon, böbrek ve eklem hastalıklar üzere farklı sıkıntılara niye olabilir.
Huzursuz bağırsak sendromunun sebebi çölyaktır
Huzursuz bağırsak sendromu, farklı bir hastalıktır. Lakin Çölyak görülme sıklığının, dispepsi (karında ağrı, gerginlik, erken doyma, iştahsızlık, bulantı, geğirme) ve huzursuz bağırsak sendromu sorunu olan hastalarda yüzde 2-3 ‘e çıktığı bilinmektedir.
Glüteni azaltmak çölyakı tedavi eder
Bir çay kaşığının sekizde biri kadar un tüketilmesi halinde bile, alınan glüten hastalığı tetikliyor. Düzenek şu biçimdedir: Yiyeceklerin bağırsaklardaki emilimi sırasında bedenin savunma düzeneği glütene karşı savaş açar ve antikorların ince bağırsaktaki fırçamsı yüzeye saldırmasıyla bağırsak duvarında hasar olur.
Bu hasar niçiniyle besin hususları emilmeden sindirim sistemi yoluyla atılır. Glütenli besinlerin az tüketilmesi sorunu bir modül hafifçeletse de tedavi etmez. Çölyak hastaları bu problemle karşılaşmamak için ortasında hiç glüten barındırmayan yiyecekler yemelidir.
Teşhis için kan tetkiki yaptırmak yeterlidir!
Sırf kan tetkiki kâfi değldir. Teşhis için en değerli metot, doktorun muayenesi, hastanın hikayesinin yeterli dinlenmesi ve doktor farkındalığıdır. Kan tetkiklerinde çölyak antikorlarına bakılmaktadır. Çölyak antikorlarının (Anti-EMA IgA, Anti-ttg IgA ) müspetlik oranı hastalıkla ilgili bilgi verebilmektedir. Bu durum kararı biyopsi yapılabilir.
kimi vakit ince bağırsak biyopsileri de kâfi gelmeyebilir. Bu üzere durumlarda doku tipi tayininin yapılması ( HLA DQ2-HLA DQ8 ) önerilmektedir. Çölyak hastalarının yüde 95’inde bu doku tipleri olumludur, bu niçinle çölyak hastalığının olup olmadığını göstermede değerli rol oynar.
Glüten içeren yiyeceklerden uzak durmak kafidir
Çölyak’ın tedavisinde en aktif formül, glüten içeren yiyecekleri yememek olsa da, bir daha glüten içeren paklık ve kozmetik mamüllerinden de uzak durulması gerekir.
Glütensiz yiyecek diyetine vakit zaman orta verilebilir
Bu hastalığın tedavisinde en kıymetli adım, glüten tüketimine son verilmesidir. Üstelik bu diyet, hiç orta verilmeden ömür uzunluğu sürdürülmesi gerekir. Diyetine itina gösteren bireylerin ince bağırsağında 6-12 haftada düzelme başlar.
Bir yılın sonunda da hastaların yüzde 70’inde tam düzgünleşme sağlanır. Bir yılda düzelmeyen hastalarda bağışıklık sistemini baskılayan kimi ilaçlar kullanılır.